Thủy tiên

Thủy tiên (danh pháp khoa học: Narcissus tazetta L.) là một loài thực vật thuộc chi Thủy tiên, họ Loa kèn đỏ (Amaryllidaceae). Loài cây này thường được dùng làm cảnh, trồng bằng cách đặt củ vào bình nước. Cây cho hoa nhỏ, màu trắng và có mùi thơm.

Củ của cây chứa chất alkaloid gây chóng mặt, buồn nôn, tiêu chảy, run rẩy toàn thân, hôn mê, và có thể gây tử vong khi ăn phải.

Mô tả

Narcissus tazetta là loài cao nhất trong Narcissus, có thể đạt tới 80 cm, lá dài đến 40 cm và rộng 15 mm. Cụm hoa có khoảng 8 bông, cánh trắng và nhị vàng.

Phân loại học

Phân loài

Có 6 phân loài được công nhận theo World Checklist of Selected Plant Families:

• N. tazetta subsp. aureus (Jord. & Fourr.) Baker – Đông Nam Pháp, Sardinia, Tây-Bắc Ý, Algérie, Maroc
• N. tazetta subsp. canariensis (Burb.) Baker – Quần đảo Canary
• N. tazetta subsp. chinensis (M.Roem.) Masam. & Yanagih. – Đông Nam Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc
• N. tazetta subsp. corcyrensis (Herb.) Baker – Corfu (Hy Lạp)
• N. tazetta subsp. italicus (Ker Gawl.) Baker syn. N. italicus – Địa Trung Hải từ miền Nam Pháp đến Hy Lạp
• N. tazetta subsp. tazetta
  – phân bố rộng rãi từ Tây Địa Trung Hải đến Afghanistan

Sinh thái học

Narcissus tazetta chứa hợp chất thơm đặc biệt, chỉ xuất hiện ở vài loài như hoa hồng và Acnistus arborescens, gọi là orcinol dimethyl ete, mà mũi người khó phát hiện. Thí nghiệm cho thấy ong mật có thể nhận biết chất này.

Phân bố

Narcissus tazetta là loài có phạm vi phân bố rộng, bản địa vùng Địa Trung Hải từ Bồ Đào Nha đến Thổ Nhĩ Kỳ. Chúng đã lan ra Trung Đông, Trung Á, Afghanistan, Pakistan, Ấn Độ, Nepal và Bhutan, cùng với Quần đảo Canary, Trung Quốc, Nhật Bản, Úc, Hàn Quốc, Đảo Norfolk, New Zealand, Bermuda, Mexico, Hoa Kỳ và Nam Mỹ.

Sử dụng

Narcissus tazetta được trồng thương mại để lấy tinh dầu, chủ yếu ở miền nam Pháp. Loài lai với Narcissus poeticus cũng được trồng lấy tinh dầu. Gần đây, một loại protein gọi là lectin có tác dụng kháng virus cúm. Hiệu quả dựa trên liều sử dụng, có thể ngăn chặn RSV trong chu kỳ lây nhiễm. Đặc tính kháng virus của lectin hiệu quả hơn ở giai đoạn sớm của bệnh cảm cúm, ít độc và có tiềm năng lớn trong nghiên cứu sinh học tương lai.

Hình ảnh

Tài liệu văn học

Sách

• van Kampen et fils, Nicolas (1760). Traité des fleurs à oignons: contenant tout ce qui est nécessaire pour les bien cultiver, fondé sur une expérience de plusieurs années (bằng tiếng Pháp). Harlem: Bohn. Truy cập ngày 26 tháng 12 năm 2014. dịch sang tiếng Anh (van Kampen & Son 1764)
• van Kampen & Son, Nicolas (1764). The Dutch florist, or, True method of managing all sorts of flowers with bulbous roots (dịch từ tiếng Pháp: (van Kampen et fils 1760)) (ấn bản 2). London: Baldwin. Truy cập ngày 26 tháng 12 năm 2014. Bên cạnh hoa Lan Dạ Hương, Tulip, Mao Lương, và Anemone, Polyanthus Narcissus giữ vị trí hàng đầu và đáng chú ý

Bài báo

• Rivka Dulberger (tháng 9 năm 1964). “Hoa lưỡng hình và tự bất tương hợp ở Narcissus tazetta L.”. Evolution. 18 (3). JSTOR 2406347.
• ARROYO, JUAN; DAFNI, AMOTS (tháng 1 năm 1995). “Sự biến đổi về môi trường sống, mùa, đặc điểm hoa và thụ phấn ở loài Narcissus tazetta L. (Họ Amaryllidaceae) ở Israel”. New Phytologist. 129 (1): 135–145. doi:10.1111/j.1469-8137.1995.tb03017.x. Truy cập ngày 1 tháng 12 năm 2014.
• Krelage, JH (ngày 17 tháng 4 năm 1890). “Về Polyanthus Narcissi”. Journal of the Royal Horticultural Society. 12 (Hội thảo và Triển lãm Hoa Thủy Tiên): 339–346. Truy cập ngày 25 tháng 12 năm 2014.Quản lý CS1: ref trùng mặc định (liên kết)
• Ooi, Linda (tháng 3 năm 2010). “Lectin từ Narcissus tazetta cho thấy tác dụng ức chế mạnh đối với RSV, cúm A (H1N1, H3N2, H5N1) và B”. Journal of Biosciences (Bangalore. 35 (1): 95–103. doi:10.1007/s12038-010-0012-8. PMID 20413914. Truy cập ngày 30 tháng 4 năm 2015.

Cơ sở dữ liệu

• The Plant List

Liên kết tham khảo

• Hồ sơ toàn diện về Narcissus tazetta Lưu trữ 2007-09-27 tại Wayback Machine
• Hướng dẫn trồng hoa Thủy Tiên