Một nghiên cứu mới đã chỉ ra rằng tiếp xúc với chì từ khói xe hơi đã làm giảm chỉ số IQ của một nửa dân số Mỹ. Và việc giảm chỉ số IQ chỉ là bước khởi đầu cho những hậu quả kinh khủng khác.
Khói thải từ ô tô bốc lên trong không khí. Ảnh: iStock
Sơn chứa chì cùng với không khí, nước và đất là những nguồn chính gây ra ngộ độc chì ở trẻ em. Các nhà nghiên cứu tin rằng, việc tiếp xúc với khói xe hơi nhiễm chì suốt thời thơ ấu đã lấy mất một số điểm IQ đáng kể của họ.
Khí thải từ ô tô là lối vào chính cho chì xâm nhập vào cơ thể của chúng ta. Chì được thêm vào xăng để cải thiện hiệu suất động cơ và việc sử dụng xăng chứa chì tăng lên ở Mỹ vào đầu những năm 1960, đạt đỉnh vào những năm 1970.
Cũng trong những năm 1970, các vấn đề sức khỏe liên quan đến chì trở nên rõ ràng. Tại Mỹ, xăng chứa chì đã bị loại bỏ hoàn toàn kể từ ngày 1/1/1996. Nhưng đáng tiếc, đã là quá trễ.
Chuyên gia tâm lý học lâm sàng Aaron Reuben tại Đại học Duke (Mỹ) và các đồng nghiệp ở Đại học Bang Florida đã phát hiện rằng thực tế, mọi người Mỹ sinh ra trong hai thập kỷ đó đều đã tiếp xúc với nồng độ chì từ khói xe.
Nghiên cứu mới công bố trên tạp chí Proceedings of the National Academy of Sciences ước tính rằng việc tiếp xúc với khói xe hơi nhiễm chì trong thời thơ ấu đã lấy đi tổng cộng 824 triệu điểm IQ từ hơn 170 triệu người Mỹ hiện vẫn còn sống, tức là khoảng một nửa dân số Mỹ.
Theo nghiên cứu, những người Mỹ sinh trước năm 1996 hiện có thể đối mặt với nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe liên quan đến chì, như lão hóa não nhanh.
Các nhà nghiên cứu tiết lộ rằng bất kỳ ai sinh trước cuối năm 1996, đặc biệt là những người sống ở thời kỳ đỉnh cao của việc sử dụng xăng pha chì tại Mỹ vào những năm 1960 và 1970, đều có mức độ phơi nhiễm chì cao khi còn nhỏ.
Hậu quả nguy hiểm
Chì là chất độc hại cho hệ thần kinh, có thể thay đổi các hoạt động bình thường của hệ thần kinh trung ương. Các chuyên gia y tế cảnh báo rằng không có mức độ phơi nhiễm chì nào là an toàn trong suốt cuộc đời.
Nguyên tố này là kẻ giết người im lặng, nó tồn tại và hoạt động trong cơ thể, thường trong vài tháng hoặc nhiều năm.
Hơn 170 triệu người Mỹ đang sống với lịch sử phơi nhiễm chì từ khói xe hơi.
Ngay cả lượng chì nhỏ cũng có thể gây ra những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Trẻ nhỏ, đặc biệt là những đứa trẻ dưới 6 tuổi, dễ bị nhiễm chì, ảnh hưởng đến sự phát triển về tinh thần và thể chất. Và ở mức độ cao, nhiễm chì có thể gây tử vong.
Chuyên gia Reuben giải thích: “Chì có thể vào máu qua hít thở bụi hoặc tiếp xúc qua thức ăn và nước uống. Nó cũng có thể đi vào não thông qua hàng rào máu não, là tầng bảo vệ các mạch máu trong não, chặn các chất độc và vi khuẩn xâm nhập”.
Nhà nghiên cứu Reuben cùng các đồng nghiệp Michael McFarland và Mathew Hauer, cả hai là giáo sư xã hội học tại Đại học Bang Florida, nhận thấy việc hiểu hiệu ứng của khói xăng chì trong hơn 70 năm là một thách thức. Vì thế, họ đã chọn cách tiếp cận đơn giản.
Các nhà nghiên cứu đã sử dụng dữ liệu công khai về nồng độ chì trong máu ở tuổi thơ của người Mỹ, thông tin về sử dụng xăng chì và thống kê dân số để ước tính tác động của việc phơi nhiễm chì suốt đời đối với mỗi người Mỹ còn sống đến năm 2015. Từ dữ liệu này, họ đánh giá tác động của chì đối với trí thông minh bằng cách tính điểm IQ bị mất do tiếp xúc với khói xăng chì, đại diện cho tác động của nó đối với sức khỏe cộng đồng.
Kết quả đã khiến họ sửng sốt. “Thực sự, tôi rất sốc”, ông McFarland nói, “khi nhìn vào dữ liệu, tôi vẫn cảm thấy sốc mặc dù đã sẵn sàng về điều đó”.
Tác động kéo dài đến sức khỏe
Cho đến năm 2015, hơn một nửa dân số Mỹ đã phát hiện có mức độ chì trong máu khi còn là trẻ em. Điều này có thể dẫn đến sự giảm điểm IQ và tăng nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe lâu dài khác, bao gồm giảm kích thước não, rủi ro mắc bệnh tâm thần và tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch ở tuổi trưởng thành.
Thương tổn về trí tuệ do nhiễm độc chì là đáng kinh ngạc: tiếp xúc với chì trong thời thơ ấu có thể đã xóa điểm IQ tích luỹ của Mỹ khoảng 824 triệu điểm - trung bình gần 3 điểm cho mỗi người.
Theo tính toán của các nhà nghiên cứu, những người sinh từ giữa đến cuối những năm 1960 có thể mất tới 6 điểm IQ và những trẻ em có nồng độ chì cao nhất trong máu (gấp 8 lần mức tối thiểu hiện tại - theo dữ liệu công khai) có thể mất trên 7 điểm IQ.
Mặc dù việc giảm một vài điểm IQ có vẻ không đáng kể, nhưng các nhà nghiên cứu lưu ý rằng những thay đổi này đủ để chuyển những người có khả năng nhận thức dưới mức trung bình (điểm IQ dưới 85) xuống nhóm khuyết tật trí tuệ (điểm IQ dưới 70).