Tính Linh Hoạt Tâm Lý (Psychological Flexibility)

Một cách hiểu về tính linh hoạt tâm lý là khả năng tương tác với thực tại và hành động theo hướng mục tiêu dài hạn thay vì những thôi thúc ngắn hạn. Tâm lý linh hoạt giúp con người thích nghi với sự thay đổi trong môi trường và đưa ra những phản ứng sáng tạo, lành mạnh phù hợp với giá trị cá nhân. Khả năng này cũng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe cả về thể chất lẫn tinh thần.

GS. Rachel Goldman, một nhà tâm lý học và phó giáo sư lâm sàng tại Trường Y, Đại học New York, nói rằng, “Tính linh hoạt tâm lý, ở bản chất, là sống trong hiện tại và mở cửa trái tim cho mọi trải nghiệm tư duy hay cảm xúc, và sau đó hành động dựa trên những giá trị của bản thân.”

Trong cuộc sống hiện nay, tính linh hoạt tâm lý giúp con người điều chỉnh hành vi và thói quen để phản ứng một cách hiệu quả với yêu cầu của thực tế, từ đó phục vụ mục tiêu cá nhân và cam kết với những niềm tin cốt lõi của mình.

– Sống trong hiện tại: Để có tính linh hoạt tâm lý, chúng ta cần nhận biết những gì đang diễn ra trong thế giới xung quanh chúng ta ngay lúc này. Thay vì lãng phí thời gian suy ngẫm về quá khứ hoặc lo lắng về tương lai, những người có tính linh hoạt tâm lý tập trung vào hiện tại. Theo GS. Goldman, “Nếu chúng ta lạc hậu trong quá khứ hoặc đặt quá nhiều tâm trí vào tương lai, chúng ta không chỉ đang dùng năng lượng vào những điều không trong tầm kiểm soát, mà còn không thể thực sự hành động hay đưa ra quyết định dựa trên những giá trị, niềm tin và mục tiêu của bản thân.”

– Mở Rộng: Linh hoạt tâm lý cũng yêu cầu chúng ta mở rộng nhận thức và quan điểm. Thay vì bị giới hạn bởi các mẫu mực không hiệu quả, sự linh hoạt sẽ giúp chúng ta nhìn nhận tình hình từ góc độ mới và điều chỉnh nếu cần thiết.

– Tiếp Nhận: Để có tâm lý linh hoạt, chúng ta phải sẵn lòng chấp nhận mọi cảm xúc mà chúng ta trải qua, mặc dù điều này không dễ dàng. Thay vì cố gắng kìm nén hoặc tránh né các cảm xúc này, những người linh hoạt tâm lý chấp nhận những cảm xúc của mình, công nhận chúng và tìm cách làm cho những gì họ học được mang ý nghĩa và dẫn đến sự phát triển.

GS. Goldman cũng nhấn mạnh rằng việc dừng lại trước khi phản ứng là rất quan trọng trong tâm lý linh hoạt. “Nếu chúng ta dừng lại một chút trước khi phản ứng, chúng ta có thể đánh giá tình hình một cách cân nhắc hơn, nhắc nhở bản thân là cần sống trong hiện tại, tập trung vào những điều chúng ta có thể kiểm soát và đưa ra quyết định dựa trên những giá trị chân thành, không phải là dựa trên cảm xúc ngắn hạn (có thể dẫn đến những hành vi phản ứng, cảm xúc hoặc cứng nhắc).”

Terapia Chấp Nhận và Cam Kết (ACT). Acceptance and Commitment Therapy (ACT)

Linh hoạt tâm lý có thể được nâng cao thông qua Terapia Chấp Nhận và Cam Kết (ACT), một hình thức điều trị tâm lý giúp con người học cách thích nghi với những biến đổi trong thế giới bên ngoài và bên trong bản thân, trong khi vẫn sống đúng với những giá trị và mục tiêu cá nhân. Các nghiên cứu đã chứng minh rằng ACT, một phương pháp tập trung vào việc tăng cường tính linh hoạt tâm lý, giúp giảm căng thẳng và cải thiện sức khỏe tinh thần.

Ví Dụ. Các Ví Dụ về Tính Linh Hoạt

Một số ví dụ về cách con người thể hiện tính linh hoạt tâm lý trong cuộc sống hàng ngày:

– Chấp Nhận Cảm Xúc Khó Chịu: Một người đối mặt với vấn đề trầm cảm có thể thể hiện tính linh hoạt tâm lý bằng cách chấp nhận suy nghĩ lo âu và cảm giác khó chịu của mình mà không đánh giá hay phê phán. Họ có khả năng đối phó với những tình huống lo âu một cách kiên định và điềm đạm hơn.

– Đối Mặt với Thất Bại: Một người trải qua thất bại lớn, như mất việc làm, có thể thể hiện tính linh hoạt bằng cách duy trì tinh thần lạc quan và tìm kiếm cơ hội mới từng bước một. Tính linh hoạt giúp họ đối mặt với thách thức và quản lý căng thẳng một cách hiệu quả hơn.