Buzz
Kể từ khi em trai bắt đầu học đại học, điều mà Khánh Vy, 28 tuổi, ở quận 8, TP HCM chú ý nhất là không còn có bữa cơm gia đình nữa.
Từ 18-20h tối hàng ngày, bốn người trong gia đình Vy đi ăn ngoài, mỗi người một hướng. Mẹ cô, một bảo mẫu trường mầm non ăn với đồng nghiệp. Ba, một thợ bạc làm việc tại nhà nên tối ra đầu ngõ kiếm gì ăn tranh thủ tám chuyện với xóm giềng. Em trai học cách nhà 20 km thường ăn luôn với bạn. Riêng Ly, nhân viên một công ty tổ chức sự kiện hay phải ra ngoài nên sẽ tiện đâu ăn đó.
'Mối quan hệ của các thành viên vẫn rất tốt, chỉ là hiếm có bữa cơm chung', cô nói. Nhiều gia đình xung quanh nhà Vy cũng vậy, với tỷ lệ ăn hàng tương đương, thậm chí nhiều hơn ăn nhà.
Tại Hà Nội, nơi bữa cơm nhà thường rất được xem trọng như các gia đình người Bắc, vợ chồng Ngọc Ánh và con trai hai tuổi vẫn thích ăn hàng hơn. Bữa sáng của họ hoàn toàn đi mua, còn bữa trưa và tối ăn hàng chiếm 50-60%. Cô cho biết từ ngày 1 đến 7/5, cả nhà đã ghé ăn 6 nhà hàng và một quán vỉa hè với các món sushi, đồ Thái, gà, bánh tráng cuốn thịt heo, thịt ngan cháy tỏi, dimsum và bún đậu.
'Mỗi ngày làm việc ba ca, tôi cảm thấy đầu óc mệt mỏi nên không muốn phải nấu ăn nữa', Ánh, một bác sĩ da liễu chia sẻ.
Gia đình thường chọn nhà hàng ở trung tâm thương mại để tiện cho con trai vừa ăn vừa chơi. Đôi khi họ cũng tìm đến các quán đang hot trên mạng xã hội, với giá từ 400.000 đến 800.000 đồng mỗi bữa, tổng cả tháng hết từ 8 đến 10 triệu đồng.
Nếp sống của gia đình Vy và Ánh phản ánh một diễn biến rộng lớn hơn. Báo cáo Kinh doanh Ẩm thực tại Việt Nam
Theo báo cáo tháng 12/2023 của Grab, có xu hướng ngày càng nhiều người dùng Việt ưa thích sử dụng ứng dụng này để khám phá và trải nghiệm các nhà hàng và cửa hàng mới. Hơn 50% người dùng truy cập ứng dụng mà không biết chắc chắn muốn ăn ở đâu.
Một khảo sát trước đó của Q&me cũng chỉ ra rằng người dân thành thị, đặc biệt là nhóm có thu nhập cao, thường ăn ngoài nhiều hơn. 36% người tham gia khảo sát cho biết họ giảm tần suất nấu ăn tại nhà kể từ sau đại dịch.
'Bữa cơm gia đình đang dần trở nên ít quan trọng hơn', chuyên gia tâm lý gia đình Hồng Hương (Hà Nội) nhận định.
Theo bà, cuộc sống ở các đô thị đang cản trở thời gian dành cho bữa cơm gia đình. Bận rộn và áp lực công việc cùng với lịch trình sinh hoạt không đồng đều của các thành viên làm cho việc duy trì thói quen nấu ăn trở nên khó khăn hơn. Ngay cả cách tiêu thụ thức ăn cũng đã thay đổi, có người ăn no bụng, có người tuân thủ chế độ ăn lành mạnh, thậm chí còn có người ăn kiêng.
Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian và chuyên gia ẩm thực Vũ Thị Tuyết Nhung (Hà Nội) gọi việc đi chợ mua đồ để nấu ăn là 'nếp sống cũ'. Con cháu bà thích và thường xuyên ăn ngoài. Khi bà hỏi 'tại sao không nấu một bữa?', người con trả lời là 'không có thời gian'. Khi nấu, các con thường mua thực phẩm đã tẩm ướp sẵn về để 'nấu nhanh gọn'.
Tiến sĩ dinh dưỡng Nguyễn Trọng Hưng từ Viện Dinh dưỡng quốc gia lưu ý rằng thói quen ăn hàng đang trở thành phổ biến trong nhiều gia đình đô thị, nhưng cũng đi kèm với nguy cơ về vệ sinh an toàn thực phẩm và số lượng ca ngộ độc đang tăng.
Theo thông tin từ Cục An toàn thực phẩm thuộc Bộ Y tế, đến 70-80% thức ăn bán trên vỉa hè và đường phố đã được phát hiện nhiễm khuẩn như E. coli - một loại vi khuẩn gây ra các bệnh tiêu chảy và bệnh đường ruột. Trong năm 2023, cả nước ghi nhận 125 trường hợp ngộ độc làm hơn 2.100 người mắc và khiến 28 người tử vong, tăng hơn 70 trường hợp so với năm 2022. Mới đây, vào ngày 30/4, một vụ ngộ độc do ăn bánh mỳ ở Đồng Nai đã khiến 568 người nhập viện.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng thói quen ăn hàng có thể gây ra tình trạng thừa cân, béo phì, tăng huyết áp, tiểu đường và thậm chí ung thư. Các số liệu từ Viện Dinh dưỡng cũng cho thấy tỷ lệ trẻ em thừa cân và béo phì ở Việt Nam đã tăng gấp đôi trong vòng 10 năm qua.
Theo tiến sĩ Hưng, việc ăn ngoài sẽ không thể kiểm soát được lượng năng lượng, muối, dầu mỡ và phụ gia được cung cấp cho cơ thể. 'Dù có ăn ngoài, nhưng cố gắng duy trì bữa ăn gia đình vẫn là quan trọng, vì chỉ như vậy mới có thể kiểm soát được nguồn gốc và chất lượng dinh dưỡng của thức ăn', ông khuyên.
Trong trường hợp phải ăn ngoài, ông đề nghị mọi người kiểm tra giấy chứng nhận vệ sinh thực phẩm của cửa hàng, quan sát nguyên liệu được sử dụng, điều kiện chế biến và nấu nướng, cũng như xem xét xem nhân viên có đeo găng tay và sử dụng dụng cụ riêng để xử lý thực phẩm không, và xem xét sạch sẽ của bát đũa...
'Tốt nhất là khi đi ăn hàng, bạn nên chọn các món luộc hoặc hấp, vì chúng an toàn hơn so với các món chiên rán hoặc các món được tẩm ướp hoặc trộn, vì chúng có thể làm cho bạn khó xác định được nguồn gốc và an toàn của nguyên liệu', chuyên gia khuyên.
Mặc dù luôn lựa chọn các nhà hàng được đánh giá cao và giá cả không hề rẻ, nhưng gia đình Ngọc Ánh vẫn không tránh khỏi việc bị ngộ độc thực phẩm vài lần trong năm. 'Mọi người biết rằng ăn ngoài nhiều không tốt, nhưng với tôi, đi ăn ngoài cũng là cách để giảm stress sau những ngày làm việc căng thẳng', Ánh chia sẻ.
Gia đình của Khánh Vy gần đây đã bắt đầu lo lắng khi ngày càng nhiều người xung quanh họ mắc phải bệnh ung thư. Tháng trước, Vy tham gia vào một chiến dịch về ung thư và tiếp xúc nhiều người bệnh, điều này khiến cô lo lắng hơn về thói quen ăn uống của mình. Cả nhà đang cố gắng đặt mục tiêu ăn cơm nhà nhiều hơn, đặc biệt vào cuối tuần. Vy cũng đang lên kế hoạch tham gia một khóa học nấu ăn.
'Với tôi, việc tự nấu ăn giống như một kỹ năng cần thiết để tồn tại, ít nhất cũng không để trở lại tình hình như thời kỳ đại dịch đã từng trải qua', cô gái chia sẻ.
Phan Dương
