Tình Trạng Khó Thích Nghi: Khi Sự Thích Nghi Với Sự Thay Đổi Lại Là Trở Ngại Với Chúng Ta

Hiện tượng rối loạn thích nghi được định nghĩa là sự khó khăn trong việc thích nghi với những yếu tố gây căng thẳng trong cuộc sống. Việc chuyển đến một thành phố mới, sự thay đổi trong mối quan hệ, hoặc việc chuyển sang một công việc mới là một số ví dụ về các yếu tố có thể gây ra sự khó khăn về mặt cảm xúc và hành vi.

Trong hơn 50 năm qua, các bác sĩ chuyên môn đã sử dụng thuật ngữ này để mô tả những người đang phải đối mặt với một tình huống căng thẳng cụ thể hoặc một tình huống gây đau khổ liên tục.

Rối loạn thích nghi là một trong những vấn đề sức khỏe tâm thần phổ biến nhất và thường gặp ở trẻ em, thanh thiếu niên và cả người trưởng thành. Phần lớn các nghiên cứu chỉ ra rằng khoảng 1% dân số có thể mắc chứng rối loạn thích nghi này vào bất kỳ thời điểm nào.

Biểu Hiện

Theo DSM-5, Cẩm Nang Chẩn Đoán và Thống Kê Rối Loạn Tâm Thần mới nhất được các bác sĩ chuyên môn sử dụng, các dấu hiệu của rối loạn thích nghi bao gồm: 

• Sự biểu lộ của các dấu hiệu về mặt cảm xúc hoặc hành vi khi đối mặt với một yếu tố gây căng thẳng và diễn ra trong vòng ba tháng kể từ khi yếu tố đó bắt đầu.

• Các dấu hiệu và hành vi cần được xác minh bằng cách lâm sàng thông qua một hoặc hai trong số các điều sau đây; các cảm xúc tiêu cực rõ ràng diễn ra vượt quá mức độ hoặc mức độ nghiêm trọng của vấn đề hoặc/và suy giảm đáng kể trong các chức năng hoạt động trong lĩnh vực xã hội, công việc hoặc các lĩnh vực quan trọng khác.

Các dấu hiệu nêu trên không kéo dài quá 6 tháng sau khi các sự kiện gây căng thẳng kết thúc. Phản ứng của một người vượt ra ngoài mức bình thường và không thể hiện sự đau buồn thông thường. Chúng cũng không tương tự như các chứng rối loạn tâm lý khác (như trầm cảm hoặc lo âu).

Chuyên gia cho biết rằng rối loạn thích nghi ảnh hưởng đến mỗi cá nhân như thế nào nếu chúng đi kèm với:

Trạng thái trầm cảm

Lo âu pha trộn với trạng thái trầm cảm

Rối loạn hành vi

Rối loạn kết hợp giữa hành vi và cảm xúc

Không xác định

Rối Loạn Thích Nghi Kèm Lo Âu Là Gì?

 Người mắc rối loạn thích nghi kèm lo âu sẽ thể hiện các dấu hiệu như lo lắng, căng thẳng, hoặc lo sợ về việc tách biệt.

Dưới đây là một số ví dụ về các trường hợp được chẩn đoán với chứng rối loạn thích nghi:

• Một đứa trẻ 6 tuổi chuyển đến một thành phố mới và bắt đầu đi học tại một ngôi trường mới. Đứa bé bắt đầu thể hiện hành vi hung dữ, sử dụng giọng ngọng hoặc bóp méo âm khi nói chuyện và trở nên khiêu khích.
• Điểm số của một đứa trẻ 10 tuổi sụt giảm sau khi cha mẹ em ấy ly dị. Hầu hết thời gian em đều cảm thấy buồn bã và không thể tập trung khi ở trường.
• Một cô gái 18 tuổi chuyển đến kí túc xá đại học. Cô cảm thấy lo lắng khi phải xa nhà và gặp khó khăn trong việc kết giao bạn bè.
• Một người đàn ông vừa bị sa thải. Trong suốt nhiều tháng, anh ta không còn sức để tìm một công việc mới và gặp khó khăn trong việc hoàn thành bất kì việc gì.
• Ngôi cửa sổ của một người phụ nữ bị thiêu rụi trong một vụ hỏa hoạn. Cô ấy đối mặt với việc mất mát tài sản và cảm thấy lạc lõng trong hoàn cảnh ấy. Trải qua quá nhiều nỗi đau và lo âu đã làm cô ấy gặp khó khăn hơn trong công việc.

Nguyên Nhân

Rối loạn thích nghi có thể xuất phát từ nhiều tình huống và trải nghiệm gây đau đớn. Một số trường hợp có thể là các sự kiện riêng lẻ, chẳng hạn như tai nạn, thất nghiệp, việc chuyển đến một thành phố mới hoặc kết hôn. Trong khi đó, các rối loạn thích nghi khác xuất phát từ các vấn đề khó khăn đang diễn ra xung quanh, chẳng hạn như căng thẳng liên quan đến việc thành lập một doanh nghiệp hoặc việc học ở trường đại học.

Không luôn rõ tại sao một số người có thể thích nghi với tình huống căng thẳng một cách dễ dàng hơn so với những người khác. Ngay cả khi cả một gia đình hoặc một nhóm trẻ em đều phải đối mặt với cùng một tình huống căng thẳng, một số có thể mắc rối loạn thích nghi trong khi một số khác không.

Mặc dù bất kỳ tình huống căng thẳng nào trong cuộc sống cũng có thể khiến bạn có nguy cơ mắc rối loạn thích nghi, nhưng cách bạn đối phó với căng thẳng đóng một vai trò quan trọng trong việc bạn có mắc rối loạn thích nghi hay không. Ngoài ra, sau đây là những yếu tố có thể ảnh hưởng đến cách thích nghi của bạn:

Trải nghiệm quá khứ

Hoàn cảnh sống khó khăn

Bạn Có Thể Mắc Cả Rối Loạn Thích Nghi Và Trầm Cảm Cùng Một Lúc Không?

 Có thể. Thực tế, những vấn đề tâm lý như trầm cảm và lo âu có thể làm tăng nguy cơ mắc rối loạn thích nghi.

Chẩn Đoán

Không có bài kiểm tra cụ thể nào được sử dụng để chẩn đoán các chứng rối loạn thích nghi. Thay vào đó, bác sĩ hoặc các chuyên gia sức khỏe tâm thần sẽ phỏng vấn để đánh giá triệu chứng của bạn.

Bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm thông thường để loại trừ vấn đề sức khỏe cơ bản làm gây ra triệu chứng của bạn. Sau khi loại trừ các vấn đề bệnh lý, bạn có thể được giới thiệu đến một chuyên gia về sức khỏe tâm thần để được đánh giá kỹ hơn.

Chuyên gia sức khỏe tâm thần có thể yêu cầu bạn điền một số biểu mẫu hoặc câu hỏi để thu thập thông tin hiệu quả. Bạn cũng có thể phải trả lời các câu hỏi về triệu chứng và kinh nghiệm áp lực mà bạn đã trải qua (bạn có thể không nhận ra những gì gây ra chứng rối loạn thích nghi cho bạn).

Bác sĩ chuyên khoa sẽ sử dụng DSM-5 để xác định liệu bạn có đáp ứng tiêu chuẩn của rối loạn thích nghi dựa trên thông tin mà bạn cung cấp.

Điều Trị Rối Loạn Thích Nghi

Nhiều người mắc chứng rối loạn thích nghi thấy rằng việc điều trị đã giúp họ giảm đau và vượt qua các sự kiện căng thẳng một cách hiệu quả hơn. Điều trị thường bao gồm liệu pháp trò chuyện, sử dụng thuốc hoặc kết hợp cả hai.

Liệu Pháp Trò Chuyện

Liệu pháp trò chuyện thường được ưu tiên trong chữa trị cho chứng rối loạn thích nghi. Liệu pháp sẽ phụ thuộc vào chuyên môn của nhà trị liệu và nhu cầu của từng cá nhân. Nó có thể hỗ trợ tinh thần, cung cấp kỹ năng ứng phó lành mạnh, chiến lược kiểm soát căng thẳng và giúp bạn xây dựng thói quen tốt cho sức khỏe.

Cha mẹ hoặc bạn đời của người mắc chứng rối loạn thích cũng có thể tham gia trị liệu. Liệu pháp gia đình sẽ hướng dẫn bạn cách hỗ trợ người mắc chứng rối loạn thích một cách tốt nhất.

Phương pháp Điều Trị Bằng Dược Phẩm

Thuốc có thể sử dụng để giải quyết tình trạng trầm cảm hoặc lo âu kèm theo rối loạn thích nghi. Dược phẩm chống trầm cảm hoặc lo âu thường chỉ cần sử dụng trong thời gian ngắn, nhưng hãy thảo luận với bác sĩ trước khi điều chỉnh liều lượng hoặc ngừng sử dụng thuốc.

Chiến Lược Đối Phó

Nếu bạn cảm thấy không hồi phục sau một sự kiện áp lực như mong muốn, có thể thực hiện các bước sau để cải thiện quá trình phục hồi và cảm thấy tốt hơn. Dưới đây là các chiến lược giúp bạn đối phó với các vấn đề thích nghi hiện tại:

Tham Gia Hoạt Động Giải Trí

Hãy Học Cách Chăm Sóc Bản Thân Hơn

Chuyển Sang Các Phương Pháp Đối Phó Lành Mạnh

Loại Bỏ Những Phương Pháp Đối Phó Không Lành Mạnh

Tìm kiếm ủng hộ từ cộng đồng xã hội.

Tham gia giải quyết vấn đề.

Nếu bạn đang phải đối mặt với khó khăn để cảm thấy tốt hơn, hãy tìm kiếm sự hỗ trợ từ các chuyên gia, những người có thể giúp bạn tìm ra các phương pháp để cảm thấy tốt hơn.

Hầu hết mọi người đều phải đối mặt với sự thích nghi vào một thời điểm nào đó trong cuộc sống. Điều này không phải là dấu hiệu của sự yếu đuối. Nếu bạn đang gặp khó khăn, đừng tự trách bản thân rằng bạn phải làm tốt hơn. Thay vào đó, hãy chăm sóc bản thân một cách tích cực hơn và tìm kiếm sự hỗ trợ từ những người có kinh nghiệm.