Tinh tinh

Tinh tinh (Pan troglodytes), còn gọi là hắc tinh tinh hoặc tinh tinh thông thường, là một loài thuộc chi Tinh tinh (Pan), họ Người, bộ Linh trưởng, được mô tả lần đầu bởi Blumenbach vào năm 1775.

Mô tả

Tinh tinh chủ yếu sinh sống ở khu vực Tây và Trung Phi. Loài gần gũi nhất với chúng là bonobo (Pan paniscus), sinh sống ở các khu rừng của Cộng hòa Dân chủ Congo. Ranh giới tự nhiên phân chia hai loài này là sông Congo.

Tinh tinh trưởng thành có thể nặng từ 40 đến 65 kg và cao từ 1,3 đến 1,6 m khi đứng thẳng. Thời gian mang thai kéo dài khoảng 8 tháng. Tinh tinh sơ sinh cai sữa vào khoảng ba tuổi, nhưng thường vẫn duy trì mối quan hệ gắn bó với mẹ thêm vài năm nữa. Chúng đạt tuổi dậy thì vào khoảng 8 đến 10 tuổi và có thể sống đến khoảng 50 năm trong điều kiện nuôi nhốt.

Tinh tinh thường sống thành nhóm từ 15 đến 150 cá thể, nhưng trong suốt cả ngày, các nhóm nhỏ hơn thường đi tìm thức ăn riêng lẻ. Họ sống theo một hệ thống phân cấp nghiêm ngặt với con đực chiếm ưu thế, cho phép giải quyết xung đột mà không cần dùng đến bạo lực. Hầu hết các nhóm tinh tinh đều biết sử dụng công cụ như que, đá, lá và cỏ để thu thập mật ong, mối, kiến, hạt và nước. Chúng cũng biết làm gậy nhọn để đuổi Galago senegalensis ra khỏi lỗ trên cây.

Tinh tinh được xếp vào danh sách loài nguy cấp trong Sách đỏ IUCN. Số lượng ước tính của chúng dao động từ 170.000 đến 300.000 cá thể, phân bố tại các khu rừng và hoang mạc ở Tây và Trung Phi. Những mối đe dọa chính đối với tinh tinh là mất môi trường sống, săn bắn và bệnh tật. Trong điều kiện hoang dã, chúng hiếm khi sống quá 40 năm, nhưng có thể sống đến 60 năm trong môi trường giam giữ. Tinh tinh tên là Cheetah trong phim Tarzan thậm chí sống đến 80 tuổi.

Mặc dù khoa học đã nghi ngờ về điều này từ lâu, nhưng hiện nay đã chứng minh rằng tinh tinh có thể thể hiện sự đoàn kết với các thành viên trong nhóm và biết đặt lợi ích của nhóm lên trên cá nhân.

Một nghiên cứu vào năm 2022 đã chứng minh sự tồn tại của hành vi học tập mang tính xã hội ở tinh tinh, dựa trên việc quan sát chúng đào giếng để tìm nước sạch.

Hình ảnh

Chú thích

• Tài liệu liên quan đến Pan troglodytes có thể tìm thấy trên Wikimedia Commons
• Tinh tinh trên trang Trung tâm Thông tin Công nghệ Sinh học Quốc gia Hoa Kỳ (NCBI).
• Tinh tinh 573082 trên Hệ thống Thông tin Phân loại Tích hợp (ITIS).
• Blumenbach (1799). “Pan troglodytes”. Sách Đỏ IUCN về các loài bị đe dọa. Phiên bản 2017.1. Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế.