Buzz
Xin chào, mình là biên tập viên tại công ty văn hóa và truyền thông Nhã Nam, mình từng biên tập cho nhiều cuốn sách nổi tiếng như “Đêm núi sen” của Trần Dần, “Tuổi thanh xuân yêu dấu” của Nguyễn Huy Tiệp…
Sự Gắn Bó Với Nghề Biên Tập Sách
Mình tốt nghiệp khoa Ngữ Văn trường Đại Học Sư Phạm Hà Nội, trước đây nghĩ sẽ trở thành một giáo viên. Tuy nhiên, cơ hội trong ngành giáo dục không dễ dàng như mình nghĩ. Sau đó, mình bắt đầu bén duyên với ngành xuất bản khi được tuyển dụng vào một nhà xuất bản nhà nước và đã làm công việc này từ đó đến nay. Ban đầu, mình cảm thấy công việc này khá nhàm chán khi phải ngày ngày sửa chính tả, câu từ, lối văn… Nhưng sau thời gian, mình nhận thấy công việc này thực sự thú vị, nó có những khía cạnh, ngóc ngách năng động thú vị và mang lại nhiều trải nghiệm phong phú.
Ở Việt Nam, các đơn vị xuất bản thường phân chia sách thành 2 loại chính:
Sách Ngoại Văn
Sách Tiếng Việt
1. Biên Tập Viên Ngoại Văn
Nguồn hình ảnh từ Revelogue - Trang nghệ thuật dành cho giới trẻ Việt
Sách Ngoại Văn là tác phẩm được mua bản quyền từ các nhà xuất bản trên thế giới hoặc từ các tác giả trong nước. Biên Tập Viên Ngoại Văn là người phụ trách việc chọn lựa và dịch các tác phẩm này. Sau đó, họ sẽ chỉnh sửa lại bản dịch để phản ánh đúng ý nghĩa so với bản gốc. Mức độ phức tạp của công việc phụ thuộc vào từng tác phẩm cụ thể. Ngoài ra, biên tập viên còn phải tham gia kiểm soát quy trình sản xuất, từ việc thiết kế bìa sách đến kiểm tra cuối cùng...
2. Biên Tập Viên Tiếng Việt
Nguồn hình. nhatrangbooks
Công việc của một biên tập viên tiếng Việt phức tạp hơn so với biên tập viên ngoại văn.
Ngoài ra, yêu cầu về tổ chức và chỉ đạo bản thảo ở mức độ cao do bản thảo trong nước có thể chưa từng được giới thiệu. Quá trình biên tập sách tiếng Việt gồm 6 bước cơ bản:
Bước 1_Tìm kiếm bản thảo: có 2 phương pháp để tìm kiếm
Một là biên tập viên tự có ý tưởng và phải tìm kiếm một tác giả để thực hiện ý tưởng đó.
Hai là đọc xét các bản thảo được gửi đến trong hòm thư bản thảo của nhà xuất bản, hoặc được gửi đến hòm thư cá nhân. Họ phải duyệt dựa trên các tiêu chí nhất định mà nhà xuất bản đặt ra.
Bước 2_ Ký kết hợp đồng bản quyền
Bước 3_ Chỉnh sửa trên bản thảo: kiểm tra cấu trúc bản thảo, lối viết, câu từ… để tạo ra sản phẩm chính thức
Trong các bước làm việc của biên tập viên tiếng Việt, bước quan trọng nhất là tìm kiếm và khai thác nguồn thông tin cho bản thảo. Với một biên tập viên mới, người đi trước có thể hỗ trợ để có nguồn bản thảo từ đầu. Tuy nhiên, trong thời gian dài, một biên tập viên nhất định phải phát triển khả năng tìm đề tài, phát triển ý tưởng… để có cơ hội phát triển nghề.
Bước 4_ Làm việc với họa sĩ thiết kế: xây dựng bản thiết kế, tạo ra bìa sách và minh họa phù hợp với cuốn sách.
Bước 5_Tham gia truyền thông sách: biên tập viên sách tiếng Việt là chuyên gia của cuốn sách của họ, họ tổ chức, điều phối dự án từ những dòng chữ đầu tiên, họ hiểu rõ nhất về cuốn sách của mình. Do đó, với các dự án truyền thông sách, không ai có thể làm tốt hơn họ. Mặc dù có sự hỗ trợ từ phòng PR nhưng biên tập viên sách tiếng Việt cũng cần phải tham gia vào truyền thông cuốn sách.
Bước 6_Theo dõi doanh số, phản hồi từ độc giả: dựa trên doanh số và phản hồi từ độc giả về cuốn sách, nhà xuất bản sẽ quyết định liệu có tiếp tục theo đuổi đề tài này hay không, có tiếp tục hợp tác với tác giả hay không… Đôi khi chỉ là một bình luận của một độc giả liên quan đến cuốn sách cũng có thể là gợi ý cho đề tài tiếp theo.
Công việc của một biên tập sách trong nước yêu cầu tính tổ chức, tính đạo diễn cao, tương tự như một nhạc trưởng, một người điều hành dự án. Đối với mỗi cuốn sách, mức độ can thiệp yêu cầu khác nhau, có những tác giả có kinh nghiệm nên biên tập viên không cần phải can thiệp quá nhiều vào nội dung, nhưng với những tác giả trẻ, mới vào nghề, biên tập viên sẽ tham gia nhiều hơn vào nội dung bản thảo.
Vì vậy, nếu chỉ nghĩ công việc của biên tập viên là chỉnh sửa bản thảo thì khá hẹp hòi, không đủ để nắm bắt vai trò quan trọng của biên tập viên trong hệ thống xuất bản.
