Buzz
Biên soạn bài văn Bài ca ngất ngưởng trên các trang 95, 96, 97, 98 sao cho ngắn nhất mà vẫn truyền đạt đầy đủ ý được tiến hành dựa trên sách giáo khoa Ngữ văn lớp 11 Kết nối tri thức giúp học sinh viết bài văn 11 một cách dễ dàng hơn.
Tổ chức bài văn Bài ca ngất ngưởng - tóm tắt ngắn gọn nhất Kết nối tri thức
* Trước khi đọc
Câu hỏi 1 (trang 95 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Theo bạn, hiện nay giới trẻ nhìn nhận vấn đề “cá tính” như thế nào?
Trả lời:
Sự cá tính của giới trẻ ngày nay được thể hiện rõ nét qua cách ăn mặc, chúng thích thể hiện bản thân qua việc lựa chọn trang phục với quan điểm: “Không có quy chuẩn nào cho một phong cách thời trang đẹp. Quan trọng là phong cách đó phải phản ánh cá nhân mình.” Nhóm thanh niên thế hệ Z là những cá nhân hiện đại, mở cửa tư duy hơn về nhiều vấn đề và luôn khẳng định bản thân bằng cách vượt ra khỏi ranh giới giới tính truyền thống, đặc biệt trong lĩnh vực thời trang.
Câu hỏi 2 (trang 95 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Cho biết quan điểm của bạn khi nghe mô tả về một người được ví như “có vị thế cao ngất ngưởng” và khi nghe nhận xét về một ai đó có “thái độ ngạo nghễ”. Từ “ngất ngưởng” trong hai trường hợp trên có tương đồng không?
Trả lời:
- Vị thế cao ngất ngưởng: là một vị thế có quyền lực cao trong xã hội.
- Thái độ ngạo nghễ: là một thái độ kiêu căng, tự phụ, vượt trội so với những người khác.
* Đọc văn bản
Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc
1. Tự sự của tác giả về hành trình cuộc đời mình:
- Trên con đường công danh, trải qua những thăng trầm của sự nghiệp;
- Trải qua cảm xúc 'ngất ngưởng' khi rời xa thế vị quan trọng.
“Ngất ngưởng” trên con đường công danh: diễn đạt sự tài năng, lòng tự trọng và phong cách kiêu hãnh của tác giả trong việc làm quan.
“Ngất ngưởng” khi rời xa thế vị quan trọng: biểu hiện sự tự do, không gò ép của tác giả khi trở thành người dân thường.
2. Tâm trạng, cảm nhận của tác giả khi 'tổng kết' cuộc đời.
Nguyễn Công Trứ đã viết về chính mình, kể về cuộc sống và tự đánh giá bản thân
- Cách diễn đạt tự sự đầy lôi cuốn, đậm chất cá nhân.
- Ông nhận biết rõ về tài năng và cách sống của mình.
- Ông tự hào vì tham gia tích cực vào các hoạt động xã hội.
- Ông tự hào về việc sống theo ý mình, bỏ qua sự ràng buộc của truyền thống và danh giá.
* Sau khi đọc
Nội dung chính: Qua thái độ ngạo nghễ, tác giả muốn thể hiện một lối sống đẹp, một bản lĩnh riêng của mình trong một xã hội kiến trúc hẹp: Sẵn lòng hy sinh cho vua và đất nước, không quan tâm đến sự mất mát, sự phê phán trong cuộc sống. Bài thơ cũng cho thấy sự tự tin của tác giả về giá trị cá nhân của mình: tài năng, vị trí, phẩm chất - một con người đa tài với những phẩm chất không phải ai cũng có.
Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc:
Câu 1 (trang 98 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Liệt kê các từ ngữ mà tác giả dùng để mô tả về bản thân trong bài hát. Những từ ngữ này đã thể hiện điều gì về phong cách, tư tưởng của Nguyễn Công Trứ khi tự nhận thức về bản thân?
Trả lời:
- Các cụm từ tự xưng bao gồm: Ông Hi Văn tài bộ, tay có vị trí cao, ông tự hào, phường Hàn Phú.
- Những cách tự xưng này đã thể hiện tính chất ngạo mạn, tự trọng và kiêu căng của Nguyễn Công Trứ, làm nổi bật bản sắc cá nhân kiêu hãnh của tác giả.
Câu 2 (trang 98 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Theo dòng ý của bài thơ, tác phẩm có thể được chia thành bao nhiêu phần? Đề cập đến ý chính của mỗi phần.
Trả lời:
- Phần 1 (6 câu thơ đầu): quan niệm về cuộc sống khi làm quan
- Phần 2 (10 câu thơ tiếp theo): quan điểm về cuộc sống khi về hưu
- Phần 3 (phần còn lại): giai đoạn cuộc sống sau khi giải ngũ
Câu 3 (trang 98 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Tìm kiếm trong từ điển và chỉ ra các ý nghĩa khác nhau của từ 'ngất ngưởng'. Dựa trên ngữ cảnh của văn bản để xác định ý nghĩa của từ này ở từng trường hợp xuất hiện.
Trả lời:
- Lần 1: Bao gồm việc thắng lợi đã nâng tay lên cao. Từ “ngất ngưởng” liên quan đến việc thể hiện tài năng, liên quan đến cuộc sống làm quan đạt đến đỉnh cao danh vọng, tập trung vào ý nghĩa cao ngất, cao cả.
- Lần 2: Rời bỏ áo mũ vàng cùng với việc cưỡi bò khỏi kinh thành một cách khác biệt, không giống ai, tỏ ra tự phụ và khinh người, không quan tâm đến những vấn đề xã hội phổ biến. Từ “ngất ngưởng” liên quan đến hành động tự do, kiêu căng, phóng túng, không bị ràng buộc bởi những vấn đề thế tục.
- Lần 3: Người già nhưng vẫn giữ phong cách sống trẻ trung, đi du lịch đến chùa vẫn rất hoành tráng và dẫn theo một đôi bà cô, thể hiện sự độc lập, tự do và hạnh phúc trong cuộc sống, tập trung vào ý nghĩa tự do và sự thoải mái.
- Lần 4: “Cuộc sống của ai cũng rất ấn tượng như ông!” Dù giữ vững những nguyên tắc cao thượng, nhưng vẫn tuân thủ theo hướng riêng của mình, làm quan hay học giả đều khẳng định được bản tính, phẩm chất, và thái độ của mình,... Từ “ngất ngưởng” này phản ánh ý nghĩa tổng thể, tổng hợp các ý nghĩa trên.
Câu 4 (trang 98 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Tác giả đã thể hiện thái độ và phong cách sống 'ngất ngưỡng' ở những khía cạnh cụ thể nào? Đưa ra quan điểm của bạn về cách tác giả lựa chọn lối sống, cách ứng xử cũng như tính cách của ông.
Trả lời:
- Quan điểm sống ngất ngưỡng khi làm quan: Đây là quan niệm mà tác giả đã thể hiện qua nhiều bài thơ, ông cho rằng con người được sinh ra do 'ý trời đất', và do đó phải chịu trách nhiệm, gánh vác cuộc đời.
- Quan niệm sống ngất ngưỡng khi về hưu: Tự tin đặt mình bằng với “thái thượng”, tức sống thoải mái tự tại, không quan tâm đến sự khen ngợi hoặc chỉ trích từ thế giới bên ngoài.
→ Quan niệm sống kỳ lạ và độc đáo này thể hiện rõ bản sắc riêng của tác giả.
Câu 5 (trang 98 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Đánh giá về cách sử dụng ngôn ngữ của tác giả trong bài hát nói (chú ý đến việc sử dụng từ ngữ, hình ảnh; các kỹ thuật tu từ; vần và nhịp điệu).
Trả lời:
- Cách diễn đạt trong văn bản không chỉ phong phú mà còn làm nổi bật tài năng nghệ thuật, tài hoa của Nguyễn Công Trứ. Đó là giọng điệu của một người tự tin, luôn mong muốn có cuộc sống tự do, được thể hiện cá tính riêng.
- Ông đã vượt qua những quy ước phong kiến thông thường, dám sống theo bản chất của mình. Giọng điệu hào hứng, vui tươi thể hiện một cuộc sống tự do, thoải mái. Nhưng bên trong đó là một thái độ mạnh mẽ, quả quyết, dứt khoát, tràn đầy sức sống nhưng vẫn bám trụ vào tư tưởng, tinh thần trung quân ái quốc của một vị quan đạo đức.
Câu 6 (trang 98 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Đưa ra quan điểm của bạn về sự kết hợp của các yếu tố đối lập trong phong cách hành xử của Nguyễn Công Trứ được thể hiện trong bài hát nói. Ngoài ra, Bài ca ngất ngưỡng còn đề cập đến chủ đề nào khác?
Trả lời:
- Sự kết hợp của các yếu tố đối lập trong phong cách hành xử của Nguyễn Công Trứ trong bài hát nói:
+ Phục vụ chính trị nhưng vẫn tôn trọng đời sống cá nhân.
+ Quyết đoán, kiên quyết nhưng vẫn lịch lãm và phong nhã.
+ Trang trọng, thận trọng, cẩn thận nhưng vẫn biết cười, hài hước, khôi hài.
- Ngoài chủ đề chính, Bài ca ngất ngưỡng còn thảo luận về việc khẳng định vị thế, vai trò của con người trong xã hội và thời đại. Bài hát nói này cũng đề cập đến các chủ đề khác như: cuộc sống cá nhân và cá nhân tính, cách lựa chọn và hành động để tạo ra những giá trị sống có ý nghĩa thực sự,...
Câu 7 (trang 98 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Theo bạn, hình ảnh con người nhà Nho chín chắn - hành đạo và hình ảnh con người phóng túng - tài tử trong bài thơ có tạo ra sự đối lập về tính cách không? Tại sao?
Trả lời:
Với tài năng xuất sắc, lòng dũng cảm và thái độ sống, cách ứng xử tự tin, Nguyễn Công Trứ là hình mẫu của một nhân vật nhà Nho đặc biệt: vừa chín chắn - hành đạo, vừa thịnh vượng – tài tử; ở mọi khía cạnh, ông đều khác biệt. Đạt được thành tựu trong sự nghiệp nhưng không mê hoặc bởi danh vọng, giàu có, quyền lực áp đặt, phóng túng trong lối sống nhưng không mất kiên nhẫn, tự tin vào bản thân và trí tuệ đến mức bình thản đối mặt với mọi khó khăn của cuộc sống,...
Kết nối đọc – viết
Bài tập (trang 98 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày về cách đối phó với việc nhận được lời khen chê, may mắn,... như tác giả đã thể hiện trong Bài ca ngất ngưỡng.
Tham Khảo Đoạn Văn
Mất mát, khen chê, may mắn là những điều tự nhiên, thường gặp trong cuộc sống hàng ngày. Qua góc nhìn của Nguyễn Công Trứ trong 'Bài ca ngất ngưởng', ta có thể hiểu được một điều về sự mất mát trong cuộc sống. Ông từng là một quan, một người dành hết tâm huyết cho đất nước, nhưng giờ đây ông đã chấp nhận rời bỏ, và ông không hối tiếc. Tại sao lại như vậy? Với ông, cuộc sống ở triều đình không phải là ước mơ của ông, điều mà ông mong muốn là cuộc sống nhàn nhã, tự do giữa xã hội. Do đó, sự mất mát, khen chê ... ông nhìn nhận chúng như là hư vô, những điều nhỏ nhặt không đáng quan tâm. Cuộc sống của ông, cho dù ở triều đình hay hiện tại, đều đầy phong cách, tự do. Cuộc sống tự do của ông là một lời nhắc nhở cho chúng ta về sự thực tế của cuộc sống, không nên quá quan tâm đến sự mất mát, may mắn, khen chê... bởi chúng chỉ là những lời thoáng qua, không nên để chúng ảnh hưởng quá nhiều đến bản thân, hãy sống với cái tôi chân thật của mình một cách cân nhắc.
