Tổ chức viết tóm tắt văn bản Thánh Gióng SGK Ngữ văn 6 tập 1 Cánh diều chi tiết

Nội dung chính

Chuẩn bị

Câu hỏi (trang 15 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Xem lại khái niệm truyện truyền thuyết ở phần Kiến thức ngữ văn đề vận dụng vào đọc hiểu văn bản này. Đọc trước truyện Thánh Gióng.

Khi đọc truyện truyền thuyết, các em cần chú ý:

- Truyện xảy ra thời nào? Kể về chuyện gì? Nhân vật nào nổi bật?

- Truyện liên quan đến sự thật lịch sử nào? Đâu là chi tiết tưởng tượng hoang đường kì ảo?

- Truyện muốn ca ngợi hay phê phán điều gì? Điều ấy có liên quan như thế nào đến cuộc sống hiện nay và với bản thân em?

Phương pháp giải:

Em xem lại phần Kiến thức ngữ văn, chú ý khái niệm truyền thuyết để trả lời các câu hỏi liên quan đến tác phẩm này.

Lời giải chi tiết:

- Thời điểm xảy ra của câu chuyện: vào đời Hùng Vương thứ sáu.

- Truyện kể về chuyện một cậu bé sinh ra một cách kì lạ lên ba vẫn không biết nói, biết cười, đặt đâu nằm đấy nhưng khi nghe tin đất nước lâm nguy thì lớn nhanh như thổi, cưỡi ngựa sắt, mặc áo giáp sắt dẹp sạch quân thù.

- Nhân vật nổi bật trong truyện là: Thánh Gióng.

- Truyền thuyết Thánh Gióng liên quan đến các sự thật lịch sử ở thời đại Hùng Vương:

+ Đã có những cuộc chiến tranh ác liệt diễn ra giữa dân tộc ta và giặc ngoại xâm từ phương Bắc.

+ Người Việt thời bấy giờ đã chế tạo ra vũ khí bằng sắt, thép.

+ Người Việt cổ đã cùng đoàn kết đứng lên chống giặc ngoại xâm, dùng tất cả các phương tiện để đánh giặc.

- Những chi tiết có yếu tố kì ảo trong truyện là:

+ Bà mẹ chỉ ướm vào vết chân lạ mà thụ thai.

+ Mang thai đến mười hai tháng; ba tuổi mà cậu bé chẳng biết đi đứng, nói cười.

+ Khi sứ giả đến tìm người tài giỏi giúp nhà vua đánh giặc, Gióng bỗng cất tiếng nói xin đi đánh giặc.

+ Gióng lớn nhanh như thổi, ăn cơm mấy cũng không no, áo vừa mặc xong đã đứt chỉ.

+ Giặc đến, Gióng vươn vai biến thành một tráng sĩ cao lớn.

+ Ngựa sắt mà hí được, lại phun lửa.

+ Khi dẹp xong giặc, Gióng và ngựa sắt từ từ bay lên trời.

+ Ngựa phun lửa thiêu cháy một làng, chân ngựa chạy biến thành ao hồ, tre ngả màu vàng óng...

- Truyện Thánh Gióng muốn ca ngợi công cuộc chống ngoại xâm, truyền thống huy động sức mạnh của cả cộng đồng, dùng tất cả các phương tiện để đánh giặc.

→ Truyện Thánh Gióng để lại bài học cho em và thế hệ thanh thiếu niên tương lai về việc giữ gìn, xây dựng, bảo vệ đất nước.

Đọc hiểu 1

Trả lời câu 1 (trang 16 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Chú ý những chi tiết khác thường ở phần 1?

Phương pháp giải:

Em đọc kĩ phần (1), chú ý vào những chi tiết thần kì, lạ thường ở đây.

Lời giải chi tiết:

Chi tiết khác thường là:

- Người vợ ướm thử chân mình vào vết chân to ở đồng, trở về nhà thụ thai, sinh ra một đứa bé lên ba mà vẫn không biết nói, biết cười, chẳng biết đi, cứ đặt đâu thì nằm đấy.

- Bà thụ thai và mang thai tận 12 tháng (người thường chỉ mang thai 9 tháng 10 ngày)

- Đứa trẻ lên ba vẫn không biết nói, cười, cha mẹ đặt đâu nằm đó.

Đọc hiểu 2

Trả lời câu 2 (trang 16 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Câu nói đầu tiên của chú bé là gì?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ đoạn (2) và ghi lại câu nói đầu tiên của cậu bé.

Lời giải chi tiết:

Câu nói đâu tiên: “Mẹ ra mời sứ giả vào đây”.

Phân tích đọc hiểu 3

Trả lời câu 3 (trang 16 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Người nào đã chung tay nuôi nấng chú bé?

Phương pháp giải:

Chú ý đoạn văn (2), tìm hiểu về những người đã cùng nhau chăm sóc chú bé.

Lời giải chi tiết:

Những người tham gia nuôi dưỡng chú bé: bố mẹ và bà con trong làng, mọi người cùng nhau chia sẻ gạo để chăm sóc chú bé.

Phân tích đọc hiểu 4

Trả lời câu 4 (trang 17 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Những đặc điểm nào làm nổi bật phẩm chất của nhân vật?

Phương pháp giải:

Phẩm chất là những phẩm chất tốt đẹp trong tính cách và đạo đức. Đọc kỹ đoạn (3) và liệt kê các đặc điểm làm nổi bật điều này.

Lời giải chi tiết:

Những chi tiết làm nổi bật phẩm chất của nhân vật:

- Khi nghe thấy tin tức, đứa bé bất ngờ nói: “Mẹ ơi, mời sứ giả vào nhà.” Sứ giả đến, đứa bé yêu cầu: “Làm ơn, mang tôi một con ngựa sắt, một cái roi sắt và một bộ áo giáp sắt, tôi sẽ đánh bại lũ giặc này.”

→ Phẩm chất của con người: yêu nước, sẵn lòng hy sinh, chiến đấu vì cộng đồng.

- Chi tiết về cái roi sắt làm vỡ và đứa bé lấy tre làm roi để đánh giặc.

→ Khẳng định sức mạnh phi thường của nhân vật, đồng thời thể hiện sự thông minh, nhanh nhạy trong chiến đấu của anh hùng.

- Sau khi đánh giặc xong, cưỡi ngựa lên trời.

→ Phẩm chất: trong sạch, không bị vấn đề vật chất, không quan tâm đến danh tiếng.

Phân tích đọc hiểu 5

Trả lời câu 5 (trang 17 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Chi tiết cuối cùng của câu chuyện ở phần 4 có điều gì đáng chú ý?

Phương pháp giải:

Chú ý đoạn kết của câu chuyện, suy nghĩ về ý nghĩa của nó.

Lời giải chi tiết:

Hình ảnh Thánh Gióng cưỡi ngựa sắt lên trời:

- Thể hiện niềm tin vào sự bất tử của anh hùng, trở thành một biểu tượng tinh thần sâu sắc trong lòng nhân dân.

- Nhấn mạnh rằng, anh hùng bảo vệ đất nước sẽ mãi mãi sống trong tâm trí của nhân dân, được kính trọng và nhớ mãi.

- Mang theo một thông điệp quý giá về lòng yêu nước và sự kiên trì, không khuất phục trong cuộc chiến chống giặc ngoại xâm của cha ông.

Tổng kết cuối bài 1

Trả lời câu 1 (trang 18 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Liệt kê một số sự kiện chính trong truyện Thánh Gióng.

Phương pháp giải:

Đọc lại văn bản và tìm các sự kiện chính xoay quanh nhân vật chính.

Lời giải chi tiết:

Các sự kiện chính:

(1) Sự ra đời của Gióng;

(2) Gióng biết nói và đảm nhận trách nhiệm đánh giặc;

(3) Gióng lớn nhanh như thổi;

(4) Gióng trở thành anh hùng, mặc áo giáp sắt, cưỡi ngựa sắt, cầm roi sắt ra trận đánh giặc;

(5) Thánh Gióng đánh bại giặc;

(6) Thánh Gióng lên núi, tản áo giáp sắt rồi bay lên trời;

(7) Vua truy tặng danh hiệu và xây dựng đền thờ.

(8) Các dấu vết còn sót lại từ câu chuyện Thánh Gióng.

Tổng kết cuối bài 2

Trả lời câu 2 (trang 18 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Nhân vật Thánh Gióng trong truyện bộc lộ những phẩm chất gì? Tên truyện Thánh Gióng khiến bạn nghĩ gì về cách tác giả đối xử với nhân vật Gióng?

Phương pháp giải:

Phẩm chất là những điều tốt đẹp trong tính cách và đạo đức. Đọc lại văn bản và đưa ra các phẩm chất tích cực của Thánh Gióng.

Lời giải chi tiết:

- Trong truyện, Thánh Gióng thể hiện những phẩm chất:

+ Yêu nước, sẵn lòng hy sinh, chiến đấu vì dân tộc qua việc đòi đi đánh giặc khi mới biết nói.

+ Sở hữu sức mạnh phi thường và sử dụng nó một cách công bằng để bảo vệ cộng đồng.

+ Thông minh, tài trí, nhạy bén, được thể hiện qua việc dùng tre thay thế roi sắt để đánh giặc.

+ Trong sạch, không vụ lợi, không mê danh vọng, thể hiện qua việc cởi bỏ giáp sắt và bay lên trời.

- Tên truyện Thánh Gióng cho thấy sự kính trọng, biết ơn và ngưỡng mộ của tác giả đối với nhân vật Gióng.

Phân tích cuối bài 3

Trả lời câu 3 (trang 18 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Phát hiện các chi tiết liên quan đến lịch sử trong truyện.

Phương pháp giải:

Đặc điểm của truyền thuyết là có liên kết với lịch sử, đọc lại văn bản và tìm chi tiết phản ánh lịch sử dân tộc.

Lời giải chi tiết:

Truyền thuyết Thánh Gióng và liên kết với lịch sử:

- Câu chuyện diễn ra vào thời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng.

- Chiến tranh gay gắt giữa dân tộc Việt và giặc ngoại xâm đã diễn ra.

- Dân tộc Việt đã sản xuất ra vũ khí sắt, thép.

- Dân tộc Việt cổ đã đoàn kết đứng lên chống lại giặc ngoại xâm.

Phân tích cuối bài 4

Trả lời câu 4 (trang 18 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Tìm những chi tiết kì ảo, hoang đường trong truyện Thánh Gióng và vai trò của chúng trong việc phác thảo nhân vật.

Phương pháp giải:

Đọc kỹ toàn bộ văn bản và liệt kê các chi tiết kì ảo, hoang đường, sau đó phân tích vai trò của chúng trong việc xây dựng hình ảnh nhân vật.

Lời giải chi tiết:

Những chi tiết kì ảo, hoang đường trong truyện Thánh Gióng:

+ Mẹ Gióng ướm vào dấu chân và mang thai cậu bé.

+ Thai nghén của Mẹ Gióng kéo dài 12 tháng.

+ Khi sứ giả tìm kiếm người dũng cảm giúp vua đánh giặc, Gióng đột ngột nói xin đi đánh giặc.

+ Gióng lớn nhanh như thổi, no cơm mấy cũng không thèm, áo mới mặc đã rách.

+ Gióng biến thành tráng sĩ khi đối mặt với giặc.

+ Ngựa sắt của Gióng có khả năng phun lửa.

+ Gióng dùng tre thay thế roi sắt để đánh giặc, giặc tan tác.

- Tác dụng: các chi tiết siêu nhiên này xây dựng hình ảnh về lòng yêu nước và sức mạnh chống giặc ngoại xâm của cộng đồng.

Phân tích cuối bài 5

Trả lời câu 5 (trang 18 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Theo bạn, truyện Thánh Gióng thể hiện điều gì về hiện thực và hoài bão của cha ông ta?

Phương pháp giải:

Từ tác phẩm, suy luận về ý nghĩa mà truyện truyền đạt.

Lời giải chi tiết:

Truyện này thể hiện quan điểm và ước mơ của dân tộc về hình mẫu anh hùng đối phó với giặc ngoại xâm. Đồng thời, truyện cũng phản ánh sức mạnh tiềm ẩn, ẩn chứa trong những con người đặc biệt.

Phân tích cuối bài 6

Trả lời câu 6 (trang 18 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Tại sao hội thi thể dục thể thao dành cho học sinh trung học phổ thông Việt Nam được đặt tên là Hội khoẻ Phù Đồng?

Phương pháp giải:

Tìm liên kết giữa sức mạnh của Thánh Gióng và việc đặt tên cho hội thi.

Lời giải chi tiết:

Lý do đặt tên:

- Hội thi dành cho lứa tuổi học sinh, lứa tuổi tương tự như Thánh Gióng trong thời kỳ mới.

- Hình ảnh của Thánh Gióng là biểu tượng của sức mạnh, tinh thần chiến thắng, phù hợp với ý nghĩa của một hội thi thể thao.

- Mục đích của hội thi là tạo ra sức khỏe để học tập, lao động và đóng góp vào việc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tương lai.