Tỉnh Vĩnh Phúc

Vĩnh Phúc từng là một tỉnh của Việt Nam từ năm 1968 đến 1996. Nó bao gồm hai tỉnh hiện tại là Vĩnh Phúc và Phú Thọ.

Vị trí địa lý

Vị trí địa lý của tỉnh Vĩnh Phúc (giai đoạn 1991-1996):

• Phía Bắc giáp các tỉnh Yên Bái, Tuyên Quang, Bắc Thái
• Phía Nam giáp tỉnh Hòa Bình
• Phía Đông giáp thành phố Hà Nội
• Phía Đông Nam giáp tỉnh Hà Tây
• Phía Tây giáp tỉnh Sơn La

Diện tích và dân số của tỉnh qua các giai đoạn

• 1976: Diện tích 5.187 km², dân số 1.591.000 người
• 1979: Diện tích 4.630 km², dân số 1.429.900 người
• 1991: Diện tích 4.823 km², dân số 2.081.043 người

Quá trình hình thành

Vào ngày 26 tháng 1 năm 1968, Ủy ban thường vụ Quốc hội Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã thông qua Nghị quyết số 504-NQ/TVQH để hợp nhất hai tỉnh Phú Thọ và Vĩnh Phúc thành tỉnh Vĩnh Phú. Tỉnh lỵ được đặt tại thành phố Việt Trì.

Khi mới thành lập, tỉnh Vĩnh Phú có tỉnh lỵ tại thành phố Việt Trì, cùng với 3 thị xã: Phú Thọ, Phúc Yên và Vĩnh Yên, cùng 18 huyện: Bình Xuyên, Cẩm Khê, Đa Phúc, Đoan Hùng, Hạ Hòa, Kim Anh, Lâm Thao, Lập Thạch, Phù Ninh, Tam Dương, Tam Nông, Thanh Ba, Thanh Sơn, Thanh Thủy, Vĩnh Tường, Yên Lạc, Yên Lãng, Yên Lập.

Vào ngày 26 tháng 6 năm 1976, thị xã Phúc Yên được chuyển đổi thành thị trấn thuộc huyện Yên Lãng.

Theo Quyết định số 178-CP ngày 5-7-1977 của Hội đồng Chính phủ, các huyện sau đây đã được hợp nhất:

• Huyện Tam Nông và huyện Thanh Thủy hợp thành huyện Tam Thanh
• Huyện Vĩnh Tường và huyện Yên Lạc hợp thành huyện Vĩnh Lạc
• Huyện Lập Thạch và huyện Tam Dương hợp thành huyện Tam Đảo
• Huyện Yên Lập và huyện Cẩm Khê hợp thành huyện Sông Thao (thêm 10 xã: Hiền Lương, Quân Khê, Lâm Lợi, Xuân Áng, Chuế Lưu, Vô Tranh, Bằng Giã, Động Lâm, Văn Lang, Minh Côi từ huyện Hạ Hòa)
• Huyện Lâm Thao và huyện Phù Ninh (ngoại trừ 7 xã: Liên Hoa, Phú Mỹ, Trạm Thản, Tiên Phú, Minh Phú, Chân Mộng, Vụ Quang chuyển sang huyện Sông Lô) hợp thành huyện Phong Châu
• Huyện Bình Xuyên và huyện Yên Lãng hợp thành huyện Mê Linh (thêm 4 xã: Văn Tiến, Nguyệt Đức, Minh Tân, Bình Định từ huyện Yên Lạc, 2 xã Kim Hoa và Quang Minh từ huyện Kim Anh)
• Hai huyện Đa Phúc và Kim Anh (ngoại trừ 2 xã Kim Hoa và Quang Minh chuyển sang huyện Mê Linh), cùng thị trấn Xuân Hòa (trực thuộc tỉnh) hợp thành huyện Sóc Sơn
• Ba huyện Đoan Hùng, Thanh Ba, Hạ Hòa hợp thành huyện Sông Lô (thêm 7 xã: Liên Hoa, Phú Mỹ, Trạm Thản, Tiên Phú, Minh Phú, Chân Mộng, Vụ Quang từ huyện Phù Ninh).

Ngày 29 tháng 12 năm 1978, huyện Mê Linh (ngoại trừ 14 xã và 1 thị trấn thuộc huyện Bình Xuyên cũ và 4 xã thuộc huyện Yên Lạc cũ) và huyện Sóc Sơn đã được sáp nhập vào Hà Nội. Cùng năm đó, hai thị xã Hà Đông, Sơn Tây và 5 huyện Đan Phượng, Hoài Đức, Ba Vì, Phúc Thọ, Thạch Thất, cùng một số xã từ huyện Quốc Oai, Chương Mỹ, Thanh Oai, Thường Tín của tỉnh Hà Sơn Bình cũng được nhập vào Hà Nội (dù trên thực tế, thị xã Hà Đông vẫn thuộc tỉnh Hà Sơn Bình và là tỉnh lỵ của tỉnh này).

Ngày 26 tháng 2 năm 1979, huyện Lập Thạch được tái lập từ huyện Tam Đảo. Đồng thời, 14 xã và 1 thị trấn từ huyện Bình Xuyên cũ của huyện Mê Linh được sáp nhập vào huyện Tam Đảo; 4 xã từ huyện Yên Lạc cũ của huyện Mê Linh được chuyển sang huyện Vĩnh Lạc.

Vào năm 1980, tỉnh Vĩnh Phú bao gồm thành phố Việt Trì (tỉnh lỵ), 2 thị xã Phú Thọ và Vĩnh Yên, cùng 8 huyện: Tam Đảo, Tam Thanh, Lập Thạch, Vĩnh Lạc, Sông Thao, Sông Lô, Phong Châu, và Thanh Sơn.

Ngày 22 tháng 12 năm 1980, huyện Yên Lập được tái lập từ huyện Sông Thao, đồng thời huyện Sông Lô được chia thành 2 huyện mới là Đoan Hùng và Thanh Hòa.

Ngày 12 tháng 8 năm 1991, huyện Mê Linh từ Hà Nội được chuyển về tỉnh Vĩnh Phú quản lý (cùng năm, thị xã Sơn Tây và 5 huyện Đan Phượng, Hoài Đức, Ba Vì, Phúc Thọ, Thạch Thất từ Hà Nội được chuyển về tỉnh Hà Tây mới tái lập). Tuy nhiên, đến ngày 1 tháng 8 năm 2008, huyện Mê Linh cùng toàn bộ tỉnh Hà Tây và 4 xã thuộc huyện Lương Sơn, tỉnh Hòa Bình được sáp nhập vào Hà Nội.

Ngày 7 tháng 10 năm 1995, huyện Thanh Hòa được chia thành 2 huyện là Thanh Ba và Hạ Hòa; huyện Vĩnh Lạc được chia thành 2 huyện mới là Vĩnh Tường và Yên Lạc.

Cuối năm 1995, tỉnh Vĩnh Phú có 16 đơn vị hành chính, bao gồm thành phố Việt Trì (tỉnh lỵ), 2 thị xã Phú Thọ và Vĩnh Yên, cùng 13 huyện: Đoan Hùng, Hạ Hòa, Lập Thạch, Mê Linh, Phong Châu, Sông Thao, Tam Đảo, Tam Thanh, Thanh Ba, Thanh Sơn, Vĩnh Tường, Yên Lạc, và Yên Lập.

Vào ngày 6 tháng 11 năm 1996, tại kỳ họp thứ 10 của Quốc hội khóa IX, đã thông qua nghị quyết chia tách tỉnh Vĩnh Phú để tái lập tỉnh Phú Thọ và tỉnh Vĩnh Phúc.

• Tỉnh Phú Thọ bao gồm thành phố Việt Trì (tỉnh lỵ), thị xã Phú Thọ và 8 huyện: Đoan Hùng, Hạ Hòa, Phong Châu, Sông Thao, Tam Thanh, Thanh Ba, Thanh Sơn, Yên Lập.
• Tỉnh Vĩnh Phúc bao gồm thị xã Vĩnh Yên và 5 huyện: Lập Thạch, Mê Linh (hiện thuộc Hà Nội), Tam Đảo, Vĩnh Tường, Yên Lạc.

Ghi chú