Buzz
Cuốn sách Titan- Gia tộc Rockefeller của Chernow không chỉ là một tác phẩm về lịch sử, mà còn là một cống hiến cho sự tìm hiểu sâu sắc về cuộc sống và sự nghiệp của một trong những nhân vật quan trọng nhất trong lịch sử kinh doanh.
Trong suốt cuộc đời của Rockefeller, tiền luôn là một động lực quan trọng. Với một hoàn cảnh gia đình khó khăn từ thời thơ ấu, ông đã học cách kiếm tiền từ khi còn là một đứa trẻ, và điều này đã tạo nên nền tảng cho sự thành công về sau của ông.
Gia đình Rockefeller sống với những thời kỳ khó khăn, khi mọi khoản chi phải được cân nhắc từng phút từng giây, thể hiện qua những bộ quần áo cũ kỹ của họ. John Rockefeller, cùng với chị Lucy, em gái Mary Ann, và 2 em trai William và Frank, đã trải qua nhiều thăng trầm trong cuộc sống. Tính kiên nhẫn và quyết đoán của Rockefeller đã giúp ông vượt qua mọi gian khó.
Mỗi khi Big Bill về nhà, là một niềm vui lớn cho gia đình Rockefeller. Ông là người biết cách làm cho mọi thứ trở nên phấn khích hơn bằng những điều bất ngờ nhỏ. Tiền bạc là tất cả đối với ông, nhưng điều này lại không thể đúng với John D. Rockefeller.
Tính cách kiên cường của Eliza Rockefeller đã truyền cho con trai niềm kính trọng và tôn trọng sâu sắc. Ông đã xây dựng một sự nghiệp thành công, đồng thời giữ vững tinh thần chân thành và đạo đức trong mọi công việc kinh doanh của mình.
Laura Celestia (Cettie) Spelman, người phụ nữ mạnh mẽ và sùng đạo, đã làm cho trái tim của John Rockefeller xao xuyến. Tình yêu và sự ủng hộ của Cettie đã là nguồn động viên lớn nhất cho ông trong các hoạt động kinh doanh của mình.
Chernow đã tái hiện lại cuộc sống của gia đình Rockefeller một cách chân thực và sinh động. Cuộc sống của họ thật sự không dễ dàng, nhưng họ luôn tìm thấy niềm vui trong những khoảnh khắc đơn giản và hạnh phúc bên nhau.
Samuel Andrews là một nhà nghiên cứu hóa học người Anh, ông là một trong những người tiên phong ở Mỹ thực hiện quá trình lọc dầu. Dầu được phát hiện ở Titusville, Pennsylvania vào năm 1859, là nguồn năng lượng duy nhất để chiếu sáng đất nước này. Tuy nhiên, nguồn cung mỡ cá voi đang dần cạn kiệt. Năm 1862, Andrews đã thuyết phục Rockefeller và Maurice Clark, cùng với các đối tác khác, đầu tư 4.000$ vào nhà máy lọc dầu của mình. Tình trạng chiến tranh nội bộ đã khiến nhu cầu về dầu Kerosene tăng mạnh, và Rockefeller đã tận dụng cơ hội này để mở rộng thị trường dầu.
Rockefeller không chỉ là một người theo đạo Tin lành, mà còn là một nhà kinh tế theo trường phái Mác-xít. Điều này được Chernow giải thích rất rõ ràng và châm biếm, nhấn mạnh rằng quan điểm kỳ quặc của Rockefeller sẽ tạo ra sự xung đột với các lý thuyết kinh tế hiện đại của chúng ta về cạnh tranh.
Trước khi Rockefeller thống trị, Marx đã nghiên cứu sâu về chủ nghĩa tư bản hoang dã, dự đoán được những hậu quả tàn khốc của nó như “sự sản xuất mà không có sự can thiệp của chính phủ” - một cuộc chiến giá cả vô ích, tự phá hủy do các nhà sản xuất sẽ không giảm sản lượng khi thị trường trở nên dư thừa với sản phẩm của họ, thay vào đó, họ tham gia vào cái mà Rockefeller gọi là “cạnh tranh tàn bạo”. Rockefeller không chỉ đồng ý với Marx về tình trạng hỗn loạn trong sản xuất, mà còn về cách giải quyết vấn đề này.
Vào đầu những năm 1870, khi ngành công nghiệp dầu mỏ trẻ tuổi bị kiểm soát bởi sự sản xuất không tổ chức ở mức độ cực kỳ cao, dẫn đến giá dầu sụt giảm từ 12$/thùng xuống chỉ còn 2.4$/thùng chỉ trong vài năm. Lúc ấy, Rockefeller, chỉ mới 29 tuổi, cùng với công ty của mình đã tìm cách giải quyết tình trạng hỗn loạn này bằng cách thiết lập một trật tự mới, thay vì cạnh tranh, ông gọi đó là “hợp tác” hoặc “kết hợp”. “Đó là một trò chơi từ ngữ rất tinh vi. Marx đã sử dụng từ ngữ đúng - độc quyền. Thay vì liên tục phản ứng với sự biến đổi về giá cả, Rockefeller và những người tiên phong khác đã âm mưu loại bỏ chủ nghĩa tư bản cạnh tranh để tạo điều kiện cho một hệ thống độc quyền mới”, Chernow đã viết.
Đi theo hướng đó, ông đã lên kế hoạch với hãng đường sắt hàng đầu Eastern, hứa bí mật bồi thường Rockefeller không chỉ cho mỗi thùng dầu được vận chuyển bởi Standard Oil mà còn cho mỗi thùng dầu được vận chuyển bởi các đối thủ khác. Theo một người viết tiểu sử khác của Rockefeller, đó là một công cụ cạnh tranh tàn bạo không thể vượt qua trong ngành, và các công ty khác sớm nhận ra điều này. Trong vòng chưa đầy 6 tuần, trong “Thảm sát Cleveland năm 1872”, Rockefeller đã đánh bại 22 trong số 26 đối thủ của mình. “Đó là một sức ép tinh thần ghê gớm,” một doanh nhân hàng đầu đã nhớ lại, “và đối với hầu hết những người làm việc trong ngành dầu, với hậu quả của nó, nếu chúng tôi không nhượng bộ, chúng tôi sẽ bị tiêu diệt.” Chernow tiếp tục kể câu chuyện về tiến trình của Standard Oil thông qua “hợp tác” để chiếm thế độc quyền, thế mà cuối cùng đã bị phá vỡ bởi quyết định của Tòa án Tối cao vào năm 1911.
Trong cuốn sách Titan- Gia đình Rockefeller, bạn sẽ được trải nghiệm sự thay đổi của Mỹ và gia đình Rockefeller qua 7 thế hệ với 107 người thừa kế. Mọi thứ, từ tôn giáo, nghệ thuật, tâm lý học, quản lý doanh nghiệp, đến sự phát triển của Mỹ từ những năm 1800, đều được phản ánh trong một gia đình.
Có thể nói rằng câu chuyện về John D. Rockefeller là một bức tranh sống động của một khoảnh khắc quan trọng trong lịch sử Mỹ, với sự biến đổi đầy kịch tính từ thời kỳ hậu nội chiến, khi doanh nghiệp nhỏ dần chuyển hướng thành các tập đoàn khổng lồ, thay đổi diện mạo của đất nước.
Mọi hành động của Rockefeller đều được đánh giá từ nhiều góc độ. Bạn sẽ thấy những câu chuyện về tham nhũng trong kinh doanh, những chiêu trò độc quyền thương mại. Tuy nhiên, bạn cũng sẽ nhận thấy giá trị của những khoản đầu tư từ thiện lớn mà ông đã dành cho xã hội.
Trong bối cảnh khác, cuốn sách Titan- Gia đình Rockefeller xuất hiện vào thời điểm rất phù hợp. Hiện nay, Standard Oil, tương đương với Microsoft, đang bị Bộ Tư pháp điều tra vì hành vi độc quyền trong ngành công nghiệp phần mềm. Chiến lược này, như đã được nêu rõ trong tờ The New Republic, gợi nhớ đến sự cạnh tranh tàn bạo của Rockefeller với công cụ độc quyền của mình: Microsoft đã thất bại trong việc thiết lập Ms-Dos và sau đó là Windows trở thành hệ điều hành chuẩn trên PC bằng cách bán các máy tính cá nhân với hệ điều hành của mình, như đã được nhà báo David Shenk viết. Andrew Shapiro, một người bạn tại Trung tâm Internet và Hiệp hội tại Đại học Luật Harvard, nhấn mạnh với Shenk, “mô hình cơ bản của ngành công nghiệp này bây giờ là hoặc bị Microsoft mua lại, hoặc bị phá sản.” Thế kỷ 20 kết thúc theo cách mà thế kỷ 19 đã qua, với các tập đoàn đại diện cho thời đại đang tìm cách thoát khỏi nguy cơ không thể kiểm soát của chủ nghĩa tư bản cạnh tranh.
Phạm Hương dịch
