Buzz
Khi nói về Biển Đông, chúng ta thường nghĩ đến các vấn đề tranh chấp chủ quyền giữa '5 nước 6 bên' thu hút sự chú ý toàn cầu trong những năm gần đây. Ngoài vấn đề chính trị, có một vấn đề môi trường sinh thái đang diễn ra dưới lòng biển này do biến đổi khí hậu và hoạt động con người gây ra.
Trước những xung đột về lãnh thổ, James Borton, một nhà vật lý học biển và nghiên cứu Đông Nam Á, tin rằng Biển Đông có thể trở thành 'vùng biển đoàn kết thay vì phân chia'. Ông đã đưa ra chứng minh và đề xuất trong cuốn sách 'Xoay Chuyển Tình Hình Biển Đông - Vì Một Tương Lai Bền Vững'. Cuốn sách này được phân thành ba phần: Ghi chép Thực Địa, Chính Trị Sinh Thái và Ngoại Giao Khoa Học, nhằm chứng minh rằng có những điểm chung có thể thúc đẩy sự thay đổi trong chính sách và giúp giải quyết xung đột trên Biển Đông.
Ông Borton cho rằng việc lấn biển, suy thoái san hô, đánh bắt quá mức và tăng cường giao thông hàng hải đã đặt chúng ta vào tình thế cần phải bảo vệ môi trường Biển Đông. Rạn san hô, nơi cung cấp thực phẩm, việc làm và bảo vệ trước bão lũ, đang bị tàn phá nghiêm trọng, gây ra mối đe dọa đối với ngư dân và nguồn cá.
Ngoài vấn đề sinh kế, cuốn sách cũng nói về 'chính trị sinh thái' tập trung vào các hành động thô bạo của Trung Quốc trên Biển Đông, như đánh bắt cá và va chạm với tàu cá của các quốc gia khác. Những hành động này đã gây tác động cả tức thời và dài hạn, gây hại kinh tế cho ngư dân và gây căng thẳng trong khu vực.
Tác giả cho rằng khoa học có thể đóng vai trò quan trọng trong giải quyết tình trạng căng thẳng trên Biển Đông. Ông đề xuất mô hình 'Hội đồng Bắc Cực' như một công cụ ngoại giao để sử dụng khoa học làm nền tảng cho đàm phán và duy trì hòa bình.
Cuốn sách của James Borton là sự kết hợp hài hòa giữa nghiên cứu cá nhân và quan sát thực địa, mở ra cơ hội cho độc giả gặp gỡ với những cá nhân có ảnh hưởng đến Biển Đông, từ ngư dân kiên cường tại Việt Nam đến các nhà nghiên cứu về hệ sinh thái biển Đông và cách bảo vệ cuộc sống dựa vào biển.
I/ Về tác giả
James Borton là một nhà nghiên cứu độc lập về chính sách môi trường và từng là phóng viên nước ngoài của tờ The Washington Times. Ông đã có nhiều năm kinh nghiệm tại Đông Nam Á và thường xuyên đóng góp bài viết cho các trang tin như Atla Sentinel, Asia Times, East Asia Forum, Geopolitical Monitor, The South China Morning Post... Ông đã giảng dạy các khóa học viết tại Đại học Duyên hải Carolina và từng là giảng viên tại Đại học Nam Carolina.
II/ Về tác phẩm
Khi nói đến Biển Đông, không thể không nhắc đến tranh chấp chủ quyền giữa '5 đất nước 6 phe phái,' một vấn đề đang thu hút sự chú ý của thế giới trong thời gian gần đây. Tuy nhiên, vượt qua những sóng biển luôn biến đổi, đe dọa tương lai của các cộng đồng xung quanh khu vực biển chiến lược này, một cuộc khủng hoảng khác đang diễn ra âm thầm, đó là tình trạng suy thoái môi trường sinh thái ở Biển Đông, do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu và hoạt động của con người.
Trong bối cảnh tham vọng chính trị leo thang, những lời kêu gọi hợp tác để bảo vệ môi trường Biển Đông dường như mất đi giữa tiếng ồn và sự náo động. Tuy nhiên, một nhà báo và nhà nghiên cứu có kinh nghiệm về Đông Nam Á, James Borton, vẫn kỳ vọng rằng Biển Đông có thể trở thành 'vùng biển đoàn kết thay vì chia rẽ.' Cuốn sách của ông, Xoay chuyển tình hình Biển Đông vì một tương lai bền vững (tựa gốc: Dispatches from the South China Sea: Navigating to Common Ground), là một nỗ lực quyết liệt để truyền đạt quan điểm này. Cuốn sách này không chỉ cung cấp bằng chứng và lập luận mà còn giải thích chi tiết và đề xuất các hướng đi có thể thay đổi chính sách và thậm chí giải quyết xung đột đang diễn ra trên Biển Đông.
Tác giả James Borton chỉ ra rằng tác động của sự phát triển không ngừng tại các khu vực ven biển, tình trạng lấn biển, tàn phá rạn san hô, đánh bắt quá mức và tăng cường giao thông hàng hải đang đưa tất cả chúng ta đối diện với một 'tuyến đầu' trong cuộc chiến để bảo vệ môi trường Biển Đông.
Đặc biệt, cuốn sách nhấn mạnh một vấn đề đáng lo ngại, đó là sự suy thoái của các rạn san hô ở biển, nơi cung cấp thực phẩm, việc làm và bảo vệ khỏi bão lũ cho hàng triệu người dân. Cuốn sách cung cấp ví dụ sống động về các thách thức liên quan đến an ninh lương thực từ góc nhìn của ngư dân và các nhà khoa học biển. Những nhà khoa học này tin rằng suy giảm nguồn cá đang trở thành một vấn đề thực tế khó giải quyết không chỉ đối với ngư dân mà còn đối với toàn bộ xã hội.
Ngoài vấn đề về sinh kế, cuốn sách cũng đề cập đến khía cạnh 'chính trị sinh thái,' và giới thiệu những câu chuyện về tình trạng môi trường trong các hành vi thô bạo của Bắc Kinh trên Biển Đông. Ví dụ, ngư dân Trung Quốc đánh bắt từng con cá từ đáy biển để đưa lên những con tàu vỏ thép khổng lồ của họ, gây hủy hoại cho các rạn san hô và xảy ra xung đột với tàu cá của các quốc gia đang tranh chấp. Những hành động này tạo ra tác động không chỉ tức thời mà còn kéo dài, gây hại kinh tế và gây căng thẳng trong khu vực.
Các xung đột tại vùng ngư trường và những hành động gây xúc phạm của Trung Quốc đang tạo ra một bóng đen lớn trên Biển Đông, gây ra tổn thất kinh tế cho nhiều ngư dân khi thuyền của họ bị chìm và trang thiết bị bị mất cắp. Cuộc đấu tranh để bảo vệ quyền đánh bắt cá cũng đã trở thành một câu chuyện phức tạp, mặc dù hiếm khi được báo cáo, về khía cạnh kinh tế và môi trường trong cuộc tranh chấp giữa Trung Quốc và các nước láng giềng Đông Nam Á, tại một trong những điểm nóng địa chính trị hàng đầu trên thế giới. Mặc dù khu vực biển này đầy tiềm năng, nhưng cũng đầy không chắc chắn và mối đe dọa, vấn đề môi trường thường chỉ nhận được sự quan tâm hạn chế từ giới nghiên cứu.
Trong ngữ cảnh này, tác giả James Borton tin tưởng vào sức mạnh của khoa học và xem xét vai trò của hợp tác khoa học cũng như thực hiện 'ngoại giao khoa học' như một chiến lược để chấm dứt tình trạng căng thẳng, mà ngày càng gia tăng do những yêu sách chủ quyền tràn lan. Ông Borton nhấn mạnh rằng khoa học không nên bị đánh đồng với chính trị hay ý thức hệ, mà nó có thể là một ngôn ngữ toàn cầu có thể thúc đẩy hợp tác. Tác giả đưa ra đề xuất để xem xét mô hình 'Hội đồng Bắc Cực' như một công cụ ngoại giao để duy trì hòa bình ở Biển Đông. Mô hình này, được thành lập vào năm 1996 bởi Mỹ, Nga và sáu quốc gia Bắc Cực khác, dựa trên bằng chứng khoa học để hỗ trợ các cuộc đàm phán và quyết định chính trị.
Cuốn sách này đặc biệt vì nó kết hợp giữa nghiên cứu cá nhân của tác giả và những trải nghiệm thực tế. Từ năm 2014, James Borton đã là một diễn giả và đã tổ chức sáu chương trình và podcast về an ninh môi trường tại Biển Đông, với sự tham gia của các nhà khoa học biển và các chuyên gia chính trị. Ông cũng đã là một phóng viên thường trú ở Đông Nam Á trong hơn hai thập kỷ, trải qua những cuộc hành trình trên các thuyền đánh cá, xuồng ba lá và thậm chí tàu Cảnh sát biển của Việt Nam tại Biển Đông.
Cuốn sách đưa độc giả đến gặp gỡ những con người đã hiến dấn cuộc đời của họ cho Biển Đông, từ những ngư dân kiên cường ở Quảng Nam và Đà Nẵng, họ đã quyết tâm bám biển bất chấp sự xâm phạ và quấy rối của Trung Quốc. Cuốn sách cũng giới thiệu những giáo sư và tiến sĩ, họ đã tận tâm nghiên cứu về hệ sinh thái ở Biển Đông và cách bảo vệ sinh kế của các cộng đồng phụ thuộc vào biển. Cuốn sách tổng hợp một bức tranh rõ ràng về những thách thức và cơ hội mà Biển Đông đang đối diện, với thông điệp rằng sự hợp tác và khoa học có thể giúp thúc đẩy mục tiêu bền vững và hòa bình cho khu vực này.
Phần 1: Ghi chú thực địa
Cuốn sách kể về các hoạt động của con người, bao gồm việc xâm lấn biển, đánh bắt quá mức, ô nhiễm môi trường, và biến đổi khí hậu, cũng như cách chúng đang tạo ra những hậu quả tồi tệ cho môi trường biển tại Biển Đông. Các rạn san hô, nơi mà nhiều loài động thực vật biển gọi là 'nhà' của họ, đang bị tàn phá với tốc độ đáng kinh ngạc, làm mất đi những nguồn tài nguyên quý báu của khu vực và đe dọa sự tồn tại của nhiều loài sinh vật biển.
Dưới đây là một số vấn đề môi trường quan trọng được đề cập trong phần 1 của cuốn sách:
Xâm lấn biển:
Đánh bắt quá mức
Gây ô nhiễm:
Biến đổi khí hậu:
Phần 1 của cuốn sách đã rõ ràng chỉ ra rằng tình trạng môi trường biển ở Biển Đông không thể bỏ qua, và cần sự hợp tác của cộng đồng quốc tế để giải quyết vấn đề này trước khi trở nên không thể kiểm soát.
Việt Nam: Borton đã đến một làng chài nhỏ ở tỉnh Bình Định, Việt Nam. Ông gặp gỡ những ngư dân đang vật lộn để sống sót trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt và nguồn lợi thủy sản giảm sút.
Trung Quốc: Borton đã thăm một cảng cá lớn ở tỉnh Hải Nam, Trung Quốc. Ông chứng kiến hàng nghìn tàu cá hoạt động sôi nổi, nhưng cũng nhận thấy lo ngại về việc khai thác thủy sản quá mức.
Malaysia: Borton đã đến một khu vực đánh bắt cá ở Vịnh Lăng Cô, Malaysia. Ông gặp gỡ những ngư dân đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ các tàu cá Trung Quốc.
Philippines: Borton đã thăm một hòn đảo nhỏ ở tỉnh Palawan, Philippines. Ông gặp gỡ những ngư dân phải đối mặt với các hoạt động quân sự ở gần đó.
Phần 2: Chính trị sinh thái
Phần 2 của cuốn sách Xoay chuyển tình hình Biển Đông vì một tương lai bền vững của James Borton tập trung vào việc khám phá khía cạnh 'chính trị sinh thái' tại Biển Đông. Tác giả nghiên cứu kỹ lưỡng về cách môi trường và chính trị ảnh hưởng lẫn nhau trong khu vực, với sự tập trung đặc biệt vào tác động của Bắc Kinh.
Tại Biển Đông, 'chính trị sinh thái' mô tả mối quan hệ giữa các quốc gia trong việc quản lý và tận dụng tài nguyên môi trường biển. Tác giả chia sẻ các ví dụ về cách Bắc Kinh đã thực hiện các hoạt động thô bạo trên Biển Đông, như đánh bắt cá từ đáy biển, gây hại cho rạn san hô và va chạm với tàu cá của các quốc gia khác. Những hành động này không chỉ gây tác động ngay lập tức mà còn để lại hậu quả lâu dài, ảnh hưởng đến nền kinh tế khu vực và gây căng thẳng đối với các quốc gia liên quan.
Xung đột về ngư trường và các hành động khiêu khích của Trung Quốc đã tạo ra bóng đen lớn trên Biển Đông, gây thiệt hại kinh tế cho nhiều ngư dân khi tàu cá của họ bị tấn công và trang thiết bị bị thu hồi. Tác giả đánh giá rằng thậm chí cuộc chiến để kiếm quyền đánh bắt cá đã trở thành một câu chuyện phức tạp, thường ít được đưa ra trong báo chí và chưa nhận được sự quan tâm cần thiết về khía cạnh kinh tế và môi trường trong cuộc tranh chấp biển Đông.
Trong bối cảnh này, James Borton đề xuất sử dụng khoa học làm công cụ ngoại giao để giải quyết mâu thuẫn và thúc đẩy hợp tác. Ông đề xuất mô hình 'Hội đồng Bắc Cực' như một ví dụ về cách khoa học có thể đóng vai trò quan trọng trong các cuộc đàm phán và quyết định chính trị. Cuốn sách đặc biệt vì kết hợp giữa nghiên cứu cá nhân của tác giả và những trải nghiệm thực tế, từ việc tổ chức chương trình và podcast về an ninh môi trường tại Biển Đông cho đến việc làm phóng viên tại Đông Nam Á trong hơn hai thập kỷ.
Phần 2 của cuốn sách giúp hiểu rõ hơn về mối quan hệ phức tạp giữa môi trường và chính trị tại Biển Đông, với sự tập trung vào việc sử dụng khoa học và hợp tác quốc tế để giải quyết những xung đột và thách thức môi trường trong khu vực.
Phần 3: Hợp tác và ngoại giao khoa học
Phần 3 của cuốn sách Xoay chuyển tình hình Biển Đông vì một tương lai bền vững của James Borton tập trung vào việc thảo luận về hợp tác và ngoại giao khoa học như một chiến lược để giải quyết vấn đề môi trường và xung đột ở Biển Đông. Dưới đây là tóm tắt nội dung quan trọng của phần 3:
Ngoại giao khoa học như một công cụ đưa các quốc gia lại gần nhau: Tác giả ca ngợi vai trò to lớn của khoa học như một ngôn ngữ quốc tế có thể thúc đẩy sự hợp tác giữa các quốc gia và giải quyết những xung đột. Ông đã trình bày một ví dụ về mô hình 'Hội đồng Bắc Cực' được thiết lập bởi Mỹ, Nga và các quốc gia khác ở Bắc Cực, nơi mà bằng chứng khoa học đóng vai trò quan trọng trong việc đưa ra các quyết định chính trị và giải quyết các mâu thuẫn.
Hợp tác dựa trên khoa học: Tác giả khuyên rằng hợp tác khoa học là cách để các quốc gia ở Biển Đông hợp tác và tìm kiếm những giải pháp bền vững cho vấn đề môi trường. Việc nghiên cứu và chia sẻ thông tin khoa học có thể giúp làm sáng tỏ những ảnh hưởng của hoạt động con người và biến đổi khí hậu đối với môi trường biển.
Chia sẻ thông tin và dữ liệu khoa học: Tác giả tôn vinh tầm quan trọng của việc chia sẻ dữ liệu và thông tin khoa học giữa các quốc gia. Điều này có thể giúp xây dựng một môi trường đàm phán và giải quyết xung đột dựa trên sự hiểu biết chung về tình trạng môi trường và tài nguyên biển.
Thách thức và cơ hội: Cuốn sách đặc biệt bởi sự kết hợp giữa những trải nghiệm thực tế và nghiên cứu cá nhân của tác giả. Ông đã tổ chức các chương trình và podcast về an ninh môi trường ở Biển Đông, kết hợp sự tham gia của các nhà khoa học biển và chuyên gia chính trị. Cuốn sách cho thấy rằng mặc dù có nhiều thách thức và rủi ro, việc hợp tác khoa học và ngoại giao khoa học có thể tạo ra cơ hội cho một tương lai bền vững và hòa bình cho khu vực Biển Đông.
Phần 3 của cuốn sách tập trung vào vai trò quan trọng của hợp tác và ngoại giao khoa học trong việc giải quyết vấn đề môi trường và xung đột ở Biển Đông, và làm sáng tỏ rằng khoa học có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy hòa bình và sự bền vững trong khu vực này.
III/ Cảm nhận của người đọc.
Cuốn sách 'Vũ trụ và nhân loại' của James Borton không chỉ chiếu sáng qua màn đêm của thời gian, mà còn đưa ra cái nhìn sâu sắc và đầy chi tiết về một trong những nguồn gốc cơ bản nhất của chúng ta. Tác phẩm này không chỉ chiếu sáng qua màn đêm mà còn đưa chúng ta vào một cuộc hành trình vượt qua không gian và thời gian, từ các người thợ săn tồn tại trong thời tiền lịch sử đến các vấn đề hiện đại liên quan đến vũ trụ, tiến hóa và tồn tại của chúng ta.
Từ phần đầu tiên của cuốn sách, chúng ta được đưa vào một thế giới nơi vũ trụ không chỉ là nơi để nghiên cứu khoa học mà còn là một phần của bản chất con người chúng ta. Các khám phá về vũ trụ không chỉ mở ra một cánh cửa cho kiến thức khoa học mà còn cho chúng ta thấy sự hiện diện và vai trò của chúng ta trong không gian rộng lớn này. Cuộc phiêu lưu trong vũ trụ không chỉ là cuộc điều tra khoa học mà còn là một cuộc khám phá về bản chất của chúng ta và vị trí của chúng ta trong vũ trụ.
Cuốn sách cũng chỉ ra rằng vũ trụ có ảnh hưởng sâu rộng đến cuộc sống hàng ngày của chúng ta, từ việc tạo ra các yếu tố môi trường như các nguồn nước và khí quyển đến việc tạo ra các điều kiện cần thiết cho sự sống tồn tại trên trái đất. Sự hiểu biết về vũ trụ không chỉ giúp chúng ta hiểu biết về nguồn gốc và phát triển của chúng ta mà còn giúp chúng ta thấy rằng chúng ta là một phần của một hệ thống lớn hơn, một phần của vũ trụ.
Cuốn sách không chỉ tập trung vào việc nghiên cứu khoa học mà còn đi sâu vào 'tri thức vũ trụ,' trong đó tác giả mô tả những khám phá mới mẻ và những câu chuyện thú vị về vũ trụ. Tác phẩm này không chỉ là một cuốn sách khoa học mà còn là một cuốn sách về cuộc sống, về bản chất của con người và về tất cả những điều kỳ diệu mà chúng ta gặp phải trong cuộc sống hàng ngày.
Tác giả cũng chỉ ra rằng sự hiểu biết về vũ trụ không chỉ là về kiến thức mà còn là về sự tự nhận biết của chúng ta và về mối quan hệ của chúng ta với vũ trụ. Cuốn sách thú vị này không chỉ là một cuốn sách khoa học mà còn là một cuốn sách về con người, về cuộc sống và về tất cả những điều tuyệt vời mà chúng ta có thể khám phá trong vũ trụ rộng lớn.
Tuy nhiên, cuốn sách không chỉ nói về những điều kiện cần thiết cho sự sống tồn tại mà còn đi sâu vào vấn đề của chúng ta trong vũ trụ lớn. Tác giả đã mô tả một cách tự tin về cuộc sống của con người trong vũ trụ và về tất cả những điều kỳ diệu mà chúng ta có thể khám phá trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta.
Cuốn sách 'Biển Đông: Hòa bình và Hợp tác' không chỉ là một tài liệu nghiên cứu mà còn là một tác phẩm truyền cảm hứng và thực tế. Tác giả đã dành nhiều năm để tìm hiểu và trải nghiệm trực tiếp cuộc sống ở Biển Đông, từ việc sống cùng với ngư dân trên những chiếc thuyền đánh cá đến việc điều tra tình hình biển trên các tàu Cảnh sát biển của Việt Nam. Từ những cuộc trò chuyện với ngư dân kiên cường ở Quảng Nam và Đà Nẵng, ông đã ghi nhận những tâm hồn dũng cảm không ngừng chiến đấu vì biển, bất chấp sự xâm phạ và quấy rối của Trung Quốc. Ông cũng đã tìm hiểu từ các nhà khoa học biển và các chuyên gia chính trị về những nghiên cứu về hệ sinh thái ở Biển Đông và cách bảo vệ sinh kế của các cộng đồng phụ thuộc vào biển. Đây là một cuốn sách tạo nên một bức tranh rõ nét về những thách thức và cơ hội mà Biển Đông đang đối mặt, thể hiện thông điệp rằng sự hợp tác và khoa học có thể giúp thúc đẩy mục tiêu bền vững và hòa bình cho khu vực này.
Tóm tắt bởi: Hoàng Phương
Hình ảnh: Anh Minh
