Trước khi đọc
(trang 61, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Em biết những tác phẩm văn học nào viết về mùa thu? Hãy chia sẻ về vẻ đẹp của mùa thu trong một tác phẩm mà em yêu thích.
Phương pháp giải:
Dựa vào hiểu biết của em để trả lời.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Tác phẩm văn học nói về mùa thu: Sang thu - Hữu Thỉnh
- Vẻ đẹp của mùa thu trong bài Sang thu: Trong thơ của Hữu Thỉnh, mùa thu được miêu tả với vẻ đẹp tinh tế, dịu dàng và trong sáng. Đó là mùa thu của những cảm xúc trong trẻo, giản dị, một mùa thu của người thơ đã 'trải qua nhiều năm tháng'.
Sau khi đọc 1
Câu 1 (trang 65, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Bài văn Nhà thơ của quê hương: Cảnh quan Việt Nam thảo luận về vấn đề gì? Những yếu tố nào giúp em nhận ra điều đó?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ văn bản để trả lời.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Bài văn Nhà thơ của quê hương: Cảnh quan Việt Nam thảo luận về Nguyễn Khuyến và ba bài thơ thu của ông gồm Thu điếu, Thu ẩm và Thu vịnh.
Những yếu tố giúp em nhận ra điều đó:
- Tiêu đề của văn bản
- Các quan điểm, lập luận và minh chứng được đưa ra trong bài
Sau khi đọc 2
Câu 2 (trang 65, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Tác giả bài luận đã chỉ ra điểm chung nào ở ba bài thơ thu của Nguyễn Khuyến?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ văn bản để trả lời.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Điểm chung ở ba bài thơ thu của Nguyễn Khuyến:
- Thành công của quá trình việt hóa nội dung mùa thu cho thật sự là mùa thu Việt Nam, trên đất nước của chúng ta.
- Việc việt hóa hình thức thơ, câu thơ cho thật sự là Nôm, là của Việt Nam.
Sau khi đọc 3
Câu 3 (trang 65, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Dù có những điểm gặp gỡ, nhưng mỗi bài thơ thu vẫn có vẻ đẹp độc đáo. Hãy tìm các luận điểm thể hiện sự khác biệt đó và nêu các lý lẽ, bằng chứng tiêu biểu mà tác giả sử dụng để làm sáng tỏ luận điểm.
Phương pháp giải:
Đọc kỹ văn bản để trả lời.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Dù có những điểm gặp gỡ, nhưng mỗi bài thơ thu vẫn có vẻ đẹp riêng biệt. Các luận điểm và lý lẽ, bằng chứng tiêu biểu mà tác giả sử dụng để làm sáng tỏ vẻ đẹp của từng bài:
- Trong bài 'Thu điếu': độc đáo và tiêu biểu cho mùa thu Việt Nam trong ba bài:
+ Cảnh ao chuồn nông thôn Bắc Bộ hiện lên sống động, chân thực
+ Sự thú vị nằm ở lối di chuyển, ở những đoạn thơ và cách kết hợp với từ ngữ, với nghĩa của chúng,...
- Trong bài 'Thu ẩm': tổng hợp nhiều thời điểm, khái niệm, tóm tắt về cảnh thu
+ Có đêm tối sâu, con đường vắng vẻ và đom đóm nhấp nháy
+ Cảnh chiều ở quê, có khói từ bếp quấn quýt bên cạnh những lúa già
+ Bầu trời chiều xanh ngắt
- Trong bài 'Thu vịnh': mang tinh thần của cảnh vật mùa thu hơn cả, mang tinh thần của mùa thu
+ Tinh thần, linh hồn của cảnh thu nằm ở bầu trời thu
+ Cây tre Việt Nam kết hợp với linh hồn của thu
Sau khi đọc 4
Câu 4 (trang 65, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Các luận điểm, lý lẽ, bằng chứng mà Xuân Diệu sử dụng có vai trò như thế nào trong việc thể hiện luận điểm?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ văn bản để trả lời.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Các luận điểm, lý lẽ, bằng chứng mà Xuân Diệu sử dụng đóng góp vào việc làm rõ luận điểm.
Sau khi đọc 5
Câu 5 (trang 65, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Tác giả đã sử dụng những cách nêu bằng chứng nào? Em có nhận xét gì về cách phân tích bằng chứng của tác giả?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ văn bản và nêu nhận xét của em.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Tác giả nêu bằng chứng bằng cách trích dẫn các đoạn thơ, chi tiết và hình ảnh đặc sắc từ ba bài thơ thu của Nguyễn Khuyến. Đồng thời, ông cũng sử dụng thơ văn của các tác giả khác viết về mùa thu để so sánh.
Cách phân tích bằng chứng dựa trên hiểu biết về mùa thu và cách lý giải logic giúp độc giả hiểu sâu hơn về ba bài thơ thu của Nguyễn Khuyến. Cách này vừa làm nổi bật điểm chung của bộ thơ thu, vừa làm ấn tượng với nét độc đáo của từng tác phẩm.
Sau khi đọc 6
Câu 6 (trang 65, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Xuân Diệu cho rằng: Ba bài thơ thu của Nguyễn Khuyến là thành công tốt đẹp của quá trình “dân tộc hóa nội dung mùa thu” và “dân tộc hóa hình thức lời thơ”. Em suy nghĩ như thế nào về nhận định trên?
Phương pháp giải:
Nêu suy nghĩ và quan điểm của em.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Xuân Diệu cho rằng: Ba bài thơ thu của Nguyễn Khuyến là thành công xuất sắc của quá trình “dân tộc hoá nội dung mùa thu” và “dân tộc hoá hình thức thơ”. Em hoàn toàn đồng ý với nhận định này của Xuân Diệu. Vì cả ba bài thơ đều thể hiện lên những hình ảnh và đặc điểm đặc trưng của mùa thu ở miền Bắc, ngôn từ thơ mộng và gần gũi, dễ hiểu.
Sau khi đọc 7
Câu 7 (trang 65, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Em có nhận xét gì về nghệ thuật nghị luận của văn bản (cách mở đầu, dẫn dắt vấn đề, tổ chức luận điểm, ngôn ngữ, giọng văn nghị luận,…)?
Phương pháp giải:
Nêu nhận xét của em.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Nhận xét về nghệ thuật nghị luận:
Bài viết được tổ chức rành mạch và chặt chẽ.
- Ngay từ phần mở đầu, Xuân Diệu đã đi thẳng vào vấn đề bàn luận là nhà thơ Nguyễn Khuyến cùng ba bài thơ thu kinh điển.
- Tiếp đến, tác giả lần lượt đưa ra các luận điểm chính và lý lẽ, dẫn chứng để làm sáng tỏ quan điểm, ý kiến đã nêu.
- Ngôn ngữ nghị luận giản dị, gần gũi. Cách phân tích sâu sắc và mạch lạc, có sự so sánh với một số tác phẩm khác giúp độc giả nhanh chóng nắm bắt được vấn đề nghị luận.
- Giọng văn nhẹ nhàng, dẫn dắt người đọc từng bước tìm hiểu ba bài thơ thu của Nguyễn Khuyến, dẫn đến sự đồng tình với quan điểm được nêu.
Viết
(trang 65, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Viết đoạn văn (khoảng 7 – 9 câu) diễn đạt cảm nhận của em về một hình ảnh đặc sắc trong một bài thơ thu của Nguyễn Khuyến.
Phương pháp giải:
Chọn một hình ảnh đặc sắc và viết đoạn văn diễn đạt cảm nhận của em.
Lời giải chi tiết:
Cảnh trong bài thơ 'Thu điếu' mang lại cho ta cảm giác yên bình nhưng cũng đầy nỗi buồn. Một không gian vắng vẻ, không một bóng người, không tiếng ồn ào: Ngõ trúc uốn éo trống vắng. Sự di chuyển cũng tồn tại nhưng rất nhẹ nhàng, êm dịu: sóng nhẹ nhàng, lá xanh nhẹ nhàng lay động, mây trôi nhẹ... âm thanh tiếng cá vụt qua không rõ ràng. Những biến động này không làm cho không khí của bức tranh thu trở nên sống động mà chỉ làm tăng thêm sự yên bình của nó. Mọi cảnh vật trong bức tranh này đều gợi lên sự yên bình và nỗi buồn. Sự lạnh lẽo của nước, màu xanh của sóng, màu xanh ngắt của trời... những tình trạng, gam màu đó thể hiện một sự yên bình trải rộng từ trời xuống đất. Mọi thứ dường như không di chuyển, dường như đang rơi vào trạng thái im lặng tuyệt đối. Con người cũng vậy. Người ngồi câu cá trong tư thế ôm cái gối, không câu được một con cá nào nhưng không có vẻ lo lắng, điều đó thể hiện ở ngoại hình mà chính là ở tâm trạng - một tâm trạng rất yên bình. Con người và thiên nhiên hòa quyện với nhau để tạo ra linh hồn cho bức tranh thu.