
Tóm tắt
Các sự kiện chính:
- Trước sức mạnh của địch, quân Tây Sơn ở Thăng Long rút quân về Tam Điệp và gửi người đến Phủ Xuân báo tin cho Nguyễn Huệ.
- Nghe tin vào ngày 24/11, Nguyễn Huệ liền tổ chức lại lực lượng, chia quân thành hai đạo thuỷ - bộ.
- Ngày 25 tháng Chạp, lễ lên ngôi với tước hiệu Quang Trung, trực tiếp chỉ huy hai đạo quân tiến về phía Bắc.
- Ngày 29 tháng Chạp, quân Tây Sơn tiến đến Nghệ An, Quang Trung dừng lại một ngày, tuyển thêm hơn 1 vạn tinh binh, tổ chức một cuộc duyệt binh lớn.
- Ngày 30, quân của Quang Trung tiến đến Tam Điệp, hợp quân với Sở và Lân. Quang Trung đã tuyên bố: “Chỉ cần mười ngày là đủ để đuổi được kẻ Thanh”. Trong ngày 30 này, dù kẻ địch vẫn còn lục đục, nhưng ông đã suy nghĩ đến kế hoạch xây dựng đất nước mười năm sau chiến tranh. Ông cũng tổ chức tiệc khao quân, kín đạo trời sẽ có mặt ở thành Thăng Long tổ chức tiệc lớn. Ngay đêm hôm đó, quân nghĩa lại tiếp tục hành quân. Khi quân Tây Sơn đến sông Thanh Quyết và gặp đám do thám của quân Thanh, Quang Trung ra lệnh bắt hết không để một ai thoát khỏi.
- Rạng sáng ngày 3 Tết, quân nghĩa bí mật bao vây đồn Hạ Hồi và dùng mưu để kẻ Thanh đầu hàng ngay, làm cho việc hạ đồn trở nên dễ dàng.
- Rạng sáng mùng 5 Tết, quân nghĩa tấn công đồn Ngọc Hồi. Kẻ địch chống trả quyết liệt, dùng ống phun khói lửa ra để gây rối loạn, nhưng gió lại đổi chiều làm cho chúng tự hại. Cuối cùng, quân Thanh phải đầu hàng, thái thú Điền châu Sầm Nghi Đống thắt cổ tự tử.
- Trưa mùng 5 Tết, Quang Trung dẫn đầu quân thắng trận tiến vào Thăng Long. Đoàn tàn quân của kẻ thù tìm đường về phía đê Yên Duyên gặp phải quân binh của ta, chạy theo đường Vịnh Kiều lại bị quân voi ở Đại Áng đuổi đến đầm Mực giày xèo, chết hàng vạn kẻ. Một số chạy lên cầu phao, nhưng cầu phao đứt, xác người và ngựa chết nằm trên khúc sông Nhị Hà. Mùng 4 Tết nghe tin quân Tây Sơn tấn công, Tôn Sĩ Nghị và Lê Chiêu Thống đã vội vàng bỏ lên biên giới phía bắc. Khi gặp lại nhau, Nghị có vẻ xấu hổ nhưng vẫn khoe khoang. Cả hai thu dọn tàn quân, rút về đất Bắc.
Bố cục
- Phần 1: (từ đầu đến “...hôm ấy nhằm vào ngày 25 tháng cháp năm Mậu Thân 1788”): Nghe tin quân Thanh chiếm Thăng Long, Bắc Bình Vương Nguyễn Huệ lên ngôi hoàng đế và tự mình dẫn quân tiêu diệt giặc.
- Phần 2: (tiếp theo đến “… vua Quang Trung tiến binh đến Thăng Long, rồi kéo vào thành”): Cuộc hành quân nhanh chóng và chiến thắng vẻ vang của vua Quang Trung.
- Phần 3: (phần còn lại): Sự thất bại của tướng lĩnh nhà Thanh và tình hình đau thương của vua Lê Chiêu Thống.
Giọng đọc
Hào hùng, phản ánh tính chất trang nghiêm của sử liệu.
Trọn vẹn bức tranh
Qua đoạn trích này, độc giả cảm nhận được vẻ hào hùng của anh hùng dân tộc Nguyễn Huệ trong cuộc chiến đại phá quân Thanh, cũng như sự thất bại của kẻ xâm lược và số phận thảm hại của lũ vua phản quốc gây hại cho dân.
Khám phá tổng quan
1. Nguyên gốc
- Hoàng Lê nhất thống chí: là một cuốn tiểu thuyết lịch sử, viết bằng chữ Hán theo lối hồi ký, gồm 17 hồi. Dựa trên việc ghi chép lại những sự kiện lịch sử - xã hội có thật, nhân vật thực, địa điểm thực, tác phẩm đã phản ánh những biến động của lịch sử đất nước từ cuối thế kỷ XVIII đến đầu thế kỷ XIX, tập trung phơi bày sự suy đồi dẫn đến sụp đổ toàn diện của thể chế phong kiến Lê – Trịnh, đồng thời ca ngợi cuộc khởi nghĩa Tây Sơn do người anh hùng áo vải Nguyễn Huệ lãnh đạo.
- Vị trí đoạn trích: Trích từ hồi mười bốn, nói về sự kiện vua Quang Trung đại phá quân Thanh.
2. Đề tài
Lịch sử
3. Phương thức diễn đạt
Tự sự kết hợp với miêu tả
4. Thể loại
Thể chí, tiểu thuyết lịch sử theo hình thức hồi ký
5. Góc nhìn
Góc nhìn thứ ba