Buzz
Tổ chức bài Hịch tướng sĩ trang 59, 60, 61, 62, 63 theo cách tóm tắt nhất nhưng vẫn đảm bảo đầy đủ ý được lập ra dựa trên sách giáo khoa Ngữ văn lớp 8 Kết nối tri thức giúp học sinh chuẩn bị bài văn 8 một cách thuận tiện hơn.
Tổ chức bài Hịch tướng sĩ (trang 61) - phương pháp ngắn nhất Học cùng kiến thức
* Trước khi đọc
Câu hỏi 1 (trang 59 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Hãy liệt kê tên một số tướng lĩnh nổi tiếng trong lịch sử Việt Nam.
Trả lời:
Một số tướng lĩnh nổi tiếng trong lịch sử Việt Nam:
Phùng Hưng, Ngô Quyền, Lý Thường Kiệt, Quang Trung, Lê Trọng Tấn…
Câu hỏi 2 (trang 59 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Theo bạn, tại sao quân Mông – Nguyên ba lần tấn công nước ta đều thất bại?
Trả lời:
- Vì dân ta có lòng dũng cảm, sẵn lòng hy sinh, quyết chiến quyết thắng, với trụ cột là quân đội nhà Trần.
- Nhờ vào chiến lược, chiến thuật thông minh, sáng tạo của triều đình Trần, đặc biệt là với sự lãnh đạo của vua Trần Nhân Tông và các danh tướng như Trần Quốc Tuấn, Trần Quang Khải, Trần Khánh Dư...
* Đọc văn bản
Gợi ý trả lời câu hỏi trong đoạn văn:
1. Theo dõi: Điểm chung của các cặp nhân vật lịch sử được đề cập.
- Có lòng yêu nước bất diệt, sẵn lòng hy sinh cho đất nước, kiên quyết không khuất phục, quyết tâm giành chiến thắng.
2. Theo dõi: Mối quan hệ giữa vua – dân, lãnh đạo – lính được Trần Quốc Tuấn đưa ra làm cơ sở cho những phân tích sau này.
- Nguyễn Văn Lập cầm cửa Điếu Ngư nhỏ bé như hạt hồ, chống lại quân Mông Kha đông đến hàng trăm vạn, để lại sự hiểu biết sâu sắc trong lòng dân Tống.
- Tướng Xích Tu Tư tấn công địa bàn lam chướng xa xôi vô biên, đánh bại quân Nam Chiếu chỉ trong vài tuần, để lại dấu ấn lịch sử tốt đẹp trong lòng quân nguyên thời.
3. Theo dõi: Các lý lẽ và chứng cớ mà Trần Quốc Tuấn sử dụng để kích động cảm xúc của tì tướng.
- Lý lẽ:
+ Chúng ta sinh ra trong thời loạn lạc, lớn lên giữa những khó khăn. Thấy kẻ thù đi lại tự do trên đường phố, dùng lưỡi như cây diều để mỉa mai triều đình, cầm thân dê chó để hành hạ người thân.
+ Thường xuyên quên bữa ăn... chúng tôi cũng chấp nhận.
- Chứng cứ:
+ Hốt Tất Liệt đòi những món quý giá, giả danh Vân Nam Vương để thu lượm của cải, lấy hết những gì kho có.
+ Nếu các bạn không có quần áo... chúng tôi cũng không khác gì.
4. Theo dõi: Các lý lẽ và bằng chứng mà Trần Quốc Tuấn sử dụng để khẳng định tư duy và hành động của các tướng không chính xác.
- Bằng chứng:
+ Nếu quân Mông Cổ tấn công, thì như cựa gà trống không thể thủng áo giáp... như tiếng hát không thể làm cho kẻ thù lắng nghe.
+ Thích thú với việc đá gà... hoặc đắm chìm trong âm nhạc.
+ Khu trang của chúng ta không chỉ là nơi ấm áp... lúc đó, dù các bạn có muốn vui vẻ cũng không thể được.
- Lí lẽ:
+ Nhấn mạnh lại lòng biết ơn của Trần Quốc Tuấn và binh lính.
+ Kết án hành động thụ lạc, thái độ hời hợt trước số phận của quốc gia.
+ Xác nhận rằng thái độ đúng là phải tỉnh táo, tích cực rèn luyện để sẵn sàng chống lại kẻ thù.
5. Theo dõi: Cách Trần Quốc Tuấn lập luận để thuyết phục các tì tướng lắng nghe lời khuyên của chủ tướng.
- Phân biệt rõ ràng giữa đúng và sai, giữa con đường chính diện và con đường tà ác.
- Chỉ qua việc rèn luyện binh sĩ để đánh thắng kẻ thù, gia đình mới được an nhàn, tiếng thơm được truyền dài.
- Nếu các người biết tuân thủ sách nghiên cứu này, theo hướng dẫn của tôi, thì mới được coi là đạo đức thần thánh; ngược lại, nếu bỏ sách này mà không tuân theo hướng dẫn của tôi, đó là hành động của kẻ thù.
* Sau khi đọc
Nội dung chính: Bài Hịch phản ánh lòng yêu nước mãnh liệt của dân tộc trong cuộc chiến chống lại quân xâm lược, thể hiện sự căm ghét đối với kẻ thù và ý chí quyết thắng.
Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc:
Câu 1 (trang 63 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Mục đích của Trần Quốc Tuấn khi viết bài hịch là gì?
Trả lời:
Trần Quốc Tuấn viết bài hịch với mục đích:
- Động viên lòng yêu nước, tinh thần trung nghĩa với chủ tướng của các tướng sĩ.
- Củng cố ý chí chiến đấu, quyết tâm đánh giặc của toàn quân khi kẻ thù xâm lược đã ngấp nghé ngay cửa ngõ đất nước.
Câu 2 (trang 63 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Xác định cấu trúc của bài hịch và thể hiện vai trò của từng phần trong việc đạt được mục đích của bài hịch.
Trả lời:
Bố cục của bài hịch được chia thành 4 phần:
- Phần 1 (từ đầu đến 'vẫn còn lưu tiếng thơm'): Trình bày các tấm gương của anh hùng, nhân vật trung thành và cao quý trong lịch sử để động viên tinh thần hy sinh và dũng cảm vì đất nước.
- Phần 2 (từ 'Dù chỉ' đến 'cũng phải vui lòng'): Phê phán những hành động tàn bạo và tội ác của kẻ thù, đồng thời thể hiện lòng căm thù sâu sắc với kẻ xâm lược.
- Phần 3 (từ 'Nếu các ngươi' đến 'muốn vui vẻ phỏng có được không?'): Phân tích sự đúng sai, làm rõ những hành vi và phát ngôn của các nhân vật, tướng lĩnh.
- Phần 4 (phần còn lại): Đưa ra nhiệm vụ cụ thể, cấp bách và khích lệ tinh thần chiến đấu của tướng sĩ.
Câu 3 (trang 63 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Những điểm chung của các cặp nhân vật lịch sử được nêu ở đầu bài hịch dùng để chứng minh điều gì?
Trả lời:
- Điểm chung của các cặp nhân vật lịch sử ở đầu bài hịch: Tất cả đều có tinh thần yêu nước sâu sắc, sẵn lòng hy sinh vì đất nước mà họ yêu thương, không bao giờ khuất phục trước mặt kẻ thù, và luôn quyết tâm giành chiến thắng.
- Tác giả đã đưa ra hành động của tám cặp nhân vật lịch sử này để chứng minh về những tấm gương trung nghĩa từ ngàn xưa, nhằm nhắc nhở binh lính về ý nghĩa của trách nhiệm và danh dự, đồng thời khích lệ họ hướng tới những ước mơ cao cả và đáng tự hào.
Câu 4 (trang 63 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Trong việc khơi gợi cảm xúc và thuyết phục các tì tướng, Trần Quốc Tuấn đã đề cập đến những hiện tượng nào trong thực tế?
Trả lời:
Trong việc khơi gợi cảm xúc và thuyết phục các tì tướng, Trần Quốc Tuấn đã nhắc đến nhiều hiện tượng trong thực tế như:
- Chúng ta phải chung sống với những thời kỳ loạn lạc, đối mặt với những khó khăn và gian nan. Nhìn thấy kẻ thù xâm lược nổi trên đường, mỉa mai triều đình, thể hiện sự kiêu căng và khiêu khích, họ đấu tranh một cách quyết liệt dù trong hoàn cảnh khó khăn.
- Ký ức về việc “đặt lửa dưới đống củi” là một mối đe dọa đáng sợ.
- Sử dụng việc 'kiềng canh nóng mà thổi rau nguội' như một cách để khiến người khác sợ.
- Chỉ có khi rèn luyện binh sĩ để chiến đấu với kẻ thù, khiến cho tổ ấm của chúng ta ấm áp và hạnh phúc mãi mãi.
Câu 5 (trang 63 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Tác giả đã sử dụng những bằng chứng và lý lẽ nào để chứng minh các tì tướng đã suy nghĩ và hành động không đúng?
Trả lời:
- Bằng chứng:
+ Nếu có kẻ thù Mông Cổ tấn công, thì dù là vũ khí mạnh mẽ nhưng không thể xâm phạm được bảo vệ của đồng đội. Thậm chí, âm nhạc cũng không thể làm cho kẻ thù mất khả năng nghe.
+ Sự thích thú trong việc chọi gà hoặc sự mê mải vào âm nhạc.
+ Thậm chí, không chỉ là những công việc bình thường của chúng ta không còn tồn tại... dẫu cho các bạn có muốn thử nghiệm việc vui vẻ thì liệu có khả thi không?
- Lý lẽ:
+ Nhắc lại lòng biết ơn đối với Trần Quốc Tuấn và các chiến sĩ.
+ Kết án hành động chỉ biết tận hưởng, thái độ thờ ơ trước số phận của quốc gia.
+ Xác nhận rằng thái độ đúng đắn là phải luôn tỉnh táo, tích cực rèn luyện để sẵn sàng đối mặt với kẻ thù.
Câu 6 (trang 63 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Tác giả đã sử dụng phương thức diễn đạt nào để tạo ra sức ảnh hưởng mạnh mẽ đến nhận thức và tình cảm của các tướng lĩnh? Hãy phân tích một ví dụ mà bạn cho là minh chứng cho phương pháp diễn đạt đó.
Trả lời:
- Để lời hịch có ảnh hưởng sâu rộng đến nhận thức và tâm trạng của các tướng lĩnh, tác giả đã sử dụng các yếu tố biểu cảm.
- Các yếu tố biểu cảm được áp dụng trong văn bản Hịch tướng sĩ:
+ Tính cách văn phong: Khi thì là tiếng nói của một người lãnh đạo với những tướng lĩnh dưới quyền, khi lại là của người chia sẻ cùng hoàn cảnh.
=> Khích lệ lòng thù hận và ý thức trách nhiệm của nam nữ anh hùng với tổ quốc. Giúp người đọc nhận biết và tôn trọng công lao của những thế hệ tiền bối, sống có trách nhiệm với đất nước.
Câu 7 (trang 63 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Với tư cách là chủ tướng, Trần Quốc Tuấn đã áp dụng những lý lẽ nào để kêu gọi các tướng lĩnh rèn luyện võ nghệ, học tập sách Binh thư yếu lược, chuẩn bị cho cuộc chiến cứu nước?
Trả lời:
Với tư cách là chủ tướng, Trần Quốc Tuấn đã sử dụng những lý lẽ để mời gọi các tướng lĩnh rèn luyện võ nghệ, học tập cuốn Binh thư yếu lược, chuẩn bị cho cuộc chiến cứu nước:
- Phân định rõ ranh giới giữa hai lối đi đạo đức và tà ác.
- Chỉ khi rèn luyện binh lính để đánh bại kẻ thù, nhà cửa mới trọn vẹn, danh tiếng bền vững.
- Nếu biết nghiên cứu chuyên sâu văn thư này theo hướng dẫn của ta, sẽ thành nhân đạo thánh; nếu coi thường và bỏ qua, tức là đối diện với kẻ thù.
Câu 8 (trang 63 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Từ bài hịch, ta rút ra được bài học gì cho bản thân khi viết một bài văn nghị luận?
Trả lời:
Từ bài hịch, ta học được rằng khi viết một bài văn nghị luận, cần:
- Sắp xếp nội dung và cấu trúc bài văn một cách rõ ràng, có tổ chức.
- Phải có luận điểm rõ ràng, thuyết phục, được minh chứng bằng các lý lẽ và bằng chứng cụ thể.
Kết nối với đọc
Bài tập (trang 63 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Viết một đoạn văn (khoảng 7 – 9 câu) về một truyền thống đáng tự hào của dân tộc Việt Nam.
Đoạn văn tham khảo
Trong lịch sử, dân tộc ta đã trải qua những khó khăn, nhưng nhờ sự lãnh đạo của Đảng, lòng tin vào Đảng giúp cho nhân dân càng kiên định hơn trong tình yêu nước, đoàn kết để bảo vệ đất nước. Trong đại dịch Covid-19, lòng yêu nước và đoàn kết của nhân dân được thể hiện thông qua việc tuân thủ các chỉ đạo của nhà nước và Đảng. Nhân dân luôn tin tưởng rằng các chỉ đạo đó là chính xác và đồng lòng thực hiện để bảo vệ sức khỏe cộng đồng, từ đó giúp cho đất nước chúng ta vượt qua đại dịch một cách an toàn và hiệu quả.
