Buzz
Bác Hồ, Người là nguồn tình yêu lớn nhất trong lòng dân và trong trái tim của nhân loại. Câu hát về Bác vẫn vang vọng trong tâm trí chúng ta khiến ta không thể không cảm thấy buồn bã, xúc động. Bác đã ra đi để lại cho dân tộc một niềm tiếc thương và lòng kính trọng không bao giờ phai nhạt. Bao nhà thơ đã thành công trong việc diễn tả tình cảm vô hạn của chúng ta dành cho Bác. Trong số đó, không thể không nhắc đến bài thơ Viếng lăng Bác của Viễn Phương.
Bài thơ không chỉ là sự tôn vinh của Viễn Phương đối với Bác Hồ mà còn là sự diễn đạt của tâm trạng sâu lắng mà nhà thơ truyền tải thay mặt cho những người dân miền Nam vào những ngày đầu của sự độc lập. Điều đầu tiên gây ấn tượng là cách gọi thân mật, gần gũi của người con Nam Bộ với Bác:
Con từ miền Nam đến thăm lăng Bác
Đã thấy trong sương rất dày
Hai chữ “con' - Bác vang lên làm tan đi khoảng cách giữa người lãnh đạo vĩ đại Hồ Chí Minh và một người lao động cần cù. Điều đó tạo nên một mối quan hệ máu thịt giữa cha và con, đặc biệt là khi đứa con ấy lại là đứa con của miền Nam xa xôi. Viễn Phương đến thăm Bác như việc trở về bên người cha yêu thương, tìm lại niềm hạnh phúc ấm áp sau bao năm tháng xa cách. Vẻ đẹp đầu tiên mà nhà thơ nhận ra là hàng tre dày đặc, tượng trưng cho ý chí và sức mạnh kiên cường của dân tộc. Niềm xúc động được thể hiện thành lời:
Ôi! Hàng tre xanh biếc của Việt Nam
Giữa bão táp mưa gió vẫn đứng thẳng.
Có lẽ hàng tre xung quanh lăng Bác là biểu tượng của cây cỏ mang hình ảnh quê hương về đây hội tụ? Tre là một loài cây luôn trở nên cao lớn, đứng thẳng, mạnh mẽ trong mỗi cơn giông tố mưa sa. Do đó, tre chứa đựng nhiều đặc điểm giống như đức tính của người Việt Nam: cần cù, kiên nhẫn, mạnh mẽ, luôn hướng về nguồn gốc. Hàng tre bên lăng Bác là biểu tượng của sự kiên trì và sức mạnh của toàn dân tộc. Giọng thơ phấn khích và đam mê mà kiêu hãnh.
Nét đặc sắc của bài thơ nằm ở việc nhà thơ sử dụng rất sáng tạo và độc đáo các kỹ thuật nghệ thuật ẩn dụ, hoán dụ, tạo ra một loạt hình ảnh, biểu tượng lớn lao, đẹp đẽ, lấp lánh:
Ngày nào mặt trời lặn dưới lăng
Thấy một mặt trời đỏ óng
Bác Hồ là mặt trời hay mặt trời là Bác? Có lẽ là cả hai. Người cũng giống như mặt trời vĩnh hằng và ấm áp. Người mang lại cho nhân loại tình yêu thương, lòng nhân ái và sự tự do. Hình ảnh mặt trời làm sáng ngời cả câu thơ. Bác là nguồn sáng tạo ra sự sống. Nhờ có Bác mà dân tộc Việt Nam đã vươn lên từ cát bụi, sáng tỏ (Nguyễn Đình Thi), đất nước không còn trong tình trạng:
Con đói ôm lưng mẹ khóc
Mẹ chờ đợi con trở về giữa lúc gian khó
(Tố Hữu)
Mọi người biết ơn Bác, hằng sống lòng kính trọng Bác bằng những lời ca, những bài thơ tuyệt vời:
Người sáng rực như mặt trời cách mạng
Đế quốc là bầy dơi hoảng loạn.
(Tố Hữu)
Mặt trời lặn mặt trời mang theo nắng
Bác ra đi để ánh sáng dành cho cuộc sống.
(Phạm Tiến Duật)
Thật cảm động khi thấy những tấm lòng kính trọng, những tấm lòng như tấm lòng của Viễn Phương:
Ngày ngày dòng người đi với lòng nhớ
Kết hoa dâng bốn mươi chín mùa xuân...
Hình ảnh dòng người đi với lòng nhớ là một khám phá mới mẻ, chứa đựng nhiều ý nghĩa và cảm xúc. Khu vực quanh lăng Bác dường như là nơi của tình thương và kỷ niệm, nơi của sự tôn kính, thiêng liêng. Và đây, tràng hoa dâng Bác không chỉ là hình ảnh thực tế mà còn mang ý nghĩa biểu tượng. Đó là tình đoàn kết, tương thân tương ái của dân tộc, giúp dân tộc đứng vững giữa bão táp. Những người con ngày nay không chỉ biết ơn cha già bằng lòng kính trọng mà còn tự hào dâng lên Người những công lao trong thời bình xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Mạch cảm xúc phát triển theo từng bước nhà thơ tiến vào viếng thăm lăng Bác. Cảm xúc dày đặc bắt đầu từ khi hàng tre bên lăng còn xa xa, cho đến khi cùng hàng người bước tới rồi và cảm giác nhớ nhung khi nhìn thấy Bác:
Bác nằm trong giấc ngủ yên bình
Giữa vầng trăng nhẹ nhàng sáng tỏ
Với chúng ta Bác mãi mãi không bao giờ ra đi, Bác mãi là địa linh nhân kiệt cùng với sông núi. Bác nằm đó trong một giấc ngủ yên bình, một giấc ngủ dịu dàng, thanh thản. Một vẻ đẹp vĩnh cửu đang tỏa sáng. Sự vĩnh cửu đó có lẽ là phẩm chất nhân cách của Người? Dù trong thơ văn hay trong cuộc sống, giữa Bác và vầng trăng luôn tồn tại sự gặp gỡ, hòa hợp và đồng điệu.
Viễn Phương cũng như những người con khác ao ước được đến thăm Bác ít nhất một lần. Hôm nay ước mơ đã trở thành hiện thực nhưng lòng nhà thơ vẫn thấy đau đớn:
Biết trời xanh là mãi mãi
Nhưng nghe nhói lòng!
Dù biết rằng Bác sẽ sống mãi trong tâm hồn của dân tộc, sự nghiệp cách mạng và con đường giải phóng sẽ luôn là điểm chỉ dẫn cho mọi hành động của dân tộc nhưng nhà thơ không thể kìm nén được cảm xúc. Sự xúc động đến nhói trong lòng là một biểu hiện chân thành của nhà thơ đối với Bác.
Dù cố gắng kìm nén những cảm xúc sâu thẳm trong lòng, nhưng khi nghĩ đến việc phải rời xa những cảm xúc ấy, chúng vẫn dâng trào, đầy nước mắt và nghẹn ngào:
Khi trở về miền Nam, lòng vấn vương nước mắt
Muốn hóa thành con chim hót bên lăng Bác
Ước ao trở thành đoá hoa thơm ngát nơi đây
Ước ao trở thành cây tre vững vàng ở đây.
Giọng thơ đột nhiên trở nên nhanh chóng, hối hả thể hiện sự cuống cuồng trong tâm trí của người con xa xứ. Viễn Phương mong muốn làm mọi điều tốt đẹp nhất để dâng lên Bác. Đó là ước nguyện của một con chim nhỏ, hằng ngày hót vang bên Bác, âm nhạc của tâm hồn. Đó là ước nguyện của một con chim nhỏ, hằng ngày hót vang bên Bác, âm nhạc của tâm hồn. Đó là ước nguyện trở thành một đoá hoa bình dị, tỏa hương thơm nhẹ nhàng, tô điểm cho giấc ngủ của Bác. Nhưng không dừng lại ở đó, nhà thơ còn mong muốn trở thành một cây tre trung hiếu, gìn giữ và bảo vệ giấc ngủ yên bình của Bác. Điều đặc biệt là việc kết thúc bài thơ được lặp lại, với hình ảnh cây tre mở đầu và kết thúc, tạo ra một giá trị đặc biệt. Có lẽ sau bóng cây tre mát mẻ ấy là tấm lòng, là tâm hồn của cả dân tộc, dâng lên Bác một cách trang nghiêm và thành kính. Các dòng thơ cuối cùng tiếp tục khẳng định ước nguyện, sự tự nguyện của những người muốn chăm sóc giấc ngủ của Bác Hồ. Những điều này cũng thể hiện sự xúc động, bồi hồi, và bối rối của nhà thơ. Làm sao có thể không bị xúc động khi trong trái tim ta, hình ảnh Bác Hồ vẫn luôn sáng rỡ và ấm áp:
Khi ở bên Bác, Bác tỏa sáng trong ta
Khi ở bên Bác, ta bỗng trở nên vĩ đại hơn một chút.
Bài thơ kết thúc nhưng cảm xúc của nó vẫn còn đọng trong tâm trí ta. Nhà thơ đã truyền cảm xúc vào lòng người đọc qua nhiều thế hệ với một ý nguyện chân thành. Chúng ta sống trong yên bình, hạnh phúc và hoà thuận ngày nay nhưng không nên quên công lao to lớn của Bác và của nhân dân. Hãy rèn luyện để xứng đáng với niềm tin của Bác, để trở thành một cây tre trung hiếu bên Bác.
