Buzz
Người lính trên hết cầu nguyện cho hòa bình, vì chính họ phải chịu đựng và gánh chịu những vết thương và sẹo chiến tranh sâu sắc nhất.
_Douglas MacArthur_
(Tạm dịch: Người lính là người cầu nguyện cho hòa bình nhiều hơn bất cứ ai, vì chính người lính là người phải chịu đựng và mang những vết thương và sẹo chiến tranh nặng nề nhất.)
Lịch sử luôn ghi chép những thăng trầm của bom đạn bằng những trang sử hào hùng, đầy cảm xúc, và bằng những cái tên vĩ đại đã góp phần xây dựng nên hòa bình. Tuy nhiên, chiến tranh không bao giờ là điều đáng khen ngợi. Nó mang đến biết bao đau thương, khổ đau, và những ngày tháng lầm than. Máu và nước mắt là những gì chiến tranh mang lại, là sự thật mà con cháu cần biết về quá khứ đau buồn nhưng cũng đầy lòng dũng cảm của tiền bối.
Hiểu được điều đó, Bảo Ninh - người không chỉ là một nhà văn mà còn là một người lính từng trải qua bom đạn thực sự - đã viết nên tác phẩm 'Nỗi Đau Chiến Tranh' như một khúc ca ai oán về nỗi đau mà chiến tranh để lại cho những người hi sinh cả thân mình cho đất nước.
Giới thiệu về tác giả và tác phẩm
Nhà văn Bảo Ninh, tên thật là Hoàng Ấu Phương, nổi tiếng với các tác phẩm tiểu thuyết và truyện ngắn.
Một số tác phẩm nổi bật của ông bao gồm: truyện Khắc Dấu Mạn Thuyền (đã được chuyển thể thành phim), và Bội Phản trong tập truyện Văn Mới.
Năm 1987, ông phát hành tiểu thuyết Thân Phận Của Tình Yêu, sau đổi tên thành Nỗi Buồn Chiến Tranh. Vào năm 1994, cuốn sách được dịch ra tiếng Anh bởi Frank Palmos và Phan Thanh Hảo với tựa đề The Sorrow Of War. Sau khi ra mắt tiếng Anh, cuốn tiểu thuyết này được dịch ra nhiều ngôn ngữ khác và phát hành tại nhiều quốc gia trên thế giới.
Nhà văn Diêm Liên Khoa đã khẳng định: 'Tác phẩm này đạt tầm cao mới của văn học chiến tranh Phương Đông', 'nếu được dịch và nghiên cứu kịp thời, tác phẩm này chắc chắn sẽ làm thay đổi cảnh quan, sinh khí của văn học quân sự Trung Quốc như hiện nay'.
Nỗi Buồn Chiến Tranh là một câu chuyện tả lại cuộc sống đau khổ, bất hạnh của những người sống trong chiến tranh. Khác biệt với những tác phẩm lịch sử, thường miêu tả chiến tranh với tinh thần anh dũng, hào hùng, Nỗi Buồn Chiến Tranh tập trung vào tâm lý con người trong cuộc chiến. Câu chuyện xoay quanh những chiến sĩ, họ là những con người bình thường với ước mơ và tình yêu của mình, nhưng vì hoàn cảnh, họ phải đối mặt với mối nguy hiểm của chiến tranh. Các nhân vật chính như Kiên, Phương, Hiền và chị Hạnh thể hiện sự con người chân thành nhất của họ. Dù là lính trong trận chiến, họ vẫn yêu và hy vọng được yêu thương, hết mình với tình yêu của mình. Và vì là con người, họ cũng sợ hãi, run rẩy trước sự tàn bạo của kẻ thù. Điều đó làm cho việc sử dụng hoa hồng ma làm thuốc an thần của đội quân Kiên trở nên thực tế và dễ hiểu. Câu chuyện ma quái từ khu rừng, tiếng thét và tiếng hú của những người lính hy sinh trên chiến trường, khiến tâm trạng của họ ngày càng trở nên tồi tệ hơn, khiến họ rơi vào tuyệt vọng và đau buồn. Chúng ta không thể trách những người như Can, bởi vì sự sợ hãi và tình thương gia đình, mà họ phải mạnh mẽ quyết định rời khỏi quân ngũ. Cuối cùng, chúng ta vẫn thấy Can ở trong tình trạng thương tâm, chỉ còn là một xác với những vết thương sâu sắc...
Nhìn vào chiến tranh từ góc nhìn cá nhân
Khi nói về văn học và nghệ thuật thời chiến, Bảo Ninh không phải lúc nào cũng là cái tên nổi tiếng nhất hoặc tiêu biểu nhất của thời kỳ này. Trước đó, đã có nhiều tác giả viết về những cuộc chiến cam go, về những con người hy sinh tuổi trẻ cho Tổ quốc. Tuy nhiên, điều đặc biệt trong tác phẩm của Bảo Ninh là góc nhìn. Khác với những tác phẩm trước đó thường nhìn vào chiến tranh từ góc độ lịch sử, Bảo Ninh đã chọn một góc nhìn khác, nơi ông có thể nhìn thấy đằng sau ánh sáng của những anh hùng là nỗi đau, mất mát, và sự thương tâm vô hạn.
Một phần nguyên nhân khiến cho sáng tác của Bảo Ninh có thể gần gũi hơn với hiện thực cuộc chiến là vì trong giai đoạn này, văn học và nghệ thuật không còn bị gò bó, kiểm soát như trước. Bút và giấy không còn là vũ khí, văn chương đã không còn phải đóng vai trò như một công cụ tuyên truyền chính trị. Sau những đau thương của chiến tranh, khi có cơ hội nhìn lại quá khứ, con người dễ dàng cảm nhận và thấu hiểu hơn về nỗi đau và mất mát mà đất nước đã phải chịu đựng.
“Chiến Tranh Ai Ca không phải là một tác phẩm bình thường đương đại. Được nhiều độc giả tiếp nhận, theo tôi, bởi đây là một tác phẩm văn học thực sự không mang các đặc tính của một tác phẩm phục vụ tuyên truyền chính trị. Tôi nghĩ chân thực là yếu tố của thành công: tôi đã viết chân thực về con người, về những người lính Việt”
_Bảo Ninh_
Đề tài chiến tranh đã được khám phá từ lâu. Tuy nhiên, cái nhìn, cảm nhận của Bảo Ninh lại hoàn toàn khác biệt. Ông nhìn vào chiến tranh từ góc nhìn của một con người vừa mới trải qua cuộc chiến, trực tiếp cảm nhận những mất mát, đau thương mà bom đạn gieo rắc đến đất nước ta. Bảo Ninh đã mô tả sự thật về chiến tranh một cách trần trụi, đau đớn. Chiến tranh đồng nghĩa với cái chết, mất mát, đau thương, đã cướp đi của con người hầu hết những thứ quý giá nhất: gia đình, tuổi trẻ, người thân, tình yêu,... và thậm chí là cả nhân tính. Khi đối mặt với cái chết, con người bộc lộ bản chất thật của mình, từ sợ hãi, đau đớn đến ích kỷ. “Qua kinh nghiệm mười năm tàn sát, con người học được những gì về lòng nhân ái? Về tình người? Về nhân tính? Những 'xa xỉ phẩm' ấy hầu như đều vắng mặt trên thị trường xương máu”. Những trải nghiệm đầy nỗi niềm ấy đã khiến tâm trạng của tác giả sục sôi, thúc đẩy ông phải viết ra, thốt lên điều đau đớn nhất về sự đổi thay nhân tính con người.
Chiến tranh từ góc nhìn cá nhân không phải là việc miêu tả lại những sự kiện, trận đánh, mà là những kỷ niệm đau buồn của người lính, như một không gian hẹp và ngột ngạt. Mọi thứ xung quanh đều bao trùm bởi bóng tối, khói lửa, tiếng súng, và máu đỏ hòa quện với nước mắt. Bảo Ninh đã vẽ nên một thời kỳ chiến tranh sâu sắc hơn thông qua góc nhìn của một con người thực thụ.
Bi kịch của con người sau chiến tranh
Ngoài Nguyễn Minh Châu và Nguyễn Huy Thiệp, Bảo Ninh cũng là một trong những tác giả nổi tiếng khai thác về số phận con người sau chiến tranh. Trong thời chiến, họ là những thanh niên dũng cảm, sẵn sàng hy sinh tất cả cho quê hương. Tuy nhiên, sau chiến tranh, việc họ thích nghi với cuộc sống bình thường lại trở nên khó khăn.
Kiên và Vương, hai người bạn đã trải qua chiến tranh cùng nhau. Dù là người lái xe hay người lính, họ đều mang trong mình những cảm xúc và nỗi đau không thể nào quên được. Hoà bình không đem lại hạnh phúc cho họ, mà chỉ làm cho họ phải đối diện với những vấn đề mới.
Hoà bình chưa thực sự giải quyết được vấn đề của người lính, họ vẫn phải đối mặt với những đau đớn và nỗi buồn của quá khứ. Dù chiến tranh đã kết thúc, nhưng họ vẫn còn chịu đựng những vết thương trong tâm hồn.
“...hoà bình chỉ là sự sống sót của những người may mắn nhất, còn lại là cái chết.”
Bi kịch của tình yêu
'...chiến tranh là thế giới hoang vu, đau khổ, và kinh hoàng nhất của con người.'
Những người lính trẻ tuổi chiến đấu trong khói lửa, hầu như tất cả đều mang trong mình khao khát tình yêu và hy vọng tương lai. Nhưng chiến tranh đã lấy đi niềm hy vọng bình dị ấy. Kiên và Phương, mặc dù bị chiến tranh tách biệt, nhưng tình yêu của họ vẫn sáng mãi trong trái tim, cho họ sức mạnh để sống sót.
Hạnh phúc đã rời xa những người như Kiên và Phương, để lại cho họ một bi kịch khác khi cuộc chiến kết thúc. Sự thay đổi trong Phương khiến Kiên thất vọng, và cuối cùng, họ chỉ còn lại một mối tình dở dang.
Nghệ thuật trình bày độc đáo
Nỗi Buồn Chiến Tranh của Bảo Ninh mang đến một cách kể chuyện độc đáo. Tác phẩm không tuân theo trình tự thời gian, mà xen kẽ giữa hiện tại và quá khứ, thể hiện sự hỗn loạn trong tâm trí nhân vật. Điều này khiến cho tâm trí của độc giả cũng rối bời, không khác gì nhân vật chính.
Kết luận
Nguyên Ngọc đã chia sẻ: “Bảo Ninh từng thổ lộ với tôi rằng, anh viết vì một câu hỏi: Tại sao anh còn sống sót đến ngày hôm nay trong khi hàng trăm, hàng vạn bạn bè của anh đã mất đi, mặc dù họ trẻ trung, phơi phới, và có nhiều người đẹp đẽ hơn anh, tài năng hơn anh nhiều…? Câu hỏi đó luôn ám ảnh anh suốt cuộc đời như một gánh nặng vô lý, không thể gục ngã. Và câu hỏi thứ hai: Tại sao những cơn ác mộng đó, bây giờ lại biến mất như vậy?” Những nhân vật trong câu chuyện, liệu chúng có phải là hư ảo, là tưởng tượng của tác giả, hay đơn giản chỉ là chính tác giả? Bảo Ninh hiểu và cảm nhận sâu sắc nhất nỗi lòng của những người lính trở về từ chiến trường, với những nỗi đau vẫn còn khắc sâu trong tâm trí, với sự ám ảnh về quá khứ không bao giờ phai nhạt, về những tiếng súng, những nhát dao, và những người bạn đã rời bỏ họ trong những khu rừng sâu vắng vẻ. Họ cảm thấy mình như kẻ lạc lõng giữa cuộc sống, như những người ngoài cuộc trong thế giới hòa bình, và bị cuộc sống bỏ rơi. Cánh đường đông đúc bên ngoài không có nơi cho họ, bởi vì cơ thể họ còn sống, nhưng tâm hồn của họ đã chết từ lâu cùng với những người bạn đã ngã xuống dưới lớp đất lạnh lẽo kia.
