1. Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc.
Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc là một ví dụ điển hình cho phần thơ văn yêu nước chống Pháp của Nguyễn Đình Chiểu. Lần đầu tiên, người anh hùng nông dân yêu nước chống lại thế lực ngoại xâm lược đã được thể hiện trong tác phẩm văn học Việt Nam với vẻ đẹp rạng rỡ nhất.
- Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc là tiếng khóc của dân tộc, khóc cho người nông dân anh hùng đã hy sinh trong cuộc chiến chống lại kẻ thù, giành lại quê hương. Qua tiếng khóc ấy, Nguyễn Đình Chiểu đã tạo nên một tượng đài nghệ thuật về người nông dân yêu nước chống ngoại xâm, tạo dựng tinh thần nhân đạo trong văn chương của ông.
2. Trước thất bại đau lòng, người nông dân Cần Giuộc vẫn được tác giả vẽ nên hình ảnh vĩnh cửu, tư thế tự hào, can đảm.
- Tinh thần yêu nước của người nông dân được thể hiện qua vẻ đẹp lộng lẫy của người nghĩa sĩ dũng cảm cứu nước. Dù gặp phải cảnh tử thần bi thương, họ vẫn tỏa sáng với vẻ đẹp kiên cường, đậm chất sử thi.
- Nguyễn Đình Chiểu đã tạo dựng một tượng đài nghệ thuật bằng cách kể lại câu chuyện cuộc đời của người nông dân yêu nước chống Pháp, một hình tượng trước đây chưa từng xuất hiện trong văn học Việt Nam.
3. Khen ngợi vẻ đẹp của anh hùng nhân dân.
- Tôn vinh phẩm chất của người nông dân: hiền lành, siêng năng, khiêm nhường, giản dị, gắn bó với ruộng đồng quê hương, yêu thích cuộc sống hòa bình, không quen biết đến vũ khí.
- Khen ngợi lòng dũng cảm của người lao động trong thái độ phẫn nộ chống lại quân giặc, bày tỏ rõ ràng tình yêu quê hương và lo lắng trước sự bất trách nhiệm của triều đình khi bỏ rơi dân lành trước nguy cơ bị xâm lăng.
- Tôn vinh mục tiêu, động lực chiến đấu của những người nông dân nghĩa quân với sự trong sáng và đúng đắn theo đạo lý của người Việt Nam. Họ chiến đấu để bảo vệ mảnh đất, trái cây, mùi hương quê nhà, nơi bàn ăn của gia đình. Họ dũng cảm chiến đấu với ý thức rõ ràng và thực tế của người nông dân Việt Nam.
- Khen ngợi tinh thần tự nguyện tham gia chiến đấu của người nông dân yêu nước. Vì sự độc lập của quốc gia, vì nỗi nhục khi mất nước, họ đã từ những người nông dân hiền lành trở thành những người chiến đấu cho công lý, trở thành những anh hùng, sẵn sàng gánh vác trách nhiệm chiến đấu cứu nước.
- Xác nhận vẻ đẹp của người nông dân: khi trở thành những người nghĩa quân bảo vệ đất nước, tinh thần và ý chí chiến đấu của họ vô cùng cao quý và lớn lao. Tình yêu nghĩa cao cả giúp họ thực hiện những hành động anh dũng và hy sinh.
- Tôn trọng, quý trọng những người lính nông dân tham gia trận đánh, tác giả đã mô tả tinh thần chống Pháp của họ với sức mạnh mạnh mẽ, không sợ hiểm nguy, họ đã đáp ứng lời kêu gọi của lòng yêu nước. Để thể hiện điều này, Nguyễn Đình Chiểu đã sử dụng một loạt các động từ mạnh mẽ, liên tục và rõ ràng để miêu tả tâm trạng chiến đấu của những người lính khi bước vào trận đánh.
- Phát hiện ra vẻ đẹp của những người nông dân bình thường sống sau lũy tre xanh, bởi tinh thần cao cả đã trở thành những anh hùng, trở thành linh hồn của cuộc kháng chiến giữ nước. Họ trở thành những nhân vật lý tưởng được ca ngợi trong mọi thời đại.
4. Diễn tả nỗi đau thương, sự mất mát của những người đang sống trong niềm đau của sự hy sinh của người anh hùng Cần Giuộc.
- Nỗi đau đớn, sự mất mát của những người thân thương, của quê hương, của thiên nhiên, đất nước trước sự hy sinh của nghĩa quân Cần Giuộc.
- Khen ngợi, tiếc thương bằng lòng thương cảm sâu sắc. Nỗi tiếc thương được thể hiện qua hình ảnh cỏ cây, đất trời đều chìm trong màu tang tóc, nghiêng đổ trước sự hy sinh vì công lý của những người nông dân.
- Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc thực sự trở thành bài ca bi tráng thể hiện tấm lòng ngưỡng mộ và tiếc thương của cả dân tộc đối với người nông dân yêu nước. Tác giả đã diễn tả điều này bằng ngôn từ xúc động, nghẹn ngào, đau lòng nhất.
5. Khen ngợi, khẳng định quan điểm về cuộc sống của người lính nông dân và xác nhận sự bất diệt của nghĩa sĩ Cần Giuộc.
- Ca ngợi lòng dũng cảm của nghĩa quân, họ sống và chết đúng đắn, cao quý: Thà hy sinh mà đặng câu địch khái...
- Vì lý ideal lớn lao, nên những người nghĩa binh không quên bản thân, sẵn sàng hy sinh trong cuộc chiến cho quê hương, đất nước trong mọi hoàn cảnh: Sống để đánh đuổi giặc, thì cũng đánh đuổi giặc...
- Tiếc thương và ngưỡng mộ, Nguyển Đình Chiểu đã xác nhận sự bất diệt của người nghĩa sĩ trong lòng nhân dân.
ĐÁNH GIÁ.
1. Lần đầu tiên người nông dân vì tinh thần nghĩa được thấu hiểu sâu sắc và phản ánh toàn diện trong văn học.
- Trong Bình Ngô đại cáo, Nguyễn Trãi đã đề cập đến người nông dân trong tác phẩm của mình, nhưng vẫn còn mơ hồ, chưa cụ thể như những người dân ấp bản xóm của Nguyễn Đình Chiểu.
- Trong Hoàng Lê nhất thống chí của Ngô gia văn phái, có mô tả về người lính “trung quân” dưới sự chỉ huy của người anh hùng Quang Trung chiến đấu cho sự tự do độc lập của đất nước, nhưng vẫn thiếu sự sắc nét.
- Hình ảnh người lính nông dân của Nguyễn Đình Chiểu được thể hiện qua sự hy sinh một mình đánh giặc, vì nghĩa lớn nhưng bị triều đình lãng quên. Họ thất bại trong cuộc chiến đấu nhưng cái chết của họ lại châm ngọn lửa yêu nước, thúc đẩy các thế hệ tiếp theo tiếp tục đấu tranh.
2. Tình cảm của Nguyễn Đình Chiểu dành cho người nông dân đã thể hiện lòng yêu nước sâu sắc, quan điểm chống Pháp kiên định của tác giả.
3. Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc là một tác phẩm vĩnh cửu, vẫn còn sống mãi trong lòng dân tộc nhờ vào tinh thần nhân đạo của nhà văn dành cho người nông dân yêu nước.