Buzz
Trong suốt hàng thế kỷ qua, các nhà khoa học liên tục tìm kiếm, xác định và lập danh sách các loài động vật trên tất cả bảy châu lục của Trái Đất. Hiện tại, hơn một triệu loài đã được đặt tên và còn hàng triệu loài khác đang chờ được khám phá. Vấn đề đặt ra là: Châu lục nào có sự đa dạng sinh học cao nhất, đặc biệt về số lượng loài động vật?
Khám phá sự đa dạng sinh học toàn cầu
Trước khi kỷ nguyên số bắt đầu, việc thu thập thông tin về sự phân bố loài chủ yếu dựa vào các bộ sưu tập bảo tàng. Theo Vítor Piacentini, nhà điểu học tại Đại học Liên bang Mato Grosso, Brazil, dữ liệu từ các bộ sưu tập này đã là nền tảng chính cho nghiên cứu sự đa dạng sinh học. Tuy nhiên, trong hai thập kỷ qua, khoa học đã trải qua một 'cuộc cách mạng' nhờ vào sự tham gia của công chúng qua các dự án khoa học công dân. Những dữ liệu này đã giúp lấp đầy nhiều khoảng trống trong hiểu biết của chúng ta về sự phân bố loài toàn cầu.
Với các thông tin mới này, các nhà khoa học có thể lập bản đồ và xác định những khu vực có sự đa dạng sinh học cao nhất. Vào cuối những năm 1980, nhà khoa học Norman Myers đã giới thiệu khái niệm 'điểm nóng đa dạng sinh học' để chỉ những vùng có mật độ loài cao vượt trội so với diện tích bề mặt. Trong số 36 điểm nóng hiện tại trên thế giới, phần lớn nằm ở các châu lục giao thoa với đường xích đạo, nơi có khí hậu ấm áp và ẩm ướt.
Guanaco ngắm nhìn phong cảnh tại Công viên quốc gia Torres del Paine ở Chile.
Các yếu tố quyết định sự đa dạng sinh học
Sự đa dạng sinh học không chỉ liên quan đến động vật mà còn gắn liền với thực vật. Barnabas Daru, nhà sinh thái học ứng dụng tại Đại học Stanford, cho biết: 'Thực vật là nền tảng cho các loài'. Ở những nơi có đa dạng thực vật cao, sẽ có nhiều loài động vật phụ thuộc vào chúng. Thực vật phát triển mạnh ở những khu vực có khí hậu ấm áp và ẩm ướt, vì những điều kiện này cung cấp độ ẩm và dinh dưỡng cần thiết.
Hơn nữa, khí hậu nhiệt đới cũng tạo điều kiện lý tưởng cho sự phát triển của vi sinh vật, đặc biệt là các sinh vật phân hủy, giúp cung cấp chất dinh dưỡng cho thực vật. Côn trùng, đóng vai trò quan trọng trong quá trình thụ phấn, cũng phát triển mạnh ở những vùng ấm áp, từ đó cung cấp nhiều nguồn thức ăn cho các loài động vật khác.
Theo Piacentini, ngoài yếu tố khí hậu, sự đa dạng sinh học còn phụ thuộc vào độ phong phú của các môi trường sống khác nhau. Những khu vực có nhiều loại môi trường khác nhau sẽ tạo ra nhiều hốc sinh thái cho động vật, giảm bớt sự cạnh tranh giữa các loài. Ví dụ, các khu rừng nhiệt đới với nhiều tầng cây, hoặc các dãy núi với sự thay đổi nhiệt độ và địa hình theo chiều dọc, là những nơi lý tưởng cho sự tồn tại của nhiều loài động vật khác nhau.
Khỉ sóc ngồi trên tán cây của rừng nhiệt đới Amazon. Những loài động vật này chỉ được tìm thấy ở Trung và Nam Mỹ. Rừng Amazon là một trong những hệ sinh thái có sự đa dạng sinh học cao nhất trên Trái Đất, với hàng triệu loài thực vật và động vật.
Nam Mỹ: Vùng đất của sự đa dạng sinh học
Dựa trên các nghiên cứu và dữ liệu hiện có, hầu hết các nhà khoa học đều nhất trí rằng châu Mỹ, đặc biệt là Nam Mỹ, là châu lục có số lượng loài động vật phong phú nhất. Rừng mưa nhiệt đới Amazon, với bốn tầng cây đa dạng, và dãy núi Andes, với hàng chục vi khí hậu khác nhau, tạo ra sự kết hợp hoàn hảo giữa nhiệt độ và địa lý. 'Mọi yếu tố đều hòa quyện tại đây', Piacentini nói, 'và đó là lý do vì sao nơi này có sự đa dạng sinh học đặc biệt'.
Tuy nhiên, sự đa dạng sinh học của Nam Mỹ không phải lúc nào cũng được bảo vệ. Hiện nay, các mối đe dọa như nạn phá rừng, khai thác thủy ngân và biến đổi khí hậu đang đe dọa Nam Mỹ. Các loài động vật quý hiếm và phong phú của khu vực này đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng.
Rừng mưa Amazon, rừng Atlantic và các khu rừng nhiệt đới khác tại Nam Mỹ tạo ra một môi trường sống phong phú cho nhiều loài sinh vật. Từ dãy Andes hùng vĩ đến đồng bằng Amazon rộng lớn, Nam Mỹ có sự đa dạng về địa hình, mỗi loại đều có hệ sinh thái đặc trưng riêng. Vị trí địa lý và lịch sử địa chất của Nam Mỹ đã góp phần vào sự tiến hóa và phân bố phong phú của các loài động vật.
Tương lai của sự đa dạng sinh học ở Nam Mỹ
Mặc dù tình hình có vẻ không mấy khả quan, nhưng vẫn có cơ hội để bảo vệ và duy trì sự đa dạng sinh học của Nam Mỹ. Piacentini cho biết: 'Chúng ta chắc chắn sẽ mất đi nhiều loài,' nhưng ông cũng lạc quan rằng các nỗ lực bảo tồn hiện tại có thể cứu vãn nhiều loài động vật. Việc giảm thiểu tác động của con người và tăng cường bảo vệ các môi trường sống tự nhiên là điều cần thiết để duy trì sự đa dạng sinh học quý giá của Nam Mỹ.
Nam Mỹ, với sự phong phú về động thực vật, vẫn là một viên ngọc quý của Trái Đất. Tuy nhiên, để giữ cho viên ngọc này luôn lấp lánh, chúng ta cần nỗ lực không ngừng trong việc bảo vệ và bảo tồn môi trường tự nhiên trước những thách thức của thời đại.
