Tiểu thuyết đam mỹ

Đam mỹ (tiếng Trung: 耽美; bính âm: Dānměi) là một thể loại tiểu thuyết bắt nguồn từ Trung Quốc. Thuật ngữ 'Đam mỹ' (耽美, たんび, tanbi) xuất xứ từ Nhật Bản, ban đầu ám chỉ chủ nghĩa thẩm mỹ. Từ những năm 2000, thuật ngữ này dùng để chỉ các tiểu thuyết về tình yêu đồng tính nam ở Trung Quốc.

Lịch sử phát triển

Đam mỹ (tiếng Nhật: たんび, tanbi), tên đầy đủ là 'Tanbishugi' (耽美主義, 'đam mỹ chủ nghĩa'), là một trường phái văn học xuất hiện từ những năm 1909 - 1913 trong thế kỷ XX, cùng với tạp chí nguyệt san Subaru ('Sao Mão'), trong thời kỳ văn học hiện đại Nhật Bản phát triển mạnh mẽ với nhiều trường phái và khuynh hướng chống chủ nghĩa tự nhiên. Trường phái này tôn vinh nghệ thuật, thẩm mỹ và nhục cảm theo phong cách chủ nghĩa tượng trưng và chủ nghĩa duy mỹ phương Tây, được xem là một nhánh của chủ nghĩa lãng mạn và thường gọi là khuynh hướng tân lãng mạn Nhật Bản hoặc trường phái duy mỹ. Nhiều tiểu thuyết thời kỳ này chịu ảnh hưởng, nhưng sau năm 1960, từ 'đam mỹ' dần dần tách rời ý nghĩa ban đầu, trở thành thuật ngữ chung cho một loại tiểu thuyết.

Manga du nhập vào Trung Quốc đại lục vào giữa những năm 1990; truyện tranh Nhật Bản khi đó tràn ngập thị trường Trung Quốc, một vài trong số đó, như Keguiyinuo và Tokyo Babylon, có nội dung đồng tính nhắm đến phụ nữ trẻ. Những tiểu thuyết đam mỹ đầu tiên được phổ biến ở các vùng duyên hải phía Nam. Nhờ sự phát triển của Internet, các fan nữ đã lập các trang web về đam mỹ để chia sẻ truyện tranh và các bộ truyện. Nhiều fan nữ sau khi đọc các tác phẩm đam mỹ đã trở thành tác giả viết truyện cho các nhà xuất bản chuyên biệt.

Phần lớn người hâm mộ thể loại đam mỹ là dị tính và ít quan tâm đến cộng đồng LGBT ngoài đời thực. Một số trong số họ có thể không biết ý nghĩa của từng chữ cái trong từ 'LGBT'. Một số ít người ủng hộ quyền lợi của gay nhưng lại không có hứng thú tham gia các sự kiện diễu hành.

Đặc điểm của thể loại

Nhân vật chính trong các tác phẩm đam mỹ thường là nam, mặc dù trong một số trường hợp hiếm hoi câu chuyện có thể được kể từ góc nhìn của nhân vật nữ. Các nhân vật trong đam mỹ thường được phân chia thành công và thụ.

Độc giả nữ thường ưa chuộng những câu chuyện từ góc nhìn của nhân vật thụ, và các tác phẩm này được gọi là 'chủ thụ'. Ngược lại, nếu câu chuyện được kể từ góc nhìn của nhân vật công, thì đó là 'chủ công'. Thông thường, nhân vật công sẽ mang nhiều đặc điểm nam tính hơn và là người chủ động trong mối quan hệ.

Các nhân vật trong đam mỹ thường đẹp trai, lôi cuốn và táo bạo. Cốt truyện thường phong phú với bối cảnh đẹp và kỳ ảo, không thực tế. Thể loại này được yêu thích bởi độc giả trẻ, những người tìm kiếm những cuộc phiêu lưu lạ lùng mà các bậc phụ huynh của họ không thể hiểu được.

Kiểm duyệt

Tại Trung Quốc, để tuân thủ quy định kiểm duyệt, các phiên bản chuyển thể với ngân sách lớn thường thay thế các câu chuyện lãng mạn đồng giới rõ ràng bằng những tình bạn cùng giới sâu sắc, nhằm tạo ra sự mơ hồ cố ý. Những tác phẩm chuyển thể với mối quan hệ không lãng mạn như vậy đôi khi được gọi là dangai. Năm 2015, cùng với các tác phẩm ngôn tình, đam mỹ cũng bị kiểm duyệt tại Việt Nam. Cục Xuất bản - In và Phát hành thuộc Bộ Thông tin - Truyền thông đã yêu cầu các nhà xuất bản không đăng ký xuất bản các đề tài về ngôn tình, đam mỹ vì cho rằng nội dung của chúng 'sáo rỗng, vô bổ, thậm chí thô tục và phản cảm'.

Tại Việt Nam

Năm 2012, từ nền tảng phát hành tiểu thuyết ngôn tình trước đó, cuốn tiểu thuyết đam mỹ đầu tiên được xuất bản chính thức tại Việt Nam là Tình yêu của đau dạ dày của tác giả Điệp Chi Linh, và được coi là một hiện tượng xuất bản 'bất ngờ' trong năm 2012. Tác giả Quách Hiền của Văn nghệ Quân đội gọi đam mỹ là một hiện tượng văn học đại chúng. Bộ phim Thưa mẹ con đi của tác giả Nhi Bùi, do đạo diễn Trịnh Đình Lê Minh thực hiện, đã được công chiếu tại Việt Nam và chiếu thương mại tại Đài Loan kể từ ngày 14 tháng 3 năm 2019.

Đánh giá

Theo tác giả Mai Anh từ báo An ninh thủ đô, việc đam mê thể loại đam mỹ có thể dẫn đến nhiều 'hệ lụy', khi nhiều bạn trẻ trở nên sống khép kín, có thái độ tiêu cực, và nhiều cô gái lại theo đuổi chủ nghĩa độc thân. Ông Bùi Việt Thắng, giảng viên tại Khoa Văn học và Ngôn ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội, mặc dù chưa kết luận đam mỹ là một dòng văn học 'nguy hại', cho rằng thể loại này có thể ảnh hưởng không tốt đến thị hiếu của độc giả và có khả năng gây ra những biểu hiện tâm lý lệch lạc.