Tinh hoàn ẩn - tình trạng bẩm sinh có thể gây ra vô sinh cao

1. Tinh hoàn ẩn - một khái niệm là gì?

Tinh hoàn của thai nhi phát triển qua 3 giai đoạn:

• Giai đoạn ổ bụng: từ 1 - 7 tháng.

• Giai đoạn ống bẹn: từ 7 - 8 tháng.

• Giai đoạn bìu: 8 - 9 tháng. 

Tinh hoàn ẩn có thể xuất hiện ở một hoặc cả hai tinh hoàn

Khi phôi phát triển, tinh hoàn sẽ gắn vào vị trí của ống bẹn tương lai thông qua dây kéo tinh hoàn, và dây kéo này sẽ đẩy tinh hoàn xuống bìu từ ống bẹn vào tháng thứ 7.

Quá trình di chuyển xuống bìu của tinh hoàn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như nội tiết, dây kéo tinh hoàn,... Nếu tinh hoàn không đặt trong bìu mà nằm dọc đường đi của nó do một nguyên nhân nào đó, thì được gọi là tinh hoàn ẩn.

Điều kiện tốt nhất cho hoạt động của tinh hoàn là ở nhiệt độ thấp hơn cơ thể khoảng 1 - 2 độ C, được bảo vệ trong bìu. Vì vậy, nếu tinh hoàn phải tồn tại lâu trong môi trường nhiệt độ cao, thì hoạt động của tinh hoàn sẽ bị ảnh hưởng. Nguy cơ giảm sản xuất tinh trùng, xơ hóa tinh hoàn hoặc ung thư tinh hoàn cũng sẽ cao hơn nếu quá trình này kéo dài.

Cần phát hiện sớm tinh hoàn ẩn ở trẻ sơ sinh

Vì vậy, khi phát hiện trẻ sơ sinh mắc phải tinh hoàn ẩn, cần chẩn đoán vị trí của tinh hoàn và tiếp tục theo dõi. Trong 3 tháng đầu sau khi sinh, tinh hoàn có thể tiếp tục di chuyển xuống bìu và ổn định ở đó, với chức năng tinh hoàn vẫn hoạt động bình thường. Tuy nhiên, nếu sau 6 tháng tinh hoàn vẫn không di chuyển, có thể cần can thiệp để di chuyển tinh hoàn. 

Nếu phát hiện muộn, nguy cơ vô sinh do tinh hoàn ẩn là rất cao, đặc biệt ở trẻ lớn và người trưởng thành. 

2. Tại sao lại xảy ra tinh hoàn ẩn?

Quá trình di chuyển của tinh hoàn từ ổ bụng xuống bìu là một quá trình phức tạp, cơ thể trẻ sẽ cần thực hiện nhiều phản ứng, tác động qua lại. Vì vậy bất kỳ rối loạn nhỏ nào trong cơ chế tác động, tinh hoàn đều có thể không di chuyển xuống bìu hoặc di chuyển chậm, dẫn đến tinh hoàn ẩn.

Những nguyên nhân thường gặp gây tinh hoàn ẩn bao gồm:

• Rối loạn trục hạ đồi - tuyến yên - tuyến sinh dục: Tình trạng này gây thiếu hụt gonadotropin, dẫn đến tinh hoàn ẩn và hội chứng dương vật nhỏ.

• Rối loạn tổng hợp testosteron: thiếu một số men quan trọng để tổng hợp testosterone thường khiến cho tinh hoàn không phát triển và di chuyển bình thường.

Tinh hoàn ẩn thường xảy ra do rối loạn từ thời kỳ thai kỳ

• Thiếu hụt Estrogen do người mẹ khi mang thai sử dụng một số loại thuốc không thích hợp có thể ảnh hưởng đến quá trình di chuyển của tinh hoàn tới bìu, gây ra nguy cơ tinh hoàn ẩn.

• Dây chằng tinh hoàn - bìu phát triển không bình thường: Tinh hoàn bị cản trở trong quá trình di chuyển nên không thể đến được bìu, thường bị tắc lại ở một vị trí nào đó.

• Hội chứng giảm khả năng cảm nhận thụ thể androgen: Không chỉ gây tinh hoàn ẩn mà hội chứng này còn gây rối loạn trong quá trình phát triển chức năng sinh dục nam.

Ngoài ra, tinh hoàn ẩn còn do tác động cơ học cản trở quá trình di chuyển tự nhiên của tinh hoàn như: xơ hóa vùng ống bẹn, tinh hoàn có cuống mạch ngắn,… Không phải tất cả các trường hợp trẻ bị tinh hoàn ẩn đều tìm ra nguyên nhân. Điều quan trọng là xác định được vị trí của tinh hoàn và hỗ trợ di chuyển xuống bìu, khi đó chức năng và hoạt động của tinh hoàn mới đạt trạng thái tốt nhất.

3. Có nên phẫu thuật để điều trị tinh hoàn ẩn không?

Các chuyên gia khuyến nghị, trẻ nam sinh ra nên được kiểm tra tinh hoàn ẩn ngay. Khám lâm sàng có thể phát hiện được tinh hoàn đã di chuyển xuống bìu hay chưa. Bệnh thường xảy ra ở 1 bên tinh hoàn nên cần kiểm tra sự xuất hiện của cả hai tinh hoàn. Thời điểm điều trị thích hợp nhất là khi trẻ dưới 2 tuổi, nếu điều trị muộn, nguy cơ suy giảm sinh sản, thậm chí là vô sinh sẽ ngày càng cao.

Việc điều trị tinh hoàn ẩn nên thực hiện khi trẻ dưới 2 tuổi

Khi trẻ sơ sinh được phát hiện tinh hoàn ẩn, sẽ cần theo dõi trong khoảng thời gian từ 3 đến 6 tháng. Tinh hoàn có thể tiếp tục di chuyển xuống bìu muộn hơn, nhưng điều này không gây ra tác động nghiêm trọng. Tuy nhiên, nếu sau đó, tinh hoàn vẫn không di chuyển hoặc có yếu tố cơ học cản trở quá trình di chuyển, bác sĩ sẽ xem xét biện pháp điều trị.

Điều trị nội tiết bằng hormone vẫn đang gây ra tranh cãi. Điều trị phẫu thuật can thiệp để di chuyển tinh hoàn ẩn về đúng vị trí tại bìu. Việc này là cần thiết để giúp tinh hoàn về vị trí đúng và phát triển tốt nhất, đảm bảo khả năng sinh sản cho nam giới. Theo nhiều nghiên cứu, thời điểm tốt nhất để phẫu thuật là từ 6 đến 12 tháng.

Phát hiện và điều trị tinh hoàn ẩn càng muộn, nguy cơ vô sinh và suy giảm chức năng sinh sản càng cao. Đặc biệt khi các ống sinh tinh xơ hóa hoặc xuất hiện tế bào ung thư trong tinh hoàn, cơ quan này không còn chức năng sản xuất tinh trùng và testosterone, nên việc di chuyển không còn ý nghĩa.

Khả năng có con của bệnh nhân bị tinh hoàn ẩn sau khi điều trị phẫu thuật ở các độ tuổi như sau:

• Điều trị trong khoảng từ 1 đến 2 tuổi: Tỷ lệ thành công đạt 90%.

• Điều trị trong khoảng từ 2 đến 3 tuổi: Chỉ khoảng 50% bệnh nhân có thể sinh con.

• Điều trị trong khoảng từ 5 đến 8 tuổi: Chỉ có 40% bệnh nhân bị tinh hoàn ẩn có thể có con.

• Điều trị sau 15 tuổi: Khả năng sinh con chỉ còn dưới 15%.

Việc điều trị tinh hoàn ẩn sớm nhất có thể sẽ tăng khả năng sinh sản

Phẫu thuật để điều trị tinh hoàn ẩn là cần thiết khi tinh hoàn không tự di chuyển theo thời gian hoặc khi sử dụng phương pháp điều trị nội tiết. Hãy thảo luận với bác sĩ chuyên khoa nếu bạn lo lắng về các biến chứng của phẫu thuật hoặc về khả năng sinh sản sau phẫu thuật điều trị tinh hoàn ẩn.