Thực sự, người đến câu lạc bộ sách với mục đích gì?

TTCT - Lí thuyết cho rằng, câu lạc bộ sách là nơi để đọc và thảo luận về sách. Nhưng thực tế, từ xa xưa đã chứng minh sách chỉ là lý do để họp mặt.

Từ một ý tưởng cổ điển của phụ nữ, câu lạc bộ đọc sách đã được giới trẻ tái hiện trong những năm gần đây và ngày càng phổ biến, với mục đích giống nhau nhưng cách thức khác biệt.

Trang Good e-Reader cho rằng có khả năng lịch sử của câu lạc bộ sách bắt nguồn từ năm 1634, khi nhà cải cách tôn giáo người Anh Anne Hutchinson tạo ra một nhóm thảo luận nhỏ để tăng cường bài giảng trên chuyến đi thuyền từ Anh đến Massachusetts Bay, một trong 13 thuộc địa của Anh trước khi Hoa Kỳ giành độc lập. Khi câu lạc bộ sách của bà trở nên phổ biến hơn các buổi lễ chính thức tại nhà thờ địa phương, bà bị trục xuất khỏi thuộc địa.

Theo Công ty truyền thông Shondaland, trong thế kỷ tiếp theo, các câu lạc bộ sách trở nên ngày càng phổ biến trong tầng lớp trung và thượng lưu tại châu Âu. Đến thế kỷ 18, có hàng nghìn câu lạc bộ sách tư nhân ở Anh, nơi mọi người uống rượu, trò chuyện hoặc thảo luận về chính trị.

Ở Mỹ, phụ nữ đã cùng nhau nghiên cứu Kinh Thánh từ thế kỷ 17 nhưng phải đến cuối thế kỷ 18, các nhóm đọc sách thông thường mới xuất hiện, cùng thời với các nhóm ở châu Âu, theo The Washington Post.

Nhiều câu lạc bộ sách đầu tiên của Mỹ, như câu lạc bộ Junto của nhà lập quốc Benjamin Franklin (1706-1790), đã được thành lập vào cùng thời gian. Junto hoạt động khá trang trọng (mặc dù địa điểm họp mặt thường là quán rượu địa phương), tạo ra ban bí thư và yêu cầu các thành viên viết bài về các chủ đề họ đọc.

Trong suốt thế kỷ 1700 và 1800, phụ nữ ở Mỹ đã lập ra nhiều hội sách. Mặc dù không được phép đi học đại học (cho đến khi thế kỷ 19), họ có thể gặp nhau ở bất kỳ đâu để thảo luận về sách, từ các lớp học trống, cửa hàng sách, nhà bạn đến cả trong quá trình làm việc ở nhà máy. Họ đọc sách trải rộng qua nhiều thể loại, từ văn học, nghệ thuật, kinh tế, chính trị đến khoa học tự nhiên.

Họ đọc sách không chỉ để bổ sung kiến thức hoặc giải trí, mà còn để thảo luận, đánh giá và viết. Vào năm 1760, nhà thơ Milcah Martha Moore (1740-1829) đã thu thập được gần 100 bản thảo văn xuôi và thơ mà các thành viên trong nhóm đọc sách của bà đã sáng tác. Ngay cả trong thời kỳ Nội chiến Hoa Kỳ (1861-1865), gần như tất cả các thị trấn và làng quê đều duy trì một nhóm văn học nữ.

Các câu lạc bộ đọc sách của phụ nữ tiếp tục phát triển mạnh mẽ trong suốt thế kỷ 19, không chỉ phục vụ cho mục đích nâng cao kiến thức mà còn là công cụ để đấu tranh cho nhiều vấn đề xã hội của họ. Theo Shondaland, các câu lạc bộ sách được coi như một 'hòn đảo bình yên' cho phụ nữ. Một số câu lạc bộ sách do phụ nữ thành lập trong thế kỷ này, như Câu lạc bộ Văn học Phụ nữ Ypsilanti, vẫn hoạt động cho đến ngày nay.

The Washington Post đánh giá nửa đầu của thế kỷ 20 là thời kỳ hoàng kim của các câu lạc bộ sách ở Mỹ. Hai phong trào 'Câu lạc bộ Sách hàng tháng' và 'Sách Hay' đã khuyến khích mọi người đọc những cuốn tiểu thuyết văn học nặng ký.

Ngày nay giống nhưng cũng khác biệt

Ngày nay, thế hệ Gen Z (sinh năm 1996-2012) và Millennials (sinh năm 1981-1995) đang đem lại sự sống lại cho các câu lạc bộ sách trong thời đại hiện đại.

The Guardian cho biết khác với các nhóm đọc sách truyền thống - thường tổ chức việc giới thiệu một cuốn sách mới mỗi tháng và khuyến khích thành viên đọc để thảo luận cùng nhau, các câu lạc bộ sách hiện đại thường tổ chức sự kiện tại quán cà phê, nhà hàng, hoặc quán bar. Câu lạc bộ Junto hiện đại đó là đây.

Theo báo cáo từ nền tảng quản lý sự kiện trực tuyến Eventbrite, số lượng sự kiện do các câu lạc bộ sách tổ chức tại Mỹ năm 2023 tăng 24% so với năm trước, và tại Anh tăng 41%. Trong khi đó, trên mạng xã hội Meetup, số lượng câu lạc bộ sách tại hai quốc gia này lần lượt tăng 10% và 14%.

Nhiều tác giả và người nổi tiếng cũng đã thành lập các câu lạc bộ sách riêng của họ. Ví dụ, câu lạc bộ Service95 của ca sĩ Dua Lipa rất được các thành viên Gen Z yêu thích, cũng như Câu lạc bộ sách Our Shared Shelf của nữ diễn viên Emma Watson và Câu lạc bộ sách Reese của nữ diễn viên Reese Witherspoon.

Số lượng các câu lạc bộ sách chuyên biệt đang ngày càng tăng. Theo Eventbrite, các sự kiện của các câu lạc bộ sách theo chủ đề, như câu lạc bộ sách dành cho cộng đồng LGBT, đã có số lượng người tham gia tăng 82% trong năm 2023.

Ngoài ra, các hội sách lãng mạn, các câu lạc bộ về sách và tình yêu hoặc các câu lạc bộ tổ chức cuộc thi theo cốt truyện trong sách... đều đang phát triển mạnh mẽ.

Victoria Okafor, người cùng điều hành Câu lạc bộ sách Between2Books ở Anh, cho rằng thế hệ trẻ đang thay đổi sở thích, không còn đi vui chơi tại các quán bar, họ chuyển sang các hình thức giải trí nhẹ nhàng hơn. Sự thay đổi bắt đầu từ thời kỳ giãn cách xã hội do đại dịch Covid, câu lạc bộ sách trực tuyến trở thành nơi kết nối những người độc thân với nhau.

Sau những trải nghiệm tích cực trên không gian ảo, giới trẻ vẫn tiếp tục niềm đam mê này sau dịch bệnh và tham gia các buổi offline của các câu lạc bộ sách.

Ngoài ra, Between2Books của Okafor cũng tổ chức các chuyến tham quan đến triển lãm và nhà hát, trong khi Brunch Book Club của Taragh Godfrey chỉ đơn giản là tụ tập tại nhà một ai đó và thưởng thức những cuốn sách.

Các câu lạc bộ sách thế hệ mới mang lại cảm giác như một bữa tiệc, và 'bữa tiệc đọc' cũng chính là cách mà nhóm Reading Rhythms - gồm bốn bạn trẻ Ben Bradbury, Charlotte Jackson, John Lifrieri và Tom Worcester sáng lập - gọi những buổi như vậy. 'Bữa tiệc đọc' không nghe như một cụm từ nghiêm túc như 'câu lạc bộ sách' và còn mang lại cảm giác hào hứng.

Cho đến nay, Reading Rhythms đã tổ chức các buổi đọc sách trên mái nhà, trong công viên, tại các quán bar ở New York, Los Angeles và thậm chí cả ở Croatia. Số lượng người đăng ký tham gia ngày càng tăng; có những ngày có đến 270 người cố gắng giành 65 suất tham dự.

Theo The New York Times, điểm đặc biệt của khách tham dự buổi đọc sách của Reading Rhythms là họ không bắt buộc phải đọc, chỉ khi họ muốn. Họ có thể thoải mái ngồi trên ghế lười, nằm trên sofa, hoặc đứng ngồi tùy thích.

Mỗi người có 30 phút để đọc cuốn sách mình mang theo trong yên lặng, không có hạn chế về thể loại và chủ đề; sau đó nghỉ ngơi giữa hai hiệp, rồi tiếp tục đọc thêm 30 phút trước khi trò chuyện với ai đó về những gì họ đã đọc hoặc bất kỳ chủ đề nào mà họ muốn. Đồ ăn, đồ uống được phục vụ tận nơi. Mỗi người chỉ cần trả 10 USD để tham gia.

Hình thức hoạt động như Reading Rhythms được gọi là câu lạc bộ sách im lặng - đang ngày càng phổ biến trên toàn thế giới. Thậm chí, hình thức này đã có một hội nhóm chính thức toàn cầu với 525 chi nhánh trên khắp thế giới tính đến tháng 11-2023, theo Wall Street Journal.

Khác biệt hoàn toàn so với các câu lạc bộ sách truyền thống, nơi các thành viên phải đối mặt với áp lực hoàn thành một cuốn sách định trước và phải thảo luận hoặc phát biểu về nó trong các buổi họp.

Với cách hoạt động độc đáo, mô hình này phù hợp với những người thích ở một mình nhưng không muốn cô đơn. Ở đây, các thành viên có thể thoải mái đắm chìm vào cuốn sách mình yêu thích và có hàng chục người khác ở cùng không gian mà không phải giao tiếp.

Cuối cùng, giống như hầu hết các câu lạc bộ khác, câu lạc bộ sách tồn tại với mục đích kết nối mọi người với nhau. Có sách hay không cũng không quan trọng.