Tinh thần nhân đạo trong tác phẩm Vợ chồng A Phủ

Đề bài

Tinh thần nhân đạo của tác phẩm Vợ chồng A Phủ của Tô Hoài. 

Lời giải chi tiết

+ Tác giả khám phá và tôn vinh vẻ đẹp của cuộc sống và tâm hồn người dân Tây Bắc.

+ Tín ngưỡng và mô tả sức mạnh cách mạng của nhân dân vùng núi trong cuộc chiến đấu cho tự do, lật đổ chế độ thực dân, phong kiến.

+ Biểu hiện sự căm hận đối với chế độ thực dân, phong kiến.

Nêu những đặc điểm nghệ thuật nổi bật của tác phẩm:
+ Miêu tả sâu sắc tâm lý, tính cách của nhân vật.
+ Tả cảnh, tái hiện không khí của rừng núi vùng cao, phong phú về cảm xúc và thi vị…

    Giá trị nhân đạo của tác phẩm thể hiện chủ yếu qua ánh nhìn trìu mến, tình yêu thương của tác giả đối với đồng bào các dân tộc miền núi. Những chàng trai, cô gái Mèo trong tác phẩm là những người vô cùng tuyệt vời. Dù có hoàn cảnh khó khăn, họ vẫn là những con người tuyệt vời về đẹp nội tâm, dũng cảm, yêu cuộc sống và công việc, cường tráng. Sự ưu ái của Tô Hoài dành cho Mị và A Phủ có thể thấy qua từng lời miêu tả: “Mị thổi sáo giỏi”, “Có biết bao người mê, ngày đêm thổi sáo đi cùng Mị qua núi này đến núi khác”, “Trai nào cũng đứng nhẵn cả chân vách để nghe Mị thổi sáo”, và với A Phủ, là chàng trai mà nhiều cô gái ao ước: “A Phủ cường tráng, chạy nhanh như ngựa…”, “Biết cày ruộng, biết đục cuốc, lại cày ruộng giỏi và đi săn bò tót rất can đảm”. Không chỉ dừng lại ở vẻ bề ngoài, tác giả còn phát hiện ra trong họ những phẩm chất tốt đẹp. Mị chọn lao động vất vả hơn làm con dâu của nhà giàu, A Phủ dám đấu tranh với con nhà giàu để bảo vệ công lý, không bao giờ khóc lóc van xin khi bị cha con thống trị đánh đập tàn nhẫn. A Phủ dám đề xuất mang súng đi săn hổ, làm mọi việc rất thành thạo. A Phủ vẫn là con người thực sự. Dù Mị có vẻ bề ngoài cứng nhắc và lạnh lùng, nhưng Tô Hoài nhận ra sự phản kháng, sức mạnh kỳ diệu, và ngọn lửa tự do vẫn còn sáng ngời trong họ. Đặc biệt là tình yêu thương và sự chia sẻ giữa những người cùng khổ. Mị đã cứu A Phủ và cả hai đã cùng chạy trốn, cùng chia sẻ và sống cùng nhau: “A Phủ nói: “Hãy đi cùng tôi”. “Và hai người lặng lẽ giúp đỡ nhau khi chạy xuống núi”. Sức mạnh ẩn chứa trong những con người đó, nếu được khai phá và tổ chức lại, sẽ tạo nên một sức mạnh kì diệu làm kinh hãi kẻ thù. Nhận thức được điều này, Tô Hoài đặt niềm tin tuyệt đối vào khả năng cách mạng của Mị và A Phủ.

     Bên cạnh hình ảnh đẹp đôi của vợ chồng A Phủ, tràn đầy tình yêu và hiểu biết, Tô Hoài thể hiện sự căm ghét đối với chế độ thực dân phong kiến qua hình ảnh cha con ông thống lí Pá Tra. Phê phán điều xấu để bảo vệ điều tốt cũng là một hành động nhân đạo. Tô Hoài đã giúp người đọc thấy được tính tàn bạo, độc ác và bản chất lợi dụng của thực dân phong kiến khi mô tả chân thực và sinh động cuộc sống của cha con thống lí.

     Xét về hình thức, Vợ chồng A Phủ là một tác phẩm có đẳng cấp nghệ thuật.

    + Tô Hoài đã đầu tư nhiều công sức vào việc miêu tả tâm trạng, tính cách của nhân vật. Đặt nhân vật trong bối cảnh phù hợp, tác giả đã miêu tả được sự thay đổi đầy sống động của tâm lý nhân vật từ sự tiến triển đến sự đột biến, bất ngờ mà vẫn hợp lý và lôi cuốn. Nhân vật Mị từ sự buồn bã, lặng lẽ đến mong muốn đi chơi xuân; từ sự lạnh lùng, thờ ơ đến lòng thương, quyết định giúp đỡ người khác trong tình huống khó khăn. Việc mô tả chi tiết những dòng nước mắt lăn dài trên gò má đã xám xịt của A Phủ là một trong những điểm độc đáo, miêu tả được quá trình phát triển tâm lý của nhân vật Mị. Ngược lại với Mị, A Phủ được nêu bật với tính cách của một chàng trai gan dạ, kiên định. Từ sự hấp tấp, hiểu lầm... anh đã tiến tới cuộc chiến đấu một cách tự nguyện và quyết liệt.

   + Câu chuyện diễn ra trong bối cảnh sâu thẳm của vùng đất Tây Bắc. Cách mô tả về mùa xuân, về những đêm của người dân tộc thiểu số tìm kiếm tình yêu... là những đoạn văn vừa thực tế, vừa giàu chất thơ lãng mạn. Chúng không chỉ dừng lại ở việc mô tả để xác định bối cảnh của câu chuyện mà còn đóng góp tích cực vào việc miêu tả tâm trạng và tính cách, số phận của nhân vật, đặc biệt là hai nhân vật Mị và A Phủ.