Buzz
Michael Worobey là một trong những nhà khoa học hàng đầu về việc theo dõi biến thể virus và nguồn gốc của mầm bệnh, hiện đang làm việc tại Đại học Arizona, Mỹ. Mới đây, ông đã công bố một báo cáo khoa học trên tạp chí uy tín Science, nhấn mạnh rằng ca bệnh COVID-19 đầu tiên trên con người được ghi nhận là một người bán hàng tại chợ thực phẩm sống Hoa Nam ở Vũ Hán, chứ không phải là một nhân viên kế toán sống cách đó một khoảng xa. Thực tế, nghiên cứu này có thể gợi mở những tranh cãi về nguồn gốc của virus SARS-CoV-2, liệu nó có xuất phát từ động vật hoang dã bán ở khu chợ Vũ Hán hay từ phòng thí nghiệm virus học tại thành phố này, hoặc từ nguồn gốc khác.
Tiến sĩ Worobey nhấn mạnh: “Trong một thành phố với hơn 11 triệu dân, nửa số ca bệnh đầu tiên có liên quan đến một khu vực chỉ bằng một sân bóng đá. Nếu COVID-19 không bắt nguồn từ khu chợ này, thì rất khó giải thích vì sao có nhiều ca bệnh liên quan đến khu chợ đến như vậy.”“Tôi không phản đối kết quả nghiên cứu. Tuy nhiên, tôi không tin rằng mọi dữ liệu trong nghiên cứu này đều đủ chắc chắn và đầy đủ để rút ra kết luận một cách tự tin, trừ việc chợ hải sản Hoa Nam là một điểm nóng lây nhiễm.”
Tiến sĩ Bloom cũng nhấn mạnh rằng đây không phải là lần đầu tiên báo cáo của nhóm điều tra WHO tại Trung Quốc bị phát hiện có sai sót, bao gồm cả mối liên hệ giữa các bệnh nhân đầu tiên và khu chợ nông sản. “Cũng khó tin rằng trong những ca bệnh đó, vẫn còn nhiều sự chênh lệch khi cố gắng trả lời câu hỏi về thời điểm bùng phát của đại dịch.”Nhắc lại về quá khứ
Vào cuối tháng 12/2019, các y bác sĩ tại một số bệnh viện ở Vũ Hán phát hiện ra những trường hợp viêm phổi bí ẩn đang gia tăng, đặc biệt là trong số những người làm việc tại chợ hải sản Hoa Nam, một khu vực đông đúc và nơi bày bán hải sản, gia cầm, thịt gia súc và động vật hoang dã. Ngày 30/12, các quan chức y tế cộng đồng yêu cầu các bệnh viện báo cáo các trường hợp mới liên quan đến khu chợ.
Lo ngại về một đợt dịch tương tự như SARS, mà cũng xuất phát từ một khu chợ nông sản tươi sống ở Trung Quốc vào năm 2002, các quan chức Trung Quốc đã yêu cầu đóng cửa chợ Hoa Nam, và điều này đã được thực hiện vào ngày 1/1/2020 bởi cảnh sát. Mặc dù có nỗ lực phong tỏa, số ca bệnh mới vẫn tăng nhanh chóng ở Vũ Hán. Nhà chức trách Vũ Hán cho biết vào ngày 11/1/2020, những ca bệnh đầu tiên được ghi nhận từ ngày 08/12. Tháng 2/2020, họ xác định bệnh nhân đầu tiên là một nhân viên kế toán 41 tuổi tên Chen sống tại Vũ Hán, xuất hiện triệu chứng vào ngày 8/12 và không có liên quan đến chợ Hoa Nam. “Ban đầu, chúng tôi nghĩ rằng chợ hải sản là nguồn gốc của coronavirus. Nhưng giờ đây, rõ ràng khu chợ này cũng chỉ là một nạn nhân của mầm bệnh.”
Vào mùa xuân năm 2020, các quan chức cấp cao trong chính phủ của Tổng thống Trump đã bắt đầu đề xuất khả năng SARS-CoV-2 đã rò rỉ từ viện nghiên cứu virus ở Vũ Hán. Khoảng cách giữa khu phòng thí nghiệm và chợ Hoa Nam là khoảng 13km, với sông Trường Giang chia cắt hai bên. Tháng 1 cùng năm, các nhà nghiên cứu được WHO chọn đã đến Trung Quốc và phỏng vấn một nhân viên kế toán được cho là trường hợp COVID-19 đầu tiên, và báo cáo chính thức tháng 3/2021 đã xác định anh ta là ca bệnh đầu tiên. Tuy nhiên, Peter Daszak, một nhà nghiên cứu trong nhóm điều tra của WHO, nói rằng Tiến sĩ Worobey đã thuyết phục ông nghĩ rằng ông và các đồng nghiệp của ông đã mắc sai lầm trong chuyến đi Trung Quốc.
Tiến sĩ Daszak nói: “Mốc ngày 08/12 là một sự sai lầm.”
Nhóm điều tra của WHO chưa bao giờ hỏi nhân viên kế toán về thời điểm bắt đầu xuất hiện triệu chứng bệnh của anh ta. Thay vào đó, ngày 08/12 là con số mà các bác sĩ tại bệnh viện Hubei Xinhua cung cấp, nhưng đó chỉ là những người điều trị các ca bệnh đầu tiên, không phải là người điều trị trực tiếp cho Chen. Tiến sĩ Daszak thừa nhận, đó là một sai lầm. Cuộc phỏng vấn không đi sâu vào việc làm rõ nguồn gốc của mầm bệnh. Nhân viên kế toán không có mối liên hệ với chợ nông sản, cũng không đến phòng thí nghiệm hoặc những nơi đông người. Anh ấy thích giải trí trên internet và chạy bộ, và ít đi du lịch.
Sai khác số liệu và sai sót trong điều tra
Trong bản báo cáo tháng 3/2021, các chuyên gia WHO kết luận rằng virus corona đã lan từ động vật sang người, nhưng không thể xác nhận nguồn gốc từ chợ hải sản Hoa Nam. Nhưng đồng thời, họ cũng cho biết giả thuyết virus từ phòng thí nghiệm là “rất khó xảy ra.” Bản thân báo cáo này cũng đã bị phê phán nhiều lần vì thiếu sót số liệu và sai sót trong điều tra. Tháng 7, Washington Post tiết lộ bằng chứng về sự sai lầm trong danh sách mẫu virus của một số bệnh nhân đầu tiên mắc COVID-19, bao gồm cả ca bệnh đầu tiên được ghi nhận, và đã gán nhầm những ca bệnh sống trong một gia đình với chợ Hoa Nam. WHO hứa sẽ sửa lỗi, nhưng hiện nay bản báo cáo này vẫn được đăng tải trên trang chính thức của Tổ chức Y tế Thế giới, vẫn chưa được sửa đổi nội dung.
Quay trở lại với Tiến sĩ Worobey. Ông đã cố gắng kết nối các sự kiện từ những ngày đầu tiên của đại dịch COVID-19. Khi đọc báo cáo của các bác sĩ tại Vũ Hán, Tiến sĩ Worobey tự hỏi về thời điểm Chen bắt đầu có triệu chứng bệnh. Theo báo cáo của Trung Quốc, viên kế toán này bắt đầu có triệu chứng vào ngày 16/12, không phải là 8/12 như đã đề cập trước đó.
Trong nỗ lực tìm kiếm, ông Worobey đã phát hiện bằng chứng rõ ràng từ lời khai của anh Chen, được đưa ra trong cuộc phỏng vấn với tờ The Paper vào tháng 3/2020, cho biết rằng 'tôi bắt đầu bị sốt vào sáng ngày 16/12.' Đáng chú ý, viên kế toán này sống cách chợ Hoa Nam vài cây số, và chưa bao giờ đặt chân đến khu chợ nông sản này. Người đàn ông này còn tự nhận mình là Chen trong đoạn clip nói tiếp, nói rằng khi đó anh cảm thấy đau ngực và đã đến bệnh viện.
Tiến sĩ Worobey nhận ra rằng đây có thể là bằng chứng cho thấy báo cáo của WHO về Trung Quốc có sai sót trong quá trình điều tra. Một trang trong bản báo cáo cho biết anh Chen đã phải đi nhổ răng, và đến ngày 9/12, anh này phải uống thuốc kháng sinh vì cơn sốt ngày hôm trước, có thể chính là ngày làm thủ thuật nha khoa. Có thể mốc ngày 8/12 đến từ chính thời điểm này.
Trong timeline được tiến sĩ Worobey xác định lại, ca bệnh đầu tiên không phải là anh Chen, mà là Wei Guixian, một phụ nữ có triệu chứng vào khoảng ngày 11/12. Tiến sĩ Worobey đã phát hiện ra các bệnh viện đã ghi nhận hơn mười ca viêm phổi có thể là COVID-19 trước ngày 30/12, ngày mà cơ quan chức năng cảnh báo các bệnh viện chú ý đến những ca bệnh liên quan đến khu chợ nông sản.
Trong nỗ lực nghiên cứu của mình, tiến sĩ Worobey đã phát hiện ra rằng hai bệnh viện Wuhan Central và Hubei Xinhua mỗi bên đã ghi nhận 7 ca bệnh viêm phổi bí ẩn trước ngày 30/12, có thể coi là nhiễm COVID-19. Ở mỗi bệnh viện, 4 trong số 7 ca bệnh có liên quan đến khu chợ nông sản. Tập trung vào những ca bệnh này, tiến sĩ Worobey kết luận rằng sai số trong xác định như đã đề cập trước đó là không thể xảy ra, và ca bệnh COVID-19 đầu tiên đã xuất hiện tại chợ Hoa Nam.
Tuy nhiên, các chuyên gia khác vẫn cho rằng, vẫn còn quá ít dữ liệu để kết luận điều đó, vì đã gần 2 năm trôi qua và dữ liệu không rõ ràng.
Theo The New York Times
