Thử thách và triển vọng trong tương lai của các giải pháp mở rộng quy mô cho Bitcoin

Các mạng Bitcoin Layer-2 là các giao thức phụ được xây dựng trên nền tảng blockchain của Bitcoin để tăng cường khả năng mở rộng và hiệu quả giao dịch. Chúng cho phép giao dịch diễn ra nhanh chóng với chi phí thấp hơn bằng cách xử lý ngoài blockchain chính, giúp giảm tình trạng tắc nghẽn và phí giao dịch trên mạng Bitcoin.

Bitcoin – loại tiền điện tử đầu tiên và nổi bật nhất – đã thay đổi hoàn toàn thế giới tài chính với công nghệ blockchain của nó. Tuy nhiên, BTC ngày càng trở nên phổ biến, những thách thức về khả năng mở rộng và hiệu quả giao dịch cũng ngày càng gia tăng. Hãy cùng khám phá thế giới của các giải pháp Bitcoin Layer-2 và những đổi mới quan trọng nhằm giải quyết những thách thức này của blockchain Bitcoin.

Các mạng Layer-2 là gì?

Các mạng Layer-2 là các nền tảng phụ được xây dựng trên blockchain chính (Layer-1) nhằm tăng cường khả năng mở rộng và tốc độ giao dịch của nó. Những mạng này xử lý các giao dịch bên ngoài chuỗi chính, giúp giảm tải và tăng hiệu quả của mạng. Chúng đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc giải quyết ba vấn đề không thể tránh khỏi, bao gồm khả năng mở rộng, bảo mật và tính phi tập trung trong công nghệ blockchain.

Các giải pháp Layer 2 giải quyết các thách thức về khả năng mở rộng và tốc độ giao dịch. Chúng mở rộng tính linh hoạt của Bitcoin từ một nền tảng lưu trữ giá trị đơn thuần thành một loại tiền điện tử đa năng hơn, có khả năng hỗ trợ các ứng dụng và hệ thống phức tạp.

Các giải pháp mở rộng quy mô Bitcoin hiệu quả nhất

Dưới đây là một số giải pháp Bitcoin Layer-2 phổ biến nhất, giúp tối ưu hóa blockchain để có thông lượng nhanh hơn với mức phí giao dịch thấp, đồng thời nâng cao sự chấp nhận của BTC:

#1. Lightning Network

• Năm ra mắt: Ý tưởng này được đề xuất lần đầu trong bài báo trắng vào năm 2015 và chính thức đi vào hoạt động vào khoảng năm 2018.
• Tài sản khoản TVL: Hơn 314 triệu USD.

Tài sản khoản TVL của Lightning Network. Nguồn: Defillama

Lightning Network (LN) là một giao thức thanh toán 'Layer-2' quan trọng được thiết kế để thúc đẩy các giao dịch diễn ra nhanh hơn với mức phí thấp bằng cách hoạt động trên nền tảng blockchain của Bitcoin. Mục tiêu của LN là giải quyết các vấn đề về khả năng mở rộng của mainnet Bitcoin bằng cách cho phép giao dịch diễn ra ngoài chuỗi chính. LN đạt được điều này bằng cách thiết lập các kênh thanh toán giữa người dùng, cho phép họ thực hiện số lượng giao dịch không giới hạn mà không cần phải ghi lại từng giao dịch trên blockchain. Chỉ có số dư đầu/cuối kỳ của các kênh này được ghi lại trên blockchain Bitcoin, làm tăng hiệu quả giao dịch đáng kể.

Kể từ khi ra đời, Lightning Network đã chứng kiến nhiều tiến bộ đáng kể. Những nâng cấp đáng chú ý bao gồm việc giới thiệu các tính năng như Keysend và Wumbo Channels vào năm 2020 để tăng cường khả năng xử lý giao dịch của mạng. Hệ sinh thái LN hiện nay bao gồm nhiều sản phẩm, dự án và giải pháp khác nhau, phát triển trên nhiều lĩnh vực từ game, ví điện tử, thanh toán, quản lý node và cơ sở hạ tầng.

Sự ủng hộ từ các nhân vật nổi tiếng như Jack Dorsey và tích hợp vào các nền tảng như Twitter cho thấy sự quan trọng ngày càng gia tăng và tiềm năng để được chấp nhận rộng rãi. Ngoài ra, khả năng của mạng (lý thuyết) trong xử lý lên đến 1 triệu giao dịch mỗi giây (TPS), so với blockchain chính của Bitcoin – chỉ có thông lượng từ 7-10 TPS, là minh chứng cho tiềm năng tăng trưởng đáng kể và vai trò quan trọng của nó trong việc giúp Bitcoin hoạt động hiệu quả hơn như một hệ thống tiền điện tử ngang hàng.

#2. Stacks

• Năm ra mắt: Ban đầu được biết đến với tên gọi Blockstack, dự án sau đó đã được đổi tên thành Stacks vào năm 2020.
• Tài sản khoản TVL: Hơn 118 triệu USD.
• Vốn hóa thị trường: Hơn 2,7 tỷ USD.
• Hiệu suất giá (1 năm): Tăng hơn 231%.

Tài sản khoản TVL của Stacks. Nguồn: Defillama

Stacks, ban đầu được biết đến với tên gọi Blockstack, là một nền tảng blockchain toàn diện được thiết kế để mở rộng chức năng của Bitcoin thông qua các hợp đồng thông minh, tài chính phi tập trung (DeFi), các NFT và các ứng dụng phi tập trung (dApp). Nó hoạt động như một layer cho Bitcoin, tương tự như Lightning Network, để bảo vệ quyền riêng tư trên internet và giảm thiểu các vi phạm dữ liệu. Blockchain Stacks sử dụng tiền điện tử gốc của mình – token STX – để thực hiện các hợp đồng thông minh và xử lý các giao dịch. Cách tiếp cận sáng tạo của Stacks bao gồm việc sử dụng Microblocks để xác nhận độc lập, duy trì bảo mật gắn liền với blockchain Bitcoin, và ngôn ngữ lập trình Clarity được thiết kế để tăng cường bảo mật và tính minh bạch cho các hợp đồng thông minh. Tokenomics của STX được liên kết chặt chẽ với Bitcoin, giúp đạt được sự đồng thuận và bảo mật mạng thông qua các cơ chế khóa token, mang lại phần thưởng Bitcoin cho người tham gia.

Kể từ khi ra đời, Stacks đã ghi nhận nhiều dấu mốc quan trọng, chẳng hạn như phát hành Nakamoto, nhằm tăng cường tích hợp với Bitcoin bằng cách cho phép mạng Stacks ghi trực tiếp vào blockchain Bitcoin. Lúc này, mạng đã giới thiệu sBTC, một tài sản neo vào Bitcoin nhằm tạo điều kiện trao đổi tài sản phi tập trung và tăng cường tiện ích mạng. Hệ sinh thái của Stacks rất mạnh mẽ, bao gồm nhiều ứng dụng khác nhau từ các nền tảng tài chính phi tập trung như Alex và Arkadiko đến các nền tảng NFT và blog phi tập trung với Sigle.

Những tiến bộ này nhấn mạnh cam kết của Stacks trong việc mở rộng nền kinh tế Bitcoin bằng cách cho phép các chức năng phức tạp hơn, bao gồm các hợp đồng thông minh và ứng dụng, tất cả đều được bảo mật bởi lớp nền tảng của Bitcoin. Các giải pháp sáng tạo của dự án, chẳng hạn như cơ chế đồng thuận Proof of Transfer và tiềm năng của nó trong việc tạo điều kiện cho DeFi, NFT và các dApp dựa trên Bitcoin, làm nổi bật tiềm năng tăng trưởng đáng kể của nó trong ngành công nghiệp blockchain.

#3. Merlin Chain

Merlin Chain – được phát triển bởi Bitmap Tech – là một dự án Layer-2 đáng chú ý của Bitcoin nhằm tăng cường khả năng mở rộng và hiệu quả của Bitcoin thông qua công nghệ ZK-Rollup. Công nghệ này sẽ nén dữ liệu giao dịch một cách đáng kể, cho phép các giao dịch diễn nhanh chóng với mức phí rẻ hơn so với chain chính của Bitcoin. Với testnet được ra mắt vào đầu năm 2024 và mainnet dự kiến sẽ ra mắt sớm, Merlin Chain cũng tích hợp một mạng oracle phi tập trung và các mô-đun chống gian lận BTC on-chain, tăng cường cả bảo mật và tính minh bạch.

Token gốc của nền tảng – token quản trị MERL – đóng một vai trò quan trọng trong hệ sinh thái. Nó sử dụng tiêu chuẩn token BRC-20, nhấn mạnh cam kết của nó với các đổi mới trên Bitcoin. Merlin Chain nổi bật với cộng đồng phát triển mạnh mẽ và hệ sinh thái tài sản phong phú, đã duy trì giá trị ổn định, thậm chí là tăng ngay cả trong thời kỳ suy thoái thị trường. Đối với các nhà đầu tư tiềm năng, tích hợp tương thích EVM của dự án cho phép tương tác liền mạch với các dApp dựa trên Ethereum, tăng cường sự hấp dẫn và tiện ích của nó trong hệ sinh thái tiền điện tử rộng lớn hơn.

#4. Rootstock Infrastructure Framework (RIF)

• Năm ra mắt: Rootstock (RSK) được ra mắt vào năm 2018.
• TVL: Hơn 170 triệu USD.
• Vốn hóa thị trường: Hơn 130 triệu USD.
• Hiệu suất giá (1 năm): Tăng hơn 51%.

Rootstock Infrastructure Framework TVL. Nguồn: Defillama

Rootstock Infrastructure Framework (RIF) là một bộ các giao thức hạ tầng mở và phi tập trung được thiết kế để cho phép phát triển nhanh chóng các dApp trên blockchain Rootstock (RSK) – một nền tảng hợp đồng thông minh được bảo mật bởi mạng Bitcoin. RIF được tạo ra nhằm mục đích cung cấp cho các nhà phát triển và các nhà đổi mới fintech các công cụ và tài nguyên cần thiết để tạo ra các sản phẩm phi tập trung cho một hệ thống tài chính công bằng hơn. Nó hoạt động trên nền tảng Rootstock, cung cấp một loạt các dịch vụ phi tập trung, bao gồm các phương thức thanh toán, kho lưu trữ và hệ thống đặt tên để đơn giản hóa trải nghiệm người dùng khi tương tác với các công nghệ blockchain.

Nền tảng kỹ thuật của RIF được xây dựng trên blockchain RSK, tận dụng mức độ bảo mật và tính bất biến của Bitcoin trong khi cung cấp khả năng tương thích với Máy Ảo Ethereum (EVM) cho các hợp đồng thông minh. Sự kết hợp độc đáo này cho phép triển khai các ứng dụng phi tập trung với bảo mật mạnh mẽ của Bitcoin và sự linh hoạt của hệ sinh thái hợp đồng thông minh của Ethereum. Các thành phần cốt lõi của RIF bao gồm Ví RIF để thực hiện các giao dịch tiền điện tử, Cổng DeFi RIF để truy cập các dịch vụ tài chính phi tập trung, Rollup RIF cho các khoản thanh toán mở rộng, RIF Flyover để chuyển đổi tài sản an toàn giữa các blockchain, và RIF Aggregation để tổng hợp giao dịch.

Rootstock có hệ sinh thái bền vững với hơn 75 dự án và hơn 60.000 tài khoản đang hoạt động. Hệ sinh thái này bao gồm các ví tiền điện tử nổi tiếng như Defiant và Edge, các nền tảng cho vay như Tropykus, các dịch vụ thanh toán như Kripton và các công cụ phát triển như nUSD và tamazight. Với những ưu đãi và chương trình tài trợ rộng lớn, Rootstock đang nhanh chóng trở thành một lựa chọn phổ biến cho các nhà phát triển tìm cách tận dụng sức mạnh bảo mật của Bitcoin để xây dựng các ứng dụng phi tập trung.

#5. Dovi

• Năm ra mắt: Mạng Layer-2 Dovi của Bitcoin được giới thiệu vào năm 2023.
• Vốn hóa thị trường: Hơn 8 triệu USD.
• Hiệu suất giá (1 năm): Tăng hơn 61%.

Dovi là một giải pháp Layer-2 của Bitcoin dựa trên cộng đồng, tích hợp với Máy Ảo Ethereum (EVM) để cung cấp một nền tảng hợp đồng thông minh mở rộng, hiệu quả và an toàn. Dovi hướng tới việc tăng cường khả năng của Bitcoin bằng cách cung cấp các tính năng như xử lý giao dịch hiệu quả, chi phí mạng thấp cùng cơ chế đồng thuận an toàn hơn. Dovi hỗ trợ một loạt các loại tài sản, bao gồm token BRC20 và ARC20, cho phép chuyển giao tài sản cross-chain nhanh chóng và an toàn. Nó cũng cho phép triển khai các hợp đồng thông minh được thiết kế trên Ethereum trên mạng Bitcoin, hỗ trợ nhiều ứng dụng DeFi.

Việc tích hợp các chữ ký Schnorr giúp tăng cường bảo mật Bitcoin thông qua các giao dịch đa chữ ký phi tập trung, đồng thời tối ưu hóa không gian block cho hiệu quả và quyền riêng tư. Lộ trình của Dovi tập trung vào việc xây dựng cộng đồng, mở rộng hệ sinh thái và đổi mới công nghệ với tầm nhìn cho sự tăng trưởng và chấp nhận lâu dài.

#6. CKB Public Chain

• Năm ra mắt: CKB L2 hiện vẫn chưa được ra mắt.
• Vốn hóa thị trường: Hơn 570 triệu USD.
• Hiệu suất giá (1 năm): Tăng hơn 188%.

Thông báo của Nervos Network về việc thúc đẩy CKB (Common Knowledge Base) như dự án Layer-2 đầu tiên của Bitcoin áp dụng cơ chế “Proof of Work (POW) + UTXO (Unspent Transaction Output)” đánh dấu một bước tiến quan trọng trong hệ sinh thái blockchain. Sáng kiến này được đưa ra nhằm tận dụng lợi ích về bảo mật và phi tập trung của cơ chế đồng thuận POW của Bitcoin trong khi giới thiệu mô hình UTXO mở rộng và linh hoạt hơn để xử lý giao dịch.

Chain CKB được thiết kế để hoạt động như một giải pháp Layer-2 trên mạng Bitcoin, do đó thừa hưởng các tính năng bảo mật mạnh mẽ của Bitcoin. Nó tập trung vào giải quyết các thách thức về khả năng mở rộng và tương tác trong không gian blockchain bằng cách đưa ra cơ chế xử lý giao dịch hiệu quả hơn và cho phép các tương tác cross-chain. Cách tiếp cận hai layer này cho phép tạo ra một nền tảng phi tập trung hỗ trợ các dApp và các nền kinh tế token khác nhau trong khi cũng đảm bảo mức độ bảo mật và phi tập trung cao.

Token CKB mang lại cơ hội tiềm năng từ góc độ đầu tư do vai trò quan trọng của nó trong hệ sinh thái Nervos Network. Là token tiện ích gốc của chain CKB, nó được sử dụng để quản lý tài nguyên, phí giao dịch và quản trị trong mạng. Việc phát triển CKB như một giải pháp Layer-2 của Bitcoin có thể làm tăng đáng kể tiện ích và nhu cầu của nó, đặc biệt là giữa các dự án muốn tận dụng bảo mật của Bitcoin mà không phải hy sinh khả năng mở rộng. Các trường hợp sử dụng chính của token CKB bao gồm hoạt động như một kho giá trị trong hệ sinh thái Nervos, tạo điều kiện cho các chuyển giao tài sản cross-chain và phục vụ như một phần trong cơ chế đồng thuận của mạng.

#7. Liquid Network

• Năm ra mắt: Liquid Network được Blockstream ra mắt vào năm 2018.
• TVL: Hơn 205 triệu USD.

Liquid Network là một giải pháp Layer-2 của Bitcoin tập trung vào cải thiện tốc độ giao dịch và tăng cường quyền riêng tư cho các giao dịch Bitcoin. Nó hoạt động như một sidechain của Bitcoin, cho phép các giao dịch được thực hiện nhanh chóng và bảo mật hơn. Một trong những tính năng chính của Liquid Network là việc sử dụng Liquid Bitcoin (L-BTC), được neo 1:1 với Bitcoin (BTC). L-BTC thúc đẩy các giao dịch diễn ra nhanh hơn trên Liquid Network, cho phép người dùng tận hưởng các tính năng nâng cao của mạng, chẳng hạn như các giao dịch bảo mật, ẩn số lượng và loại tài sản được chuyển, cũng như các atomic swap mà cho phép trao đổi các tài sản khác nhau trên mạng mà không cần dựa vào bên thứ ba.

Kể từ khi ra mắt, Liquid Network đã trải qua nhiều bước phát triển quan trọng, bao gồm cải thiện tốc độ chuyển khoản với các giao dịch được xác nhận trong khoảng hai phút và giới thiệu các giao dịch bảo mật để nâng cao quyền riêng tư. Mạng cũng hỗ trợ phát hành các loại tài sản mới như token tiện ích, token chứng khoán, stablecoin và NFT, mở rộng tính năng của Bitcoin ngoài các chuyển giao giá trị đơn thuần.

Hoạt động và quản lý của Liquid Network được thực hiện bởi Liquid Federation, một liên minh của các doanh nghiệp tiền điện tử, đảm bảo phương pháp tiếp cận phối hợp cho sự phát triển. Sự tập trung vào các giao dịch lớn và khối lượng, đặc biệt thu hút các tổ chức tài chính và sàn giao dịch, cho thấy tiềm năng tăng trưởng mạnh mẽ của mạng. Cam kết nâng cao hiệu quả của Bitcoin đối với các giao dịch quy mô lớn và duy trì mô hình liên bang đã định vị Liquid Network là giải pháp Layer-2 triển vọng với tiềm năng tăng trưởng đáng kể.

#8. Statechains

Top Bitcoin Layer 2

Chỉ số chính cho sự phát triển của Statechains sẽ là việc triển khai và thử nghiệm trong các tình huống thực tế, điều này đang chờ đợi các bước phát triển đáng kể tính đến tháng 2 năm 2024.

Mỗi mạng được đề cập ở trên đều mang đến các đặc tính độc đáo. Trong khi Lightning Network vượt trội trong việc xử lý các giao dịch vi mô nhanh chóng, Stacks và RIF mở rộng chức năng của Bitcoin với các hợp đồng thông minh. Liquid Network và Statechains tập trung vào tính riêng tư và hiệu quả của giao dịch.

Thách thức của các giải pháp Bitcoin Layer-2 

Top Bitcoin Layer 2

• Sự phức tạp kỹ thuật: Các giải pháp Layer-2, theo bản chất của chúng, khiến cho hệ sinh thái Bitcoin trở nên phức tạp hơn. Sự phức tạp này có thể gây khó khăn cho việc chấp nhận của người dùng, vì họ phải nghiên cứu kỹ và đặt niềm tin vào các hệ thống mới này. Đảm bảo an ninh trong khi duy trì sự thân thiện với người dùng là một thách thức quan trọng.
• Quan ngại về thanh khoản: Các mạng như Lightning Network yêu cầu người dùng khoá quỹ trong các kênh thanh toán. Yêu cầu này có thể dẫn đến các vấn đề về thanh khoản, nơi các quỹ không sẵn sàng ngay lập tức cho các mục đích khác.
• Rủi ro tập trung hóa: Một số giải pháp Layer-2 có thể không cố ý tạo ra các rủi ro tập trung hóa. Ví dụ, các kênh thanh toán lớn hơn trong Lightning Network có thể tập trung các giao dịch qua một vài node chi phối, có thể ảnh hưởng đến nguyên tắc phi tập trung của Bitcoin.
• Khả năng tích hợp và tương tác: Tích hợp liền mạch với cơ sở hạ tầng Bitcoin hiện tại và khả năng tương tác giữa các giải pháp Layer-2 khác nhau là điều quan trọng. Thiếu khả năng tương tác có thể dẫn đến các hệ sinh thái phân mảnh, giảm hiệu quả tổng thể của các giải pháp này.

Triển vọng tương lai cho các mạng L2 của Bitcoin

Sự chấp nhận rộng rãi hơn của Bitcoin và các giải pháp Layer-2 của nó có thể thúc đẩy sự đổi mới đáng kể trong việc làm cho hệ sinh thái mở rộng và dễ sử dụng hơn. Dưới đây là một số phát triển chúng ta có thể thấy trong không gian này trong tương lai:

• Tiến bộ công nghệ: Các cải tiến về công nghệ có thể làm cho các giải pháp Layer-2 mạnh mẽ, an toàn và thân thiện hơn với người dùng. Các đổi mới trong phương pháp mã hóa và các thuật toán đồng thuận có thể cung cấp những cách mới để tăng cường các mạng này.
• Sự chấp nhận rộng rãi: Khi nhận thức và hiểu biết về các giải pháp Layer-2 tăng lên, chúng ta có thể mong đợi sự chấp nhận rộng rãi hơn, cả giữa các người dùng cá nhân và các tổ chức. Nhu cầu ngày càng tăng đối với các giao dịch Bitcoin mở rộng và hiệu quả sẽ thúc đẩy sự chấp nhận này.
• Tích hợp với tài chính truyền thống: Các mạng Layer-2 có thể đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối Bitcoin với các hệ thống tài chính truyền thống. Sự tích hợp này có thể dẫn đến các sản phẩm và dịch vụ tài chính sáng tạo được xây dựng trên nền tảng Bitcoin.
• Tập trung vào trải nghiệm người dùng: Các nhà phát triển có khả năng sẽ tập trung vào việc cải thiện trải nghiệm người dùng để khuyến khích sự chấp nhận. Điều này có thể bao gồm các giao diện trực quan hơn, tài liệu tốt hơn và các hệ thống hỗ trợ nâng cao.
• Hợp tác và tiêu chuẩn hóa: Tương lai có thể thấy sự tăng cường hợp tác giữa các dự án Layer-2 khác nhau, dẫn đến tiêu chuẩn hóa ở một số khía cạnh. Việc tiêu chuẩn hóa như vậy có thể tạo ra một môi trường nơi các giải pháp khác nhau có thể tương tác và phát triển.

Kết luận

Các giải pháp Layer-2 của Bitcoin đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển hệ sinh thái Bitcoin. Chúng giải quyết các thách thức chính và mở ra những khả năng mới cho việc chấp nhận Bitcoin, đánh dấu những bước tiến quan trọng trong hành trình hướng tới một hệ sinh thái blockchain có khả năng mở rộng và hiệu quả.

Théo Kucoin