Buzz
Để giúp các bạn học sinh chuẩn bị bài một cách nhanh chóng và đầy đủ, chúng tôi sẽ cung cấp tài liệu Soạn văn 9: Các thành phần biệt lập (phần tiếp theo), rất hữu ích.
Mời các bạn học sinh lớp 9 tham khảo tài liệu mà chúng tôi đã giới thiệu. Chi tiết nội dung được đăng sau đây.
Tiếp tục soạn bài 'Các thành phần biệt lập'
I. Phần gọi - đáp
Hãy đọc các đoạn trích sau (trang 31 sách giáo khoa Ngữ văn 9, tập 2) và trả lời câu hỏi
a. - Bác ơi, bạn có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không?
b. - Các ông, các bà ở đâu, tôi lên đấy ạ?
Ông Hai đặt bát nước xuống, chõng hỏi. Một bà mẹ nhanh chóng trả lời:
- Thưa ông , chúng tôi ở Gia Lâm lên đấy ạ.
1. Trong các từ in đậm trên, từ nào dùng để gọi, từ nào dùng để đáp?
2. Những từ in đậm dùng để gọi hoặc đáp có tham gia diễn đạt nghĩa sự việc của câu không?
3. Trong các từ in đậm, từ nào dùng để bắt đầu cuộc trò chuyện, từ nào dùng để tiếp tục cuộc trò chuyện?
Gợi ý:
1. Từ “này” được dùng để gọi, từ “thưa ông” được dùng để đáp.
2. Những từ ngữ dùng để gọi hoặc đáp lời không tham gia diễn đạt nghĩa sự việc của câu.
3.
- Từ “này” giúp bắt đầu cuộc trò chuyện.
- Từ “thưa ông” giữ cuộc trò chuyện liên tục.
II. Phần chú thích
Đọc các câu dưới đây và trả lời câu hỏi:
a. Khi ra đi, đứa con gái đầu lòng của tôi - cũng là con duy nhất của tôi, chưa đầy một tuổi.
(Từ truyện 'Chiếc lược ngà' của Nguyễn Quang Sáng)
b. Ông không hiểu tôi, tôi nghĩ thế, và điều đó làm tôi buồn hơn.
(Trích từ truyện 'Lão Hạc' của Nam Cao)
1. Nếu loại bỏ các từ in đậm, ý nghĩa của mỗi câu không thay đổi. Các từ in đậm chỉ là chú thích hoặc giải thích thêm cho nội dung của câu.
2. Ở câu (a), các từ in đậm được thêm vào để chú thích cho cụm từ 'đứa con gái đầu lòng của tôi - cũng là con duy nhất của tôi'.
3. Trong câu (b), cụm chủ - vị in đậm chú thích cho từ 'ông'.
Gợi ý:
1. Nếu bỏ đi các từ ngữ in đậm, ý nghĩa về sự vật của các câu không thay đổi. Các từ ngữ in đậm chỉ là phần phụ chú của câu, không phản ánh nội dung chính của câu.
2. Cụm từ “và cũng là đứa con duy nhất của anh” được thêm vào để giải thích cho cụm từ “đứa con gái đầu lòng”.
3. Cụm chủ - vị “tôi nghĩ vậy” là thành phần phụ chú nhằm làm rõ đó chỉ là quan điểm cá nhân của “tôi”, không nhất thiết phải đúng.
III. Luyện tập
Câu 1. Tìm thành phần gọi - đáp trong đoạn trích sau và cho biết từ ngữ nào được dùng để gọi, từ ngữ nào được dùng để đáp. Quan hệ giữa người gọi và người đáp là quan hệ gì (trên - dưới hay ngang hàng, thân sơ)?
- Thành phần gọi - đáp: Xin chào (dùng để gọi), Dạ vâng (dùng để đáp).
- Quan hệ giữa người gọi và người đáp là quan hệ dưới và là quan hệ thân mật.
Câu 2. Tìm thành phần gọi - đáp trong câu ca dao sau và cho biết lời gọi - đáp đó hướng đến ai.
Thành phần gọi - đáp: “Bác ơi”. Lời gọi - đáp hướng tới mọi người nói chung (bác, anh chị em - ẩn dụ chỉ những người trong một gia đình, tuy khác nhau nhưng có quan hệ gắn bó).
Câu 3. Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn trích ở SGK và cho biết chúng bổ sung điều gì.
- Câu a: “nói thật” - bổ sung cho “chúng ta”
- Câu b: “những người thân yêu của bạn, gia đình bạn” - bổ sung cho “những người thân thiết nhất với bạn”
- Câu c: “những người sẽ luôn ở bên bạn, ủng hộ bạn” - bổ dùng cho “người bạn thân nhất”
- Câu d: “là điều không ai ngờ tới; biết đâu lại thực sự xảy ra” - bổ sung cho thái độ ngạc nhiên của người nói; thể hiện tình cảm lo lắng của người nói.
Câu 4. Hãy cho biết thành phần phụ chú ở mỗi câu trong bài tập 3 liên quan đến những từ ngữ nào trước đó.
- Câu a: giải thích cho cụm từ “mọi người”
- Câu b: “Những người đang nắm giữ chìa khóa của cánh cửa này”
- Câu c: “học sinh”
- Câu d: thái độ dành cho “em gái nhà bên”.
Câu 5. Viết một đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ của em về việc thanh niên chuẩn bị hành trang bước vào thế kỉ mới, trong đó có câu chứa thành phần phụ chú.
Gợi ý:
- Mẫu 1: Đất nước chúng ta chuẩn bị bước vào thế kỉ mới - thế kỉ của sự hội nhập và phát triển. Vì vậy, mỗi người Việt Nam, đặc biệt là thế hệ trẻ cần chuẩn bị cho bản thân những hành trang. Đó là tri thức, kỹ năng và thói quen tích cực được coi là điều kiện cần và đủ để đứng trước sự phát triển của khoa học kỹ thuật, của sự hội nhập kinh tế thế giới với tính kỉ luật và cường độ lao động cao. Nhưng để có được hành trang như vậy, chúng ta cần phải có được phương pháp học tập hiệu quả, chủ động trau dồi kiến thức và kỹ năng cũng như phát huy những điểm mạnh, khắc phục những điểm yếu. Việc được rèn cho mình những thói quen tốt ngay từ những việc nhỏ để đáp ứng nhiệm vụ đưa đất nước đi vào công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Hãy tích cực học hỏi để xứng đáng với tư cách của một chủ nhân đất nước.
Thành phần phụ chú: thế kỉ của sự hội nhập và tiến bộ
- Mẫu 2: Để bước vào thế kỉ mới, người dân Việt Nam cần chuẩn bị những hành trang cần thiết. Đầu tiên, tri thức, kĩ năng và thói quen tích cực được coi là điều kiện cần và đủ để đối mặt với sự phát triển của khoa học kĩ thuật, của sự hội nhập kinh tế thế giới với tính kỉ luật và cường độ lao động cao. Tiếp theo, chúng ta cần có phương pháp học tập hiệu quả, chủ động trau dồi kiến thức và kỹ năng của chúng ta. Đồng thời, mỗi người cần tìm ra cách tận dụng những điểm mạnh, khắc phục những điểm yếu. Thế hệ trẻ - những người đứng đầu của đất nước hãy tích cực hoàn thiện bản thân, để trở thành những công dân toàn cầu, đóng góp vào sự phát triển của đất nước.
Thành phần phụ chú: những người đứng đầu của đất nước
* Bài tập ôn luyện:
Xác định thành phần biệt lập trong các câu sau:
a. Ngoài cửa sổ lúc này, những bông hoa bằng lăng đã héo úa - loài hoa ngay khi mới nở, màu sắc đã phai nhạt.
(Bến quê, Nguyễn Minh Châu)
b. Tôi mở cửa toang ra, lao ra hành lang, rồi chạy đến đập cửa từng phòng, hét toáng lên như một kẻ điên dại:
- Ôi trời ơi, dậy nhanh đi! Mưa đá đang rơi!
(Những ngôi sao xa xôi, Lê Minh Khuê)
c. Có lẽ do mùa sắp hết, hoa đã héo trên cành, khiến cho những bông hoa cuối cùng còn lại trở nên rực rỡ hơn.
(Bến quê, Nguyễn Minh Châu)
d.
- Ê, sao em không để chúng nó yên?
Nó nhăn mặt trả lời:
- Mèo ơi! Em đừng phá nữa...
(Bức tranh của em gái tôi, Tạ Duy Anh)
Gợi ý:
a. Phần chú thích: cái giống hoa khi mới nở, màu sắc đã phai nhạt
b. Phần thán phục: trời ơi
c. Tâm trạng hiển nhiên: có lẽ
d. Gọi - đáp: đây
