[Tóm Tắt & Đánh Giá Sách] 'Thần Thoại Sisyphus': Ý Nghĩa Của Cuộc Sống?

Về tác giả ALBERT CAMUS 

Là một triết gia và nhà văn người Pháp, đoạt giải Nobel vào năm 1957,  ông theo đuổi trường phái hiện sinh và chủ nghĩa phi lý. Ông tin rằng con người có thể tìm thấy hạnh phúc trong cuộc sống dù biết rằng nó là phi lý. Các tác phẩm của ông có ảnh hưởng lớn đến giới trẻ bởi chúng đem đến góc nhìn mới về hiện thực và khẳng định rằng không có quy tắc nào cho cuộc sống hạnh phúc. 

Tóm Tắt Nội Dung

Cuốn sách được chia thành 4 phần chính, mỗi phần đề cập đến ý kiến và lập luận về cuộc sống và khái niệm 'phi lý': Lập luận về sự phi lý, Bản thân phi lý, Sự sáng tạo phi lý, và Thần thoại Sisyphus. Mỗi phần được giải thích và phản ánh cụ thể về sự phi lý thông qua hình ảnh và bài học. 'Phi lý và Tự tử' nhấn mạnh rằng, khi trưởng thành, việc suy nghĩ nghiêm túc về mục đích của cuộc sống là quan trọng. Việc tự tử thường không phải là một quyết định suy nghĩ kỹ lưỡng, nhưng đôi khi có. Việc này phản ánh sự mâu thuẫn trong suy nghĩ và hành động của con người, nhưng cũng giúp hiểu rõ hơn về tình trạng tâm thần và nguyên nhân của tự tử. Nếu cuộc sống là phi lý, liệu tự tử có phản ánh sự hợp lý không? Điều này làm ta nhận thấy rằng hầu hết chúng ta chấp nhận sự phi lý của cuộc sống và chỉ có một số ít không chấp nhận nó. Vì vậy, họ dễ rơi vào những hành động tự hại và có nguy cơ tự tử. Điều này cho thấy chỉ khi mục đích sống rõ ràng, chúng ta mới không phải đặt ra câu hỏi 'Sống để làm gì?' Chỉ có những người không hiểu rõ bản thân mới phải đối mặt với câu hỏi đó. 

Cảm nhận về sự phi lý có thể đến với bất kỳ ai ở bất cứ nơi đâu. Nó tự hiện ra, trần trụi và đau đớn, ánh sáng không che phủ; khó để hiểu được. Sự khó khăn ấy đáng để suy nghĩ. Có lẽ ta mãi mãi không hiểu hết một con người, bản chất đơn giản trong họ luôn thoát ra khỏi tầm hiểu biết. Nhưng thực tế, ta có thể nhận biết họ thông qua hành động, qua mọi việc họ làm, qua kết quả cuộc sống họ để lại. Tương tự, mặc dù cảm nhận phi lý không dễ phân tích, nhưng ta vẫn có thể nhận diện chúng, nhận thức về chúng, thông qua trí tuệ, ghi nhận mọi kết quả từ chúng, và định rõ ranh giới của vũ trụ xung quanh chúng.”

 “ TỰ SÁT TRIẾT HỌC, TỰ DO PHI LÝ” hai khái niệm này đi cùng nhau, bổ trợ lẫn nhau để cho thấy rằng tự do của con người là hoàn toàn dân chủ, yêu cầu rõ ràng và không có sự mơ hồ. Người tự do chấp nhận tất cả các mặt của xã hội gọi là “dân chủ”, là mục tiêu của rất nhiều quốc gia và dân tộc. Về phía triết học của tự sát, cần nhấn mạnh rằng “tự sát” có thể chỉ là việc hiểu và suy nghĩ, không nhất thiết phải hành động. Vì tự sát thật sự là không suy nghĩ dẫn đến hành động và kết quả là cái chết, vậy nên ta có triết học để nâng đỡ suy nghĩ và giải thích quá trình hình thành suy nghĩ dẫn đến tự sát. 

“ Vậy, có một sự thật rõ ràng hoàn toàn; rằng con người luôn là nạn nhân của sự thật mà anh ta nhận ra. Khi thừa nhận chúng, anh ta không thể tự giải thoát. Phải trả giá cho sự thật. Khi ý thức về sự phi lý, anh ta sẽ mãi bị ràng buộc. Một người không hy vọng và không nhận thức được tình trạng của mình không có tương lai. Điều đó là tự nhiên. Việc cố gắng thoát khỏi vũ trụ mà mình tạo ra cũng tự nhiên. Tất cả điều này chỉ có ý nghĩa nhờ vào nghịch lý. Một số người, bắt đầu từ việc phê bình chủ nghĩa duy lý, đã thừa nhận xu hướng phi lý. Để hiểu rõ vấn đề này, cách hiệu quả nhất là xem kỹ cách họ xây dựng kết quả của mình.”

“ Tôi rút ra ba kết luận từ sự phi lý: cuộc sống, tự do, và niềm đam mê. Bằng hoạt động ý thức đơn giản, tôi biến sự đối đầu với cái chết thành quy tắc của sự sống - và tôi từ chối hành vi tự tử. Tôi biết những phản ứng âm thầm trong thời đại này. Nhưng tôi vẫn nói một điều: điều đó là cần thiết. Khi Nietzsche viết: “Rõ ràng, điều quan trọng nhất trên thiên đàng và địa ngục là phải tuân theo trong thời gian dài và chỉ theo một hướng: sau cùng sẽ hình thành ra cái đáng để sống, như đức hạnh, nghệ thuật, âm nhạc, điệu nhảy, lý trí, tâm trí - những thứ cao quý, tinh tế, điên rồ, hay thiêng liêng,” ông giải thích rõ quy luật của một chuẩn mực đạo đức thực sự xuất sắc. Ông cũng chỉ ra con đường cho con người phi lý. Tuân theo ngọn lửa của cuộc sống là điều dễ nhất và khó nhất. Dù sao, tự phê bình là điều tốt. Vì chỉ mình ta có thể làm điều đó.”

 Về con người phi lý, ta thấy sự phi lý trong suy nghĩ và hành động, qua trải nghiệm tâm trí. Hiểu đơn giản về tâm trí giúp ta gặp gỡ và trao đổi về cuộc sống mà ta không thể giải thích. Sự phi lý giúp ta thoát khỏi suy nghĩ và hiểu rõ hơn, để phân tích và hành động. Hành động của con người dựa trên nguyên tắc của não bộ và mong muốn bên trong. Con người phi lý hành động theo cách bất ngờ, không thể dự đoán. Một người bình thường chỉ chấp nhận con người phi lý nếu hành vi của họ không vi phạm đạo đức. Sự phi lý đặt dấu tương đương giữa hậu quả của hành động. Nó không khuyến khích tội ác, nhưng cho thấy vô ích của sự ăn năn sau đó. Ví dụ về con người phi lý có thể nhắc đến Don Juan. Tình yêu không thể chối cãi, nhưng cũng cần được chấp nhận.

“ Mọi sinh vật khoẻ mạnh đều có xu hướng nhân giống chính mình. Don Juan cũng vậy. Người ta thường buồn vì họ không biết hoặc hy vọng. Don Juan biết và không hy vọng. Anh ta gợi lên hình ảnh người nghệ sĩ biết giới hạn của mình và không cố gắng vượt qua. Đối diện với cái chết, anh ta không buồn. Anh ta chỉ cười và nhận ra vị đắng cay lẫn an ủi của hiểu biết. Cay đắng không đáng kể, vì nó cần thiết để cảm nhận hạnh phúc!”

Khám phá sự phi lý trong cuộc sống yêu cầu dám đối mặt với các khái niệm về nhân sinh. Bạn cần xây dựng niềm tin dựa trên giá trị cuộc sống mà bạn nhận được. Chủ nghĩa phi lý cho rằng trí tuệ không yên, nhưng ta không thể phủ nhận nó, vì nó làm ta ngập tràn với sự kiện. Những quốc gia đã cân nhắc đạo đức xã hội và cá nhân, để xem cái nào phục vụ cái nào.” 

“ Trí tuệ không yên đã dự báo được nhiều điều quan trọng. Những tàn tích của nó, và máu của nó làm ta ngập tràn với sự kiện. Những quốc gia cổ đại, và thậm chí cả những quốc gia gần đây, đã cân nhắc đạo đức xã hội và cá nhân. “Ý thức được rằng mình không thể tách rời khỏi thời gian, tôi quyết trở thành một phần của nó. Tôi chú trọng nghiên cứu cá nhân, vì nó làm tôi sững sờ trước nguyên nhân thất bại: chúng đòi hỏi một linh hồn vô nhiễm, có thể chịu đựng thất bại cũng như những chiến thắng nhất thời. Giữa lịch sử và sự bất diệt, tôi chọn lịch sử, vì tôi chỉ ưa những gì chắc chắn. Ít nhất, tôi chắc chắn về nó, và làm sao tôi phủ nhận được rằng chính lực lượng này nghiền nát tôi ?”

“ Mọi sinh vật khoẻ mạnh đều muốn nhân giống chính mình. Don Juan cũng vậy. Người ta thường buồn vì họ không biết hoặc hy vọng. Don Juan biết và không hy vọng. Anh gợi lên hình ảnh người nghệ sĩ biết giới hạn của mình và không cố gắng vượt qua. Đối diện với cái chết, anh ta không buồn. Anh ta chỉ cười và nhận ra vị đắng cay lẫn an ủi của hiểu biết. Cay đắng không đáng kể, vì nó cần thiết để cảm nhận hạnh phúc!”

“ Trong mọi tình huống, điều quan trọng là cần cung cấp nhiều ví dụ thực tế hơn cho lập luận phi lý. Tính sáng tạo xuất phát từ tầng nhận thức sâu xa của con người. Những người biết sống hòa hợp với một vũ trụ không có tương lai và yếu hèn sẽ là người dũng cảm sống trong thế giới vô thần, phi lý này. Tôi chưa nói về người sáng tạo nhất, con người.”

Khi nói về “SÁNG TẠO PHI LÝ”, quan trọng là nhấn mạnh rằng tính sáng tạo nằm sâu trong tầng nhận thức của con người. Trong tuổi trẻ, con người có khả năng sáng tạo cao nhất vì chưa bị giới hạn bởi kiến thức cuộc sống. Trong giai đoạn trưởng thành, sự sáng tạo gặp nhiều rào cản từ văn hoá và xã hội. Đó là lúc con người hình thành tư duy phi lý, vượt qua rào cản đó. Sự học hỏi và thay đổi không ngừng khiến con người có khả năng chịu đựng sự phi lý của thế giới.

Như việc mở ra nhiều cánh cửa khác nhau của thế giới, sáng tạo giúp chúng ta hàn gắn những mối quan hệ và suy nghĩ về cuộc sống. Sáng tạo mang lại sự sống và giúp chúng ta hiểu rõ hơn về thế giới. Chiến tranh không phải là sản phẩm của sáng tạo phi lý.

“ Phải sống cùng với sự phi lý để học hỏi từ nó và khẳng định bản thân con người. Sự sáng tạo là niềm vui cao nhất trong sự phi lý. Sáng tạo giúp con người tránh xa sự thật và giữ vững tinh thần sống.”

“ Ở đây, nỗ lực kiềm chế là quan trọng. Nhưng trí tuệ con người vượt xa nỗ lực đó. Sáng tạo là sự rèn luyện kiên nhẫn và sự sáng suốt hiệu quả nhất. Nó là minh chứng cho sức mạnh của con người trong cuộc sống, chống lại số phận và theo đuổi mục tiêu vô ích.”

“Các vị thần đã phạt Sisyphus bằng cách buộc anh ta phải cuốn một tảng đá lên đỉnh núi, nhưng rồi tảng đá lại lăn xuống. Họ có lẽ đúng khi cho rằng không có hình phạt nào khủng khiếp hơn lao động vô ích và vô vọng.”

Cảm nhận cá nhân

Cuốn sách này, với gần 200 trang, thể hiện triết học của Albert Camus với niềm tin rằng sự phi lý là yếu tố cơ bản giúp con người hiểu sâu hơn về tự nhiên và khoa học hiện đại. Triết học hiện sinh đã giúp con người xây dựng những lập luận và nguyên tắc cơ bản về cuộc sống và phát triển tư duy. Sự đánh giá cao về nghệ thuật và giá trị của sáng tạo phi lý giải quyết một cách rõ ràng câu hỏi về mục đích sống của con người. Cuốn sách này làm sáng tỏ nhiều vấn đề tâm lý của những người trẻ đang phải đối mặt với khủng hoảng hiện sinh. Để đạt được hòa bình, con người cần học cách chấp nhận nỗi đau và chiến tranh.

Tóm tắt bởi: Souries - MyBook

Hình ảnh: Souries