Thường Xuân

Thường Xuân là một huyện miền núi nằm ở phía tây của tỉnh Thanh Hóa, Việt Nam.

Huyện được thành lập vào năm 1837 (năm Minh Mạng thứ 18) với tên gọi là Châu Thường. Sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, huyện được đổi tên thành Thường Xuân. Huyện có 17 km đường biên giới chung với huyện Sầm Tớ (Xamtay) thuộc tỉnh Hủa Phăn (Huaphanh) của Lào.

Địa lý

Huyện Thường Xuân nằm ở phía tây tỉnh Thanh Hóa với vị trí địa lý như sau:

• Phía bắc giáp huyện Lang Chánh và Ngọc Lặc
• Phía đông giáp Thọ Xuân, Triệu Sơn và Như Thanh
• Phía nam giáp Như Xuân và Quỳ Châu (Nghệ An)
• Phía tây giáp Quế Phong (Nghệ An) và tỉnh Hủa Phăn (Lào)

Huyện Thường Xuân có diện tích tự nhiên 1.107,17 km², là huyện lớn nhất tỉnh Thanh Hóa. Dân số năm 2022 đạt 102.744 người, mật độ 93 người/km². Năm 2019, dân số là 89.131 người, mật độ 81 người/km².

Địa hình huyện chủ yếu là đồi núi thấp, chia cắt mạnh, độ dốc cao, với các đỉnh núi: Bù Chò (1.563 m), Bù Rinh (1.291 m). Sông Chu và sông Dát chảy qua. Đất rừng chiếm khoảng 80% diện tích.

Lịch sử

Sau năm 1954, huyện Thường Xuân gồm 13 xã: Bát Mọt, Tân Thành, Thắng Lộc, Thọ Thanh, Vạn Xuân, Xuân Cẩm, Xuân Dương, Xuân Khao, Xuân Khê, Xuân Lẹ, Xuân Liên, Xuân Mỹ và Yên Nhân.

Ngày 25 tháng 6 năm 1963:

• Chuyển xã Lương Ngọc từ huyện Ngọc Lặc sang huyện Thường Xuân và chia thành 2 xã: Lương Sơn, Ngọc Phụng
• Chia xã Xuân Khê thành 2 xã: Luận Khê, Xuân Cao
• Chia xã Xuân Lẹ thành 2 xã: Xuân Lẹ, Xuân Chinh.

Ngày 29 tháng 9 năm 1983:

• Chia xã Thắng Lộc thành hai xã: Xuân Lộc, Xuân Thắng
• Thành lập xã Luận Thành từ xóm Thành Thắng (xã Tân Thành), xóm Khe Hạ (xã Luận Khê) và xóm Cao Thắng (xã Xuân Cao).

Ngày 3 tháng 6 năm 1988, tách 184,95 ha đất tự nhiên và 2.566 nhân khẩu từ xã Xuân Dương, cùng 68,19 ha đất tự nhiên và 363 nhân khẩu từ xã Ngọc Phụng để thành lập thị trấn huyện lỵ Thường Xuân.

Ngày 3 tháng 4 năm 2008, Chính phủ ban hành Nghị định 38/2008/NĐ-CP giải thể các xã Xuân Khao, Xuân Liên và Xuân Mỹ để xây dựng hồ chứa nước Cửa Đặt (có hiệu lực sau 15 ngày kể từ khi đăng Công báo).

Ngày 1 tháng 12 năm 2019, xã Xuân Cẩm được sáp nhập vào thị trấn Thường Xuân.

Huyện Thường Xuân hiện có 1 thị trấn và 15 xã.

Hành chính

Huyện Thường Xuân có 16 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm thị trấn Thường Xuân (huyện lỵ) và 15 xã: Bát Mọt, Luận Khê, Luận Thành, Lương Sơn, Ngọc Phụng, Tân Thành, Thọ Thanh, Vạn Xuân, Xuân Cao, Xuân Chinh, Xuân Dương, Xuân Lẹ, Xuân Lộc, Xuân Thắng, Yên Nhân.

Kinh tế

• Tốc độ tăng trưởng GDP: 6,4%/năm.
• Cơ cấu kinh tế: lâm nghiệp: 40%; nông nghiệp: 30%; dịch vụ - tiểu thủ công nghiệp: 30%.
• Bình quân lương thực đầu người: 234 kg/năm.
• GDP đầu người: 662 USD/người. Tỉ lệ hộ nghèo: 17,2%, là 1 trong 7 huyện nghèo của Thanh Hóa.

Giao thông

Đường Hồ Chí Minh và Quốc lộ 15 đi qua địa bàn huyện.

Khám phá địa điểm du lịch

• Khu bảo tồn thiên nhiên Xuân Liên
• Bản Mạ – Khu du lịch cộng đồng (Thị trấn Thường Xuân)
• Đền thờ lãnh tụ chống Pháp Cầm Bá Thước và bà chúa Thượng Ngàn (Xã Vạn Xuân)
• Cụm công trình Thủy lợi – Thủy điện Cửa Đạt và hồ Cửa Đạt
• Thác Trai Gái (Xã Xuân Lẹ)

Đặc sản địa phương

Quế Thường Xuân – quế bạch, quế ngọc, quế ngọc châu Thường, quế châu Thường là những tên gọi khác của giống quế Thanh được khai thác tại huyện Thường Xuân, tỉnh Thanh Hóa.

Vào tháng 10 năm 2016, Cục Sở hữu trí tuệ Việt Nam đã chính thức cấp Giấy chứng nhận số 00051 cho sản phẩm quế Thường Xuân, bao gồm các khu vực địa lý như thị trấn Thường Xuân và các xã Vạn Xuân, Xuân Lẹ, Xuân Chinh, Xuân Thắng, Xuân Lộc, Xuân Cẩm, Yên Nhân, Bát Mọt, Lương Sơn, Ngọc Phụng, Xuân Cao, Luận Khê, Tân Thành, Luận Thành, Thọ Thanh, Xuân Dương thuộc huyện Thường Xuân, tỉnh Thanh Hóa.

Ghi chú