Buzz
| Các cung bậc của |
| Cảm xúc |
|---|
|
|
Các cảm xúc[hiện] |
Tình cảm biểu hiện qua những cảm xúc ổn định của con người đối với các hiện tượng, vật thể liên quan đến nhu cầu và động lực cá nhân.
Đặc điểm
- Nhận thức: hiểu biết về đối tượng và nguyên nhân gây ra cảm xúc, sự biểu hiện tình cảm qua nhận thức, rung động, xúc cảm,…
- Chức năng xã hội: thực hiện vai trò xã hội.
- Khái quát, tổng hợp và hình thành cảm xúc.
- Ổn định lâu dài, khó thay đổi hoặc mất đi.
- Chân thực và chính xác về nội tâm con người.
- Đối lập, có hai mặt đối lập trong tình cảm.
Các nguyên tắc
- Nguyên tắc thích ứng.
- Nguyên tắc lan tỏa.
- Nguyên tắc di chuyển.
- Nguyên tắc pha trộn.
- Nguyên tắc tương phản.
- Nguyên tắc hình thành tình cảm.
So sánh với cảm xúc
Điểm tương đồng
- Cả hai đều được hình thành từ tác động của hiện thực khách quan và phản ánh thái độ của con người đối với thực tại. Ví dụ: Khi đứng trước một cảnh đẹp của thiên nhiên, chúng ta cảm nhận sự tươi mới, trong lành qua các giác quan, từ đó sinh ra cảm xúc yêu thích và tận hưởng không khí trong lành. Cảnh vật thiên nhiên là yếu tố khách quan ảnh hưởng đến cá nhân.
- Đều mang đặc trưng cá nhân. Ví dụ: Mỗi người có những cảm xúc và tình cảm riêng biệt, không ai giống ai.
Khác biệt
Ba đặc điểm chính để phân biệt tình cảm với cảm xúc bao gồm: tính đối tượng, tính ổn định, và tính nhận thức.
| Tình cảm | Xúc cảm |
|---|---|
| Chỉ có ở con người.
Ví dụ: cha mẹ nuôi con bằng tình yêu thương, lo lắng, che chở cho con suốt cuộc đời. |
Có ở con người và động vật.
Ví dụ: động vật nuôi con bằng bản năng đến một thời gian nhất định sẽ tách con ra. |
| Là thuộc tính tâm lý.
Ví dụ: tình yêu quê hương, yêu Tổ quốc, yêu gia đình,... |
Là quá trình tâm lý
Ví dụ: sự tức giận, sự ngạc nhiên, sự xấu hổ,… |
| Xuất hiện sau | Xuất hiện trước |
| Có tính chất ổn định và xác định, khó hình thành và khó mất đi.
Ví dụ: tình cảm giữa cha mẹ và con cái. Đâu phải mới sinh ra đứa con đã biết yêu cha mẹ, phải trải qua thời gian dài được cha mẹ chăm sóc thì đứa con mới hình thành tình cảm với cha mẹ, tình cảm này khó mất đi. |
Có tính chất tạm thời, đa dạng, phụ thuộc vào tình huống.
Ví dụ: khi ta thấy một cô gái đẹp, ban đầu ta cảm thấy thích nhưng sau một thời gian thì xúc cảm đó sẽ mất đi hoặc chuyển thành xúc cảm khác. |
| Thường ở trạng thái tiềm tàng.
Ví dụ: cha mẹ yêu thương con cái nhưng không nói ra, mặc dù có lúc đánh mắng lúc con hư, nhưng đối với cha mẹ thì luôn tiềm tàng tình yêu thương dành cho con. |
Thường ở trạng thái hiện thực.
Ví dụ: buồn, vui,… |
| Thực hiện chức năng xã hội: hình thành mối quan hệ tình cảm giữa người vời người.
Ví dụ: như cha mẹ với con cái, anh em, bạn bè,… |
Thực hiện chức năng sinh học: giúp cho con người và động vật tồn tại được.
Ví dụ: con chuột sợ con mèo, nó muốn tồn tại thì khi thấy con mèo phải bỏ chạy. |
| Gắn liền với phản xạ có điều kiện: có được tình cảm phải trải qua quá trình tiếp xúc, hình thành tình cảm.
Ví dụ: Nếu một người mẹ mà không ở bên cạnh, không chăm sóc con mình thì tình cảm giữa hai mẹ con sẽ không được sâu nặng hoặc có thể không được hình thành. |
Gắn liền với phản xạ không đều kiện.
Ví dụ: sinh ra thì con chuột đã có tính sợ con mèo, vì bản năng trong khi con chuột sinh ra đã như vậy. |
Liên kết
Xúc cảm là nền tảng của tình cảm. Tình cảm được hình thành từ việc tổng hợp, động hình và khái quát hóa các xúc cảm đồng loại (cùng loại, cùng đối tượng). Ví dụ: tình cảm của con cái dành cho cha mẹ xuất phát từ xúc cảm dương tính thường xuyên do cha mẹ chăm sóc và đáp ứng nhu cầu, dần dần tổng hợp, động hình và khái quát hóa thành tình cảm.
Tình cảm được xây dựng từ xúc cảm, nhưng khi đã hình thành, nó lại thể hiện qua xúc cảm phong phú và đa dạng, đồng thời chi phối xúc cảm.
Ý nghĩa và vai trò
- Về nhận thức: tình cảm là động lực mạnh mẽ thúc đẩy con người tìm kiếm chân lý, trong khi nhận thức lại là nền tảng và lý do cho tình cảm; do đó, lý trí và tình cảm là hai khía cạnh không thể tách rời trong quan điểm nhân sinh của con người.
- Về hoạt động: tình cảm phát sinh và biểu thị qua hoạt động, đồng thời cũng là động lực thúc đẩy hành động của con người.
- Về đời sống: tình cảm đóng vai trò quan trọng, vì không có tình cảm, con người không thể tồn tại, và thiếu tình cảm, hoạt động cuộc sống không thể diễn ra bình thường.
- Về giáo dục: tình cảm vừa là điều kiện, vừa là nội dung, đồng thời còn là mục tiêu của giáo dục.
Các loại tình cảm của con người
Tình cảm trong gia đình (Gia đình quan tâm và hỗ trợ lẫn nhau mà không vụ lợi)
Tình cảm giữa anh chị em trong gia đình
Tình cảm bạn bè
Tình cảm lứa đôi
Tình cảm xã hội giữa con người (Tương thân tương ái, hỗ trợ lẫn nhau trong khó khăn)
Tình cảm làng xóm (Tình cảm giữa những người sống cùng khu vực; dù có thể ít giao tiếp, nhưng khi có việc cần, hàng xóm luôn sẵn sàng giúp đỡ nhau)
- Cảm xúc
Liên kết tham khảo
- Tình cảm là gì? So sánh giữa tình cảm và xúc cảm? Xem chi tiết (Lưu trữ ngày 30 tháng 4 năm 2014 trên Wayback Machine)
