Tình trạng mù màu là gì, nguyên nhân và cách chẩn đoán

1. Các dấu hiệu nhận biết của bệnh mù màu

Mù màu không phải là tình trạng không thể nhìn thấy màu sắc mà là vẫn thấy nhưng khó phân biệt. Một số ít người không thể nhận biết được bất kỳ màu nào. Bệnh không gây nguy hiểm, có yếu tố di truyền và thường xảy ra ở nam giới hơn nữ giới.

So sánh với phụ nữ, nam giới có khả năng mắc bệnh nhiều hơn

Bệnh có thể được nhận biết qua một số dấu hiệu khác nhau, tùy thuộc vào mức độ của nó. Ở mức độ nhẹ, người mắc bệnh có thể không nhận ra mình đang mắc bệnh, cụ thể như sau:

• Người bệnh vẫn có thể nhận ra và phân biệt được một số màu, nhưng với những màu khác, họ có thể gặp khó khăn. Ở mức độ nhẹ, người bệnh có thể gặp khó khăn trong việc phân biệt các màu như màu xanh lá với đỏ, màu xanh dương với màu vàng. Trong trường hợp nặng hơn, họ có thể không nhận ra được các màu sắc.
• Trong trường hợp nặng hơn nữa, người bệnh có thể không phân biệt được bất kỳ màu nào mà chỉ nhìn thấy dạng màu xám.
• Có cảm giác đau mắt, đau đầu mỗi khi nhìn vào màu sắc.
• Khi vẽ hoặc mua quần áo, có thể chọn sai màu, gọi tên sai màu.

2. Nguyên nhân gây ra bệnh

Trong võng mạc của mắt người, tồn tại hai loại tế bào: tế bào hình que có nhiệm vụ phát hiện ánh sáng, bóng tối và tế bào hình nón để nhận biết màu sắc. Chúng tập trung ở khu vực gần trung tâm của võng mạc. 

Tế bào hình nón thực hiện việc nhận biết, phân biệt màu sắc. Có 3 loại tế bào hình nón nhận dạng màu lục, lam và đỏ. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân, một số tế bào hình nón có thể thiếu, không hoạt động hoặc hoạt động không bình thường, dẫn đến tình trạng mù màu. Tình trạng này nghiêm trọng nhất ở những người mà cả ba loại tế bào hình nón đều bị thiếu.

Các nguyên nhân cụ thể bao gồm:

Yếu tố di truyền

Bệnh này có liên quan đến nhiễm sắc thể giới tính, trong đó, những người mắc bệnh bất ngờ có đột biến hoặc thiếu gen trên nhiễm sắc thể X. Điều này dẫn đến rối loạn trong việc tế bào mắt cảm nhận ánh sáng.

Vì liên quan đến nhiễm sắc thể nên bệnh này mang tính chất di truyền

Biến chứng của một số loại bệnh

Đối với những người đang mắc các bệnh như tim mạch, tăng huyết áp, tiểu đường, parkinson, thoái hóa điểm vàng hoặc tiểu đường,... thị lực có thể bị ảnh hưởng, không phân biệt được các màu sắc.

Bệnh di truyền về thần kinh thị giác Leber (LHON)

Mặc dù triệu chứng không rõ ràng, những người mắc bệnh này thường gặp khó khăn trong việc phân biệt màu xanh lá cây và đỏ.

Tác dụng phụ của một số loại thuốc

Dùng một số loại thuốc có thể dẫn đến khả năng phân biệt màu sắc giảm, như là thuốc chống động kinh tiagabine, thuốc điều trị rối loạn thần kinh, huyết áp, tim,... Các thuốc này có thể khiến người dùng tạm thời giảm khả năng nhìn màu sắc.

Tuổi cao

Khi già đi, thị lực suy giảm, và khả năng phân biệt màu sắc cũng giảm theo.

Ngoài ra, dưới tác động của một số chất hóa học độc hại, như styrên trong nhựa, cũng có thể là nguyên nhân gây ra tình trạng này.

3. Bệnh có thể bao gồm loại nào?

Bệnh gồm ba dạng chính: mù màu đơn sắc, mù màu xanh - vàng, mù màu đỏ - xanh lá cây. Chi tiết như sau:

- Mù màu đỏ - xanh lá cây: phổ biến nhất, biểu hiện ở việc người mắc khó có thể phân biệt được các màu đỏ, xanh lá cây, với 4 dạng bệnh;

• Deuteranomaly: Do sự bất thường của tế bào nón màu xanh lục. Điều này dẫn đến việc nhìn màu vàng hoặc xanh lá cây lại thành màu đỏ, khó nhận biết được các màu xanh lam, tím.
• Protanomaly: Do sự bất thường của tế bào nón màu đỏ, khiến màu đỏ, vàng, cam trở nên tối hoặc xanh lục.
• Protanopia: Do tế bào nón màu đỏ ngừng hoạt động, dẫn đến việc nhìn màu đỏ thành màu đen.
• Deuteranopia: Do tế bào nón màu xanh lá cây ngừng hoạt động, khiến màu đỏ trở thành màu vàng nâu, màu xanh lá cây trở thành màu vàng đậm.

- Mù màu xanh, vàng: trường hợp này ít phổ biến hơn, khiến người bệnh nhầm lẫn giữa xanh dương và xanh lá cây, và giữa vàng và đỏ. Thường có hai trường hợp:

• Tritanomaly: do hạn chế của sắc tố nón màu xanh, khi nhìn xanh sẽ thành xanh lá cây, khó phân biệt được đỏ với vàng.
• Tritanopia: do thiếu sắc tố xanh lam, khi nhìn màu này sẽ thành xanh lá cây và nhìn thấy màu hống thành tím hoặc nâu nhạt.

- Mù màu đơn sắc: là trường hợp nghiêm trọng, khi không thể nhìn thấy màu.

• Do tế bào hình que bất thường: trường hợp hiếm gặp và người bệnh chỉ có thể nhìn thấy ba dạng màu: xám, đen và trắng. Khi tiếp xúc với ánh sáng sẽ cảm thấy khó chịu.
• Do tế bào hình nón: xảy ra khi hai trong số ba sắc tố của tế bào hình nón không hoạt động, gây khó khăn trong việc phân biệt các màu.

Bệnh bao gồm 3 dạng là mù màu đơn sắc, mù màu xanh - vàng, mù màu đỏ - xanh lá cây

4. Phát hiện và điều trị bệnh như thế nào

Việc chẩn đoán bệnh được thực hiện thông qua hai phương pháp sau đây:

Định tính

Bệnh nhân sẽ nhìn vào một bảng và mô tả con số mình nhìn thấy. Dựa vào đó, bác sĩ sẽ xác định bệnh mà bệnh nhân đang gặp phải. Đối với trẻ em chưa biết đọc, có thể sử dụng bảng đặc biệt.

Phương pháp này chỉ thực hiện được dưới ánh sáng đủ sáng, lần lượt cho từng mắt và thời gian nhìn vào bảng khoảng từ 3 đến 5 giây.

Phương pháp Định lượng

Có thể áp dụng phương pháp Farnsworth-Munsell 100 với việc sử dụng 4 khay chứa nhiều đĩa nhỏ, đa dạng về màu sắc. Sau đó, người bệnh sẽ được yêu cầu sắp xếp các đĩa màu theo thứ tự tăng dần về màu sắc.

Việc điều trị bệnh có thể thực hiện được hoặc không tùy thuộc vào nguyên nhân. Nếu là do yếu tố bẩm sinh thì không thể điều trị. Nếu là do biến chứng của bệnh hoặc tác dụng phụ của thuốc, có thể thực hiện điều trị.

Người bệnh có thể sử dụng kính lọc màu để nâng cao khả năng phân biệt các màu sắc khác nhau. Ngoài ra, có thể tập luyện bằng cách nhận biết các màu theo thứ tự của đèn giao thông hoặc sắp xếp, đánh dấu quần áo có cùng màu.

Kính chỉnh sửa có thể hỗ trợ người bệnh

Có thể nói, những khó khăn mà bệnh tạo ra trong cuộc sống là lớn lắm, vì vậy, quan trọng là bạn nên thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ và nếu có bất kỳ vấn đề nào liên quan đến thị lực, hãy đến gặp bác sĩ ngay lập tức để được khám.