Buzz
Trong bài tiểu luận Bắt đầu kích hoạt tiếng cười, nhà văn Hồ Anh Thái đề cập đến tình trạng thiếu/ít tiếng cười trong xã hội và trong văn chương. Ông cho rằng: “Trong văn chương (một thời) không có chỗ cho sự hài hước. Hài hước giễu cợt đồng nghĩa với phê phán chê trách.(…) Chê trách chỉ làm lộ sự thiếu thiện chí, sự phá ngang, thậm chí là ác ý và phản lại sự vận động theo quy luật.” Điều đó có nghĩa, trong quá trình sáng tạo và tiếp nhận văn chương nghệ thuật, vẫn có những agélaste, tức những người không biết đùa. Là một nhà văn luôn suy ngẫm về sự cười, trong bài tiểu luận trên, Hồ Anh Thái viết: “Hài hước cũng phải được học, học để thưởng thức được sự hài hước.”
“Không có gì khó hơn việc khiến người ta hiểu được cái hài hước” (Kundera)
Theo Kundera đã nói, 'Đi sâu vào bóng tối của một lời nói đùa'
Về sự trở lại của hài hước, cần phải nhắc đến Vũ Bão - một nhà văn luôn nhìn nhận cuộc sống một cách nghiêm túc và không lý. Hài hước trở thành sức mạnh của ngôn từ nghệ thuật của Vũ Bão, dù nụ cười đôi khi dẫn đến những sóng gió trong cuộc đời của ông. Từ tiểu thuyết đầu tiên (Sắp cưới, với sự trào phúng đôi khi lạc lõng, không hài hoà trong không khí thiêng liêng của thơ ca) đến tiểu thuyết cuối cùng (Utopi - một miếng để đời), tiếng cười luôn gắn bó với những trang văn của Vũ Bão và ngày càng đa dạng. Tiếng cười là cách tiễn biệt cái thiêng, làm sáng tỏ những sự thật bị che giấu (Người không có tên trong từ điển, Người vãi linh hồn, Phó tiến sĩ không hữu nghị). Từ những vở hài kịch trong thời chiến đến những truyện bi kịch của thời hậu chiến, nhà văn hiểu sâu về những khía cạnh đắng cay và hài hước của cuộc sống.
Kundera đã từng viết, 'Đi vào tận cùng tối tăm của một lời nói đùa'
Nói về tác phẩm của Kafka, Kundera đã phân tích sâu sắc về chiều sâu của diễn ngôn khi cho rằng Kafka 'muốn khám phá cái đáy tối tăm của một lời đùa'. Tương tự, khi đọc tác phẩm của Laurence Sterne, một nhà văn Tiệp xác nổi tiếng, ông nói: 'Tôi cảm thấy trong nụ cười này có một nỗi buồn vô cùng'
Cười thường được liên kết với sự phản tư
Sự phun trào, sự chế giễu trở thành một nguồn cảm hứng không ngừng trong hành trình văn xuôi hiện đại, đặc biệt khi con người tự biết vui vẻ, tiếng cười mang theo một phong cách mới. Hồ Anh Thái cho rằng, việc cười không phải dễ dàng, đặc biệt là việc cười chế nhạo chính bản thân mình: '...sự hài hước sâu xa thường xuyên đặt một chiếc gương lồi trước mắt mình, không phải là chiếc gương nịnh mặt. Nhìn vào chiếc gương lồi ấy, thấy mọi thứ uốn cong phồng lên méo mó, lại còn được phóng đại, và nhận ra khiếm khuyết của mình, từ đó tự cười mình. Cười mình để thường xuyên tự chỉnh sửa bản thân'
Sự trở lại của tiếng cười trong văn học là một dấu hiệu của tư duy nghệ thuật mới. Văn chương ngày càng cần tiếng cười, tiếng cười làm sạch, làm sáng, hoặc như Umberto Eco đã nói, văn chương cần phải 'tìm kiếm sự thật mà biết cười'
Theo Văn Nghệ Quân Đội
