Thư phi

Thư phi Diệp Hách Lặc thị (chữ Hán: 舒妃叶赫勒氏, sinh ngày 1 tháng 6 năm 1728 - mất ngày 30 tháng 5 năm 1777), thuộc Mãn Châu Chính Hoàng kỳ, là một phi tần của hoàng đế Thanh Cao Tông Càn Long.

Cuộc sống

Gốc gác danh giá

Thư phi trong tài liệu thời Càn Long được ghi là 'Diệp Hách Lặc thị', một cách phiên âm khác của Diệp Hách Na Lạp thị. Bà đến từ Mãn Châu Chính Hoàng kỳ, thuộc dòng dõi của Diệp Hách Bối lặc Kim Đài Cát, anh trai của Hiếu Từ Cao Hoàng hậu, mẹ của Thanh Thái Tông Hoàng Thái Cực.

Tằng tổ phụ Nạp Lan Minh Châu, là cháu nội của Kim Đài Cát, đã chuyển sang họ [Nạp Lan thị; 納蘭氏]. Minh Châu kết hôn với con gái thứ năm của Anh Thân vương A Tế Cách và sinh ra Nạp Lan Tính Đức, Nạp Lan Quỹ Tự (納蘭揆敘). Một con trai của bà, Nạp Lan Quỹ Phương (納蘭揆方), là tổ phụ của Thư phi. Quỹ Phương sau này trở thành Hòa thạc Ngạch phụ khi cưới Hòa Thạc Quận chúa Ái Tân Giác La thị, có tên tự Thục Thận (淑慎); bà là con gái của Khang Lương Thân vương Kiệt Thư, con trai thứ ba của Huệ Thuận Thân vương Hỗ Tắc (祜塞) và là cháu nội của Lễ Liệt Thân vương Đại Thiện.

Thân phụ của Thư phi là Nạp Lan Vĩnh Thụy (納蘭永綬), từng giữ chức Thị lang; mẹ là Quan Tư Bách (關思柏), thuộc Tô Hoàn Qua Nhĩ Giai thị, con gái của Hán quân Chính Hoàng kỳ Phó đô thống, Công tước Hàm Thái (含太). Gia đình Vĩnh Thụy có truyền thống học vấn, Vĩnh Thụy có tập thơ 'Tú dư thi cảo' (绣余诗稿), trong khi Quan thị có mối quan hệ với nữ giáo viên Cung Đạm Đình (宫淡亭), người đã dạy dỗ sáu cô con gái. Trong triều đại Khang Hi, Vĩnh Thụy và anh Vĩnh Phúc (永福) được thờ tự cho Quỹ Tự, nên dòng họ Vĩnh Thụy sau này được gọi là 'Hậu duệ chi Quỹ Tự'.

Gia đình của Vĩnh Thụy gồm sáu con gái và một con trai, trong đó hai con gái và con trai là từ chi Vĩnh Phúc chuyển đến. Các chị em của Thư phi đều có những cuộc hôn nhân tốt đẹp: con gái cả kết hôn với Cố Sơn Bối tử Phúc Tú - con trai thứ hai của Dĩ cách Bình Quận vương Nột Nhĩ Tô; con gái thứ hai là chính thê của Đại học sĩ Phó Hằng - em trai của Hiếu Hiền Thuần Hoàng hậu; con gái thứ ba kết hôn với Hộ quân Tham lĩnh Hi Bố Thiền (希布禅) - hậu duệ của A Ba Thái, con trai thứ bảy của Thanh Thái Tổ Nỗ Nhĩ Cáp Xích; con gái thứ tư trở thành Đích Phúc tấn của Du Cung Quận vương Hoằng Khánh (弘慶) - con trai của Du Khác Quận vương Dận Vu; con gái thứ năm chính là Thư phi. Dưới Thư phi là một em gái, sau này kết hôn với Lễ Thân vương Vĩnh Huệ.

Nhập cung và phong Phi

Vào năm Càn Long thứ 6 (1741), ngày 7 tháng 2, Diệp Hách Lặc thị, khi 14 tuổi, đã được tuyển chọn vào cung qua Bát Kỳ và được phong là Quý nhân. Ngày 13 tháng 2, bà được tấn phong Tần, hiệu Thư tần (舒嬪).

Rõ ràng, với xuất thân như vậy, Diệp Hách Lặc thị đã được Càn Long Đế chọn để giữ chức Tần ngay từ đầu, việc phong Quý nhân chỉ là một bước trong quy trình. Theo tài liệu từ Nội vụ phủ có tên Hồng xương thông dụng (鴻稱通用), danh hiệu Thư trong Mãn văn là 「Sulfa」, mang ý nghĩa là 'An thái' hoặc 'Khoan dung'. Vào tháng 11 cùng năm, Công bộ Thị lang Tác Trụ (索柱) được chỉ định làm Chính sứ, Nội các Học sĩ Phúc Thập Bảo (福十宝) làm Phó sứ để thực hiện lễ phong Thư tần.

Năm Càn Long thứ 13 (1748), Nhàn Quý phi được phong làm Hoàng quý phi, và Thư tần Diệp Hách Lặc thị được thăng chức thành Thư phi (舒妃). Vào ngày 5 tháng 4 năm sau (1749, âm lịch), Nội các Học sĩ Nã Nhĩ Hô Đạt (雅尔呼达) làm Chính sứ, Lễ bộ Thị lang Thái Huệ Điền (泰蕙田) làm Phó sứ, thực hiện lễ phong. Khi đó, Diệp Hách Lặc thị mới 21 tuổi.

Vào ngày 19 tháng 5 năm Càn Long thứ 16 (1751), Thư phi sinh ra Hoàng thập tử tại Thừa Càn cung. Đáng tiếc, Hoàng tử mất vào ngày 7 tháng 6 năm Càn Long thứ 18 (1753), khi mới 3 tuổi. Hoàng tử được an táng tại mộ phần của Đoan Tuệ Hoàng thái tử Vĩnh Liễn thuộc Thanh Đông lăng.

Ngày 30 tháng 5 năm Càn Long thứ 42 (1777), Thư phi Diệp Hách Lặc thị qua đời, thọ 48 tuổi. Trong thời gian cuối đời, bà sống tại Vĩnh Thọ cung. Càn Long Đế đã cử Lục a ca Vĩnh Dung, Thập nhất a ca Vĩnh Tinh, Miên Ức (con trai thứ năm của Vinh Thuần Thân vương Vĩnh Kỳ), Miên Thông (con trai trưởng của Chất Trang Thân vương Vĩnh Dung) và Trát Lan Thái đến chịu tang. Cũng có sự tham gia của Lục a ca và Trang Thân vương Vĩnh Thường trong việc tổ chức tang lễ. Ngoài Lệnh Ý Hoàng quý phi Ngụy thị và Hãn Quý phi Đới Giai thị, Thư phi là phi tần cuối cùng mà Càn Long Đế trực tiếp đến tế điện.

Càn Long Đế chỉ thị: ['Lễ tang của Thư phi. Các quan viên bao gồm Ngự tiền đại thần, Thị vệ, Càn Thanh Môn Thị vệ, và Nội đình Hành tẩu đại thần, sau lễ Sơ tế thì cắt tóc. Các vị A ca mặc tang phục, cùng Vương công đại thần Thị vệ và Chấp sự nhân viên, sau Đại tế sẽ tháo phục. Thập nhất a ca, sau Đại tế cũng tháo phục. Tháng 8 là thời gian lễ Vạn Thọ. Trước ngày 29 tháng 7, tất cả đều phải cắt tóc']. Bà được an táng tại Phi viên tẩm thuộc Thanh Dụ lăng.

Trong văn hóa đại chúng

• Hậu cung nhà Thanh
• Du Quý phi
• Đôn phi
• Dung phi
• Vĩnh Thọ cung
• Phi (hậu cung)

• Triệu Nhĩ Tốn (1928). Thanh sử cảo (清史稿) (bằng tiếng Trung). Quyển 214.
• Thanh sử cảo - Liệt truyện nhất Hậu phi
• Thanh thực lục - Càn Long triều