Trong sách, tình huống không hề nhẹ nhàng, đặc biệt khi nhân vật chính là cậu bé mắc chứng lo âu nghiêm trọng. Nhưng lời văn hóm hỉnh đã làm sôi động câu chuyện buồn này. Tác giả John Corey Whaley tài tình kết hợp những đoạn thoại hài hước, sắc sảo trong cả những tình huống khó khăn, khiến ta không thể nhịn cười. Cuốn sách “Hành Vi Phi Logic” là hành trình tiến gần hơn với hạnh phúc của cậu bé Solomon Reed, cùng với hai vị phụ huynh đáng yêu và hai người bạn có mục đích riêng. Đến trang sách cuối cùng, họ đã đơn giản hóa ý nghĩa của hạnh phúc trong hành trình giúp Solomon tiếp cận thế giới bên ngoài.
Thế giới của những người mắc bệnh tâm thần không hề dễ dàng. Đôi khi, họ cần động lực để kết nối lại với cuộc sống.
Solomon Reed bị mắc kẹt trong bệnh tình của mình.
“Dù sao Solomon cũng không cần phải rời khỏi nhà... Điều cậu đang làm chỉ là cố gắng sống.”
“Lần cuối cùng cậu nghe thấy là khi mẹ cậu hỏi bố liệu họ có mãi mãi ở lại bên cậu không. Sau khi bà nói điều đó, cậu im lặng một lúc. Rồi cậu nhận ra rằng đó là vì bà đã bật khóc ngay sau khi nói xong. Nhiều giờ sau đó, Solomon vẫn còn suy nghĩ về câu hỏi của mẹ. Cuối cùng, cậu quyết định rằng có chắc chắn là có.”
“Solomon sống trong một thế giới độc nhất, nơi mà cậu không bao giờ có thể vượt ra khỏi sự kiểm soát.”
Cậu biết rằng mình chỉ tồn tại mà không hẳn là sống. Cậu chưa bao giờ thực sự tự do, và cũng không dám nghĩ rằng mình sẽ được tự do. Đáng tiếc, Solomon là một đứa trẻ hiểu biết. Cậu nghe thấy những cuộc trò chuyện của bố mẹ, dù bố mẹ rất quan tâm và cố gắng chữa trị cho cậu, cậu biết rằng mình là gánh nặng của bố mẹ. Bố mẹ của cậu chỉ biết một điều: “Buông bỏ trước tình trạng sức khỏe của con trai là cách duy nhất để cậu trở nên khỏe mạnh hơn. Đó là cách duy nhất hiệu quả mà họ biết.”
Do đó, ngoài việc phải đối mặt với những cảm xúc không kiểm soát và sự lo sợ xã hội, cậu còn lo lắng rằng bố mẹ sẽ bị ràng buộc bởi cậu và không thể hạnh phúc.
Thế giới bên ngoài vẫn tiếp tục quay, nhưng thế giới của Solomon thì quá chật chội. Cậu chỉ sống trong căn nhà của mình với chiếc máy tính, đôi khi bà ghé thăm, và bố mẹ cậu, những người thuộc thế hệ không thích sự thay đổi của thời đại. Mẹ cậu thậm chí còn than thở rằng: “Những đứa trẻ bây giờ lớn nhanh quá. Chúng không thể nào theo kịp.”
Mặc dù phải đối mặt với “cái chân đau”, nhưng Solomon vẫn quan tâm đến nỗi đau của người khác. Một cậu bé với trái tim nhân ái, xứng đáng được hạnh phúc.
Lisa - nhân vật phụ thường được đề cập trong hầu hết các chương của cuốn sách - mặc dù tới gặp Solomon để viết một bài luận về trải nghiệm với người mắc bệnh tâm thần, nhưng cô lại là một đứa trẻ với sự đồng cảm sâu sắc, vì hình ảnh của cậu trong cô không chỉ là “điên rồ” mà còn là “đáng yêu”:
“Vào năm lớp tám, sau khi một cậu bé lớp bảy gặp sự cố trước mặt toàn bộ trường học, Lisa đã viết một bài luận cá nhân cho tờ báo trường Register của Trung học cơ sở Upland để bảo vệ cậu bé đó - một bài viết nói về sự quan trọng của việc thấu hiểu. Tuy nhiên, nó không được chấp nhận và Lisa còn phải đối mặt với tin đồn. Hầu hết các bạn học đã quên đi sự việc đó. Nhưng Lisa thì không. Cô không quen biết cậu bé đó thực sự, nhưng cô luôn nghĩ rằng cậu bé là một người đáng yêu, người sẵn lòng giữ cửa cho người khác mà không cần phải nghĩ suy.”
Người đọc dễ dàng bị cuốn vào những dòng tâm trạng hỗn độn của từng nhân vật, nhưng qua những dòng văn nhẹ nhàng, họ dần nhận ra rằng rối loạn tâm lý cũng là một loại bệnh không nên xem thường:
“Các cơn hoảng loạn đã bắt đầu từ khi cậu bé mười một tuổi, nhưng chỉ trong hai năm, cậu bé đã trải qua sự gia tăng từ vài tháng một lần, đến mỗi tháng một lần, rồi hai lần, và càng ngày càng nhiều hơn. Đến cái ngày cậu bé nhảy vào đài phun nước như một kẻ điên, cậu phải chịu ba cơn hoảng loạn từ nhẹ đến nặng mỗi ngày.”
Cậu bé như sống trong một điều kiện địa ngục.”
Trong mắt bạn bè về vụ việc Solomon nhảy vào đài phun nước, họ chỉ nhìn thấy một cậu bạn với tâm trí không bình thường. Họ chỉ biết cười chê và không nghĩ tới những khó khăn và rối loạn tâm lý mà cậu phải đối mặt để hòa nhập với xã hội. Khác với các căn bệnh về thể xác, kiến thức chung về các rối loạn tâm lý chưa được sự quan tâm rộng rãi. Hậu quả là những vấn đề của những người mắc chứng bệnh tâm lý thường chỉ trở thành đề tài “nói xấu” của những nhóm bạn không quan tâm thật sự tới nguyên nhân và khó khăn mà người bệnh đang gặp phải. Thật sự như vậy, “Có người mắc bệnh ung thư, cũng có người mắc bệnh tâm thần. Liệu có ai cố gắng ngăn chặn người mắc bệnh ung thư đi chữa trị không nhỉ.”
Giống như các căn bệnh khác, người thân của những người mắc chứng bệnh tâm thần phải đối mặt với sự vật vã trong việc tìm kiếm phương pháp chữa trị, và bố mẹ của Solomon cũng vậy. “Làm sao có thể trừng phạt một đứa trẻ vì thích ở trong nhà cả ngày chứ? Nếu họ cấm cậu bé xem TV hoặc sử dụng máy tính, cậu chỉ cần đọc sách suốt ngày. Và không ai trong hai người cũng nghĩ tới việc tịch thu sách của cậu bé.” Mặc dù mẹ của Solomon thường dễ tính, và bà thậm chí còn theo sở thích của hai cha con, dù với bà, điều đó giống như là bị bắt phải làm “việc vặt”, nhưng với bà, căn bệnh của con trai quá nặng nề.”
Khi trong hoàn cảnh khó khăn, con người thường chọn nắm lấy hy vọng, dù có mơ hồ ra sao. Người không còn gì để mất sẽ không sợ hãi, Lisa có thể xem Valerie Reed - mẹ của Solomon - quá dễ tin và dễ tin tưởng vào người khác. Tuy nhiên, một người mẹ thực sự luôn suy nghĩ cho con của mình, và bà hiểu rằng một người bạn cùng tuổi với Solomon sẽ dễ dàng giao tiếp hơn với cậu. Đối với Lisa, việc bước vào thế giới của con bà không hề có gì làm mất điều gì cả.
“Một người muốn tin tưởng vào bất kỳ ai đến mức họ không thể nhận ra sự dối trá ngay cả khi nó rõ ràng trước mắt.”
Tình bạn vượt qua mọi thử thách - Tình bạn là lực đẩy giúp chúng ta vượt qua những khó khăn trong cuộc sống
“Cậu không biết liệu mình có muốn có một người bạn không. Tất cả đều có những ngày cô đơn. Mỗi ngày đều yên tĩnh, nhưng điều đó đã trở nên quen thuộc với cậu từ lâu. Và, như mẹ cậu nói, cậu không có một người bạn thực sự nào trong một thời gian dài, vậy nên liệu cậu có biết cách làm bạn không? Cậu không biết. Đó là thực tế. Cậu không thể hòa nhập ở trường, vậy nên bây giờ, bên cạnh một người có cuộc sống diễn ra bên ngoài thế giới mà cậu cảm thấy xa lạ như một người ngoài hành tinh, cậu sẽ cảm thấy ra sao? Điều cậu sợ hãi nhất là thói quen ẩn dật này đã khiến cậu không bao giờ được tìm thấy nữa.”
Hồi còn đi học, Solomon cũng đã từng có một người bạn - nhưng sau này, cậu nhận ra rằng người đó chỉ quan tâm đến bản thân mình chứ không phải đến tình bạn giữa họ.
“Tuy nhiên, khi ở nhà, Solomon không còn im lặng như khi ở trường. Cậu là chính mình. Và đó là điều mà Grant - người bạn cũ của cậu - có vẻ không thích. Và không mất lâu cho Solomon để nhận ra cậu không cần bạn đó.” Solomon chỉ nhún vai bỏ qua khi bố mẹ hỏi về Grant. “Nó (Grant) đang bận tìm kiếm một người bạn mới thú vị đến chết.”
Mặc dù nhận ra mình không phải là người dễ hòa nhập vào xã hội, Solomon vẫn giữ được khả năng phân biệt tốt - xấu và luôn tôn trọng bản thân. Cậu không ngần ngại loại bỏ những người không phù hợp ra khỏi không gian riêng của mình. Về phần này, 'Thế giới của Solomon không hề cô đơn như mọi người nghĩ, mà thực sự là một nơi rất thoải mái. Vậy tại sao lại cần phải thay đổi?' là lời biện hộ tuyệt vời cho việc Solomon chọn nhà là điểm đến duy nhất của cậu suốt ba năm qua.
Ban đầu, Lisa trở thành bạn với Solomon với mục đích hoàn thành nghiên cứu trải nghiệm về bệnh tâm thần để có vé vào ngôi trường mơ ước. Với mục đích không chính đáng này, người đọc có thể nghĩ cô là người ích kỷ, suy tính lợi dụng người khác để đạt được hạnh phúc. Lí do của cô là: 'Nhưng chủ yếu là Lisa đã học được rằng nếu cô chấp nhận sống một cuộc đời mà cô không muốn, cô sẽ có kết cục giống như bà - lao động vất vả, trầm cảm và thất bại trong cuộc hôn nhân thứ ba... Lisa cần một điều lớn hơn. Cô muốn trở thành một người quan trọng. Và điều đó không thể xảy ra ở Inland Empire.
Dường như cô là người không quan tâm đến cảm xúc của người khác khi không suy nghĩ kỹ trước khi nói với bạn trai của mình, Clark, rằng anh nên suy nghĩ về việc sống gần nơi mà cô đã chọn để du học mà không hỏi ý kiến của anh. Cô cũng giấu nhẹm với bạn trai về việc sẽ dành thời gian cả tháng bên Solomon để thực hiện nghiên cứu:
'Cô chỉ cần một cái màn che để Clark không phát hiện ra chuyện với Solomon. Ít nhất là chưa. Bạn không thể nói với bạn trai của mình rằng bạn cần dành vài tháng bên một chàng trai khác, đặc biệt là một người có tiền sử tâm lí không ổn định và có cơn khủng hoảng giữa công cộng. Cô phải tìm thời điểm phù hợp. Với Clark, không biết là không có tội, nên cô chỉ muốn điều tốt nhất cho anh. Anh có thể chờ một lúc nữa rồi mới biết về dự án của cô. Cuối cùng, có vẻ như anh rất thích việc chờ đợi mọi thứ.
Khác với Lisa, Clark chỉ có ngoại hình nổi bật, anh không có kế hoạch cuộc đời 'to lớn'. Mặc dù nổi tiếng và có nhiều bạn chơi, nhưng bạn bè của anh chỉ quan tâm đến các cô gái nóng bỏng và thường phân biệt đối xử với những người thuộc cộng đồng LGBTQ+. Nói chung, đám bạn này không có gì đặc biệt và ngoài sở thích thể thao, họ không có gì chung với Clark.
Một chàng trai lập dị, một cô gái ambisi và một chàng trai điển trai hài hước nhưng mệt mỏi. Nhìn từ bên ngoài, không ai có thể tìm ra mối liên kết giữa ba người họ. Nhưng sau nhiều biến cố, hiểu lầm và những thời gian êm đềm, ba người họ dần dần hiểu và trở thành một bộ ba không thể tách rời.
Và cuộc đời của Solomon Reed đã bước sang một trang mới:
'Không nhiều người xem Solomon Reed là may mắn. Cậu có vấn đề về lo âu nghiêm trọng, dạ dày yếu, và cậu yêu người bạn thân không đồng tính của mình. Nhưng với phụ huynh, cậu lại trúng số. Vì thế cậu biết rằng khi nói với họ, họ sẽ làm cho cậu cảm thấy như không có gì đặc biệt, như thể mọi thứ vẫn như cũ. Họ sẽ nói họ yêu chính con người cậu, không có gì có thể thay đổi được điều đó.'
Trong bài nghiên cứu chân thực của mình, Lisa đã rút ra kết luận về tình trạng tâm thần của nhân vật chính như sau:
'Tôi trách nhiệm cho tất cả chúng ta.
Tôi sẽ không bao giờ quên ngày đó ở bể phun nước. Các học sinh khác cười và trêu chọc, thậm chí khi hiệu trưởng đã đưa cậu ra khỏi nước và mặc áo khoác cho cậu. Họ vẫn tiếp tục cười và chỉ trích khi cậu đi qua, ướt sũng và không hề ngẩng đầu lên. Hầu hết mọi người tôi biết đều nghe đồn về cậu vào cuối ngày đó. Nhưng sau đó, chỉ trong vài tuần, mọi thứ trở lại bình thường. Và đó là lúc tôi cảm thấy buồn nhất. Họ không bao giờ nhắc đến cậu nữa. Như thế, chúng tôi thuộc về nơi đó trong khi cậu thuộc về một thế giới khác. Khi không ai chú ý, sẽ dễ dàng biến mất.'
Đôi khi chúng ta làm điều đó. Chúng ta làm cho người khác biến mất. Chúng ta muốn họ biến mất. Nếu mọi người giữ im lặng và tránh xa, chúng ta có thể giả vờ mọi thứ ổn. Nhưng thực tế không phải vậy, khi Solomon và những người như cậu vẫn phải trốn tránh. Chúng ta cần học cách chia sẻ thế giới với họ.'
Thông điệp này như một lời báo động đến tất cả chúng ta về sự quan trọng của việc nhận thức về vấn đề tâm thần và sự nghiêm trọng của việc phớt lờ điều này.
Solomon Reed, nhờ vào tình bạn và nỗ lực bản thân, đã vượt qua khỏi cảnh lầy lội của mình và xứng đáng với cuộc sống tốt đẹp hơn, hạnh phúc hơn. Bên cạnh những mét vuông và bốn bức tường nhà, cậu đã dũng cảm quay trở lại với nước. Điểm mát mẻ mà cậu dũng cảm bước vào chính là bể bơi mà cậu đã xin bố mẹ xây trước sân nhà, nơi cậu có thể tận hưởng ánh nắng mặt trời thật sự thay vì tia UV nhân tạo từ màn hình máy tính.
'Có lẽ đây là khoảnh khắc hạnh phúc nhất trong cuộc đời Solomon, nhưng cậu không thể chắc chắn. Nếu cậu không chú ý, cậu có thể đã bỏ qua, nhưng trước khi Lisa và Clark nhảy xuống nước cạnh cậu, cậu đã nhìn thấy họ nằm bên đó một lúc, ôm chặt nhau rồi lại buông ra. Cậu đã vượt qua điều đó. Nhưng được trở về nhà, được ở trong nước, được ở bên họ mới thực sự tuyệt vời. Cậu không cần phải đi đâu xa. Ở đây an toàn. Ở đây dễ chịu. Chỉ là một góc nhỏ bên rìa thế giới. Cậu không bao giờ muốn rời khỏi nơi này nữa.
Nhưng điều đó không có nghĩa là cậu sẽ không bao giờ ra đi.
Bước tiến này là hứa hẹn cho một ngày mai, khi Solomon thực sự sẽ bước ra ngoài, khám phá thế giới mà đối với cậu là đầy nguy hiểm, nơi chỉ toàn những lời phê phán, sự khinh thường, và chế nhạo.
ngoài kia còn có rất nhiều Solomon Reed.
Cuối cùng, lời khẳng định này là điều đẹp nhất:
“Như trong bộ phim Du hành giữa các vì sao: Thế Hệ Mới. Chúng ta đều điều khiển trong không gian, cố gắng tìm ra ý nghĩa của việc tồn tại. Tôi cần thêm thời gian để trải nghiệm cuộc sống. Nhưng khi tôi sẵn lòng bước tiếp, Sol sẽ luôn ở đây để hỗ trợ tôi. Và Clark cũng vậy. Thế giới này rộng lớn, đầy khó khăn và không khoan nhượng. Nhưng chúng tôi có thể tồn tại ở đây. Solomon Reed đã chứng minh điều đó. Tôi đã nắm tay cậu ấy và cùng nhau đếm đến mười, trải qua trải nghiệm tuyệt vời. Cậu ấy là một phi hành gia không cần áo giáp, và cậu ấy vẫn sống.”
Hơn nữa, hành trình nhận thức về tính dục chân thật của nhân vật chính là minh chứng cho cuốn sách “Hành vi phi logic” đón đầu xu hướng, đề cập đến vấn đề nóng bỏng của thế giới và tư duy mở rộng của nó. Cuốn sách là một bản ca về sức mạnh của ý chí cá nhân, tình bạn đồng hành, và sự liên kết mạnh mẽ giữa cha mẹ và con cái, đồng thời định nghĩa lại các khái niệm “anh hùng” và “hạnh phúc” trong một thế giới đầy bận rộn và lo âu.
Tác giả: John Corey Whaley
Dịch giả: Nguyên Hương
NXB Kim Đồng
Tóm lược bởi: Diệu Trang - MyBook
Hình ảnh do Diệu Trang thực hiện