[Tóm Tắt & Nhận Xét Sách] 'Tư Duy Truy Tìm Sự Thật': Tại Sao Chúng Ta Quan Sát Sự Việc Một Cách Khác Biệt

“Giống như một bước chân đơn lẻ không thể tạo ra dấu vết trên đường, một ý nghĩ đơn lẻ không thể tạo ra con đường của tư duy. Để xây dựng con đường sâu sắc trong đất đai, chúng ta phải trải qua nhiều điều. Để xây dựng con đường sâu trong tâm trí, chúng ta phải nghĩ suy về loại ý nghĩ chúng ta muốn thống trị cuộc sống của mình.” - Henry David Thoreau

“Luồng suy nghĩ tiếp tục chảy; nhưng hầu hết các mảnh ghép của nó rơi vào vực sâu không đáy của sự quên lãng. Với một số mảnh, không có ký ức nào vượt qua được khoảnh khắc chúng trôi qua. Với một số mảnh khác, chúng bị hạn chế trong vài giây, vài giờ hoặc vài ngày. Cũng có những mảnh để lại dấu vết không thể xóa nhòa, và chúng có thể được nhớ lại cho đến khi cuộc sống còn tiếp tục.” – William James

“Con người trở nên hoặc bị phá hủy do chính họ. Trong xưởng rèn của tư duy, họ tạo ra những vũ khí để tự huỷ. Họ cũng tạo ra công cụ để xây dựng lâu đài của hạnh phúc, sức mạnh và bình an cho chính mình.” – James Allen

3 câu danh ngôn trên đã nói về “tư duy” - một phần của bản tính con người, có thể được huấn luyện và mang lại sự đa dạng về quan điểm cuộc sống. Việc huấn luyện tư duy có giúp ích cho sự phát triển cá nhân của chúng ta hay không

Chúng ta đều là con người, nhưng quá trình phát triển của chúng ta không giống nhau, điều này dẫn đến sự đa dạng trong trải nghiệm của chúng ta. Vì sao chúng ta, dù có tham gia vào cùng một sự kiện, nhưng lại có quan điểm khác biệt đối với nó? Sự khác biệt này có thể xuất phát từ nhận thức, kinh nghiệm và tư duy của mỗi người. Mỗi người có một hệ thống tư duy riêng, và lối suy nghĩ phụ thuộc vào góc nhìn và tư tưởng của họ. Những gì chúng ta thấy không nhất thiết phản ánh toàn bộ sự thật, và quan điểm của chúng ta chỉ là quan điểm, không phải là sự thật. Tuy nhiên, việc hiểu quan điểm của người khác không phải lúc nào cũng dễ dàng, có thể dẫn đến những lỗi suy nghĩ hoặc góc nhìn không chính xác. Đôi khi, dù chúng ta thấy một điều gì đó không chính xác, nhưng vì lý do nào đó, chúng ta vẫn chấp nhận những gì não bộ mách bảo thay vì dừng lại và xem xét các khía cạnh khác của sự việc. 

Cho dù chúng ta đứng ở góc nhìn nào, suy luận theo cách nào, mục tiêu cuối cùng vẫn là tìm ra sự thật, vẽ nên bức tranh toàn cảnh và chi tiết của sự việc. Làm thế nào để hiểu rõ hơn về các loại tư duy và lý do đằng sau sự hình thành các lựa chọn, quan điểm khác nhau trong cùng một ngữ cảnh? Cuốn sách 'Tư Duy Truy Tìm Sự Thật' của tác giả Julia Galef là một nguồn tài liệu thích hợp để thảo luận về những vấn đề này, giúp người đọc xây dựng góc nhìn chính xác về cuộc sống để phát triển bản thân. Từ 'scout' trong tiếng Anh có nghĩa là 'hướng đạo sinh', cũng như 'lùng tìm, tìm kiếm'. Khi ghép từ 'scout' với 'mindset', ta nhận ra một lối tư duy mục tiêu làm sáng tỏ sự việc, đồng thời giúp cá nhân phát triển không chỉ về tư duy mà còn về thế giới quan.

Giới Thiệu Về Tác Giả Julia Galef

Julia Galef là một chuyên gia Mỹ về việc ra quyết định dựa trên cơ sở lý tính và là người sáng lập tổ chức phi lợi nhuận về khoa học ứng dụng lý tính, nơi tập trung vào nghiên cứu sâu về tư duy lý tính và nhận thức con người. Bên cạnh đó, cô còn tham gia vào các hoạt động và sản xuất nội dung nhằm truyền tải bài học về lý tính và tư duy, nhận thức. Cô là người dẫn chương trình podcast 'Rationally Speaking', khuyến khích người nghe áp dụng tư duy phản biện và kiến thức khoa học. Cô cũng là một diễn giả nổi tiếng với bài diễn thuyết 'Tại Sao Bạn Nghĩ Bạn Đúng - Ngay Cả Khi Bạn Sai' tại TED Talk vào năm 2016, thu hút sự quan tâm lớn từ cộng đồng mạng. 'Tư Duy Truy Tìm Sự Thật' là cuốn sách đầu tiên của cô, xuất bản vào năm 2012, nhận được nhiều lời khen từ các tác giả và tờ báo lớn như Wall Street Journal, Vox...

Tóm Tắt Sách

Trong 'Tư Duy Truy Tìm Sự Thật', Julia Galef giới thiệu và thảo luận về hai loại tư duy, đó là 'Tư Duy Trinh Sát' và 'Tư Duy Chiến Binh', cũng như về bản chất, ảnh hưởng và các vấn đề liên quan. Thực tế, mỗi người đều có cả hai loại tư duy này, và chúng ta thường chuyển đổi giữa chúng tùy thuộc vào hoàn cảnh và sự kiện mà chúng ta đang trải qua.

1. Tư Duy Chiến Binh

Tư Duy Chiến Binh: Là kiểu tư duy phổ biến, khi mà ý thức của một người bị các động lực khác nhau chi phối. Tư duy này liên quan chặt chẽ đến tinh thần mạnh mẽ, sẵn sàng bảo vệ những điều quan trọng với bản thân. Người có tư duy chiến binh thường bảo vệ quan điểm của mình một cách kiên định, bất kể có sự hiện diện của quan điểm khác hay không.

Tuy nhiên, sự kiên định trong tư duy chiến binh không phải là do tính bảo thủ mà là do sự xác nhận từ bản thân. Sự xác nhận này thường xuất hiện khi chúng ta muốn tin vào một điều gì đó và tìm kiếm bằng chứng để ủng hộ quan điểm của mình. Ví dụ, một bác sĩ có thể tin rằng các dịch vụ y tế rất quan trọng cho sức khỏe cộng đồng, trong khi người khác có thể cho rằng chúng không cần thiết và tốn kém.

Tư Duy Chiến Binh có thể mang lại lợi ích nhưng cũng gây hại cho chúng ta. Khi não bộ được lập trình với tư duy này, chúng ta có sự hoài nghi có chủ đích, biết khi nào nên tiếp tục hoặc dừng lại trong quá trình đánh giá một vấn đề, quyết định. Chúng ta tự hỏi “Tôi có nên tin điều này không?” hoặc “Tôi có buộc phải tin điều này không?”. Đây là khía cạnh của tư duy chiến binh, giúp chúng ta nhìn nhận tổng thể và dự đoán khả năng xảy ra của cuộc sống.

Ngoài ra, tư duy chiến binh giúp chúng ta nhận biết giới hạn kiến thức cá nhân. Kiến thức càng rộng lớn, suy nghĩ càng đa dạng, từ nhiều góc độ khác nhau. Tư duy này cũng mang lại 'ảo tưởng tích cực' trong thời gian ngắn, nhưng có thể dẫn đến sự bóp méo sự thật và tuyên truyền bản thân theo ý muốn để tạo điều kiện thuận lợi cho bản thân.

Đây là hình thức tự thỏa mãn bản thân, mang lại lợi ích ngắn hạn nhưng không bền vững. Chúng ta có thể mất khả năng nhìn nhận sự việc một cách khách quan và khó chấp nhận những thực tế không theo ý muốn.

Tư Duy Trinh Sát: Loại tư duy này là khả năng đánh giá một cách cẩn thận và khách quan về mọi vấn đề. Người có tư duy trinh sát thường tiếp cận thông tin và suy luận trước khi đưa ra kết luận.

Nếu tư duy chiến binh là sự bảo vệ quan điểm dựa trên thiên kiến xác nhận, thì tư duy trinh sát là việc 'truy tìm sự thật'. Như một cảnh sát thám tử, người có tư duy trinh sát nhìn nhận sự việc để vẽ ra bức tranh tổng thể. Họ được thúc đẩy bởi sự hiếu kỳ và ham muốn khám phá sự thật, đồng thời giữ cái nhìn đa chiều, không quá tin vào ý kiến của mình.

Tư duy trinh sát cũng được thúc đẩy bởi trách nhiệm và nhận thức về hệ quả. Họ coi việc tìm kiếm sự thật là trách nhiệm và hiểu rõ rằng việc che giấu hoặc biến t distort sự thật có thể gây hậu quả tiêu cực cho mọi người.

Rèn luyện tư duy trinh sát mang lại nhiều lợi ích. Nó tạo ra mạng lưới kiểm duyệt trong não bộ, thúc đẩy sự nghi ngờ và thận trọng trong việc xác định sự thật. Hơn nữa, nó khuyến khích đánh giá sự thật dựa trên khách quan và tin cậy của bằng chứng, không bị chi phối bởi bất kỳ phe phái nào.

Tìm kiếm sự thật giống như một hành trình đến một đích. Mỗi người có 'bản đồ' riêng cho con đường tìm kiếm sự thật. Điều này là một hành trình khó khăn, đầy thách thức từ bên ngoài và bên trong. Nhưng quan trọng nhất, con đường đến sự thật phải do chính bản thân xây dựng, nếu không, chúng ta không thể đạt được điều mình mong muốn.

Để nhận biết liệu ta có áp dụng tư duy trinh sát hay không, tác giả đã đề xuất các phương pháp như sau, cũng là cách để luyện tập và củng cố loại tư duy này:

Đặt ra các giả định về bản thân:

Tự tin đưa ra những dự đoán rõ ràng:

Tác giả chỉ ra cả hai mặt lợi và bất lợi của cả hai hình thức tư duy, khuyến khích người đọc nên phát triển tư duy trinh sát và thúc đẩy biến nó thành thói quen. Tuy nhiên, tác giả không khuyến khích người đọc loại bỏ tư duy chiến binh, vì mỗi hình thức tư duy sẽ có tác dụng của riêng chúng ở các tình huống khác nhau. Tư duy chiến binh giúp chúng ta bảo vệ quan điểm, duy trì lập trường cá nhân và đối phó tốt với áp lực.

Trong khi đó, tư duy trinh sát khuyến khích chúng ta tìm kiếm sự thật, có trách nhiệm với suy nghĩ của bản thân. Do đó, việc chuyển đổi giữa hai hình thức tư duy là rất cần thiết. Nếu có thể phát triển cả hai hình thức tư duy, chúng ta có thể có cái nhìn tổng thể về vấn đề và học cách giữ vững quan điểm, lập trường.

Ý kiến cá nhân về cuốn sách

Là người đã từng được học về Tư duy Phản biện và Đọc Hiểu một cách sâu sắc, tôi cảm thấy những kiến thức trong cuốn sách Tư duy truy tìm sự thật đã được đơn giản hóa để độc giả dễ hiểu và tưởng tượng. Tư duy chiến binh và tư duy trinh sát chỉ là cách tiếp cận vấn đề, sự kiện khác nhau, bị điều khiển bởi các động lực khác nhau từ mỗi góc nhìn. Cuốn sách mang lại cái nhìn mới mẻ về thiên hướng tư duy của con người.

1. Định nghĩa quen thuộc, phân tích được lựa chọn một cách cẩn thận: 

Trước hết, tác giả đã đặt những tên gọi độc đáo cho các loại tư duy. Cô ấy đã gọi các loại tư duy dựa trên đặc điểm như “trinh sát”, “chiến binh”. Những tên này dễ nhớ và giúp độc giả hiểu ngay tức thì về bản chất của các loại tư duy đó.

Tác giả Julia Galef đã dành nhiều thời gian giải thích về hai loại tư duy và cung cấp các ví dụ cụ thể để minh họa. Việc đưa case study vào sách không còn là điều mới mẻ nhưng vẫn giúp người đọc hiểu được kiến thức một cách thú vị hơn.

1. Hiểu biết được mở rộng từ góc độ mới:

Trong lĩnh vực kỹ năng, sách về Tư duy vẫn luôn được quan tâm bởi chủ đề có tiềm năng và ứng dụng cao. Chủ đề Tư duy truy tìm sự thật cung cấp cái nhìn sâu sắc về tâm lý và hành vi của con người.

Julia Galef đã đặt tên mới cho các loại tư duy và giải thích cách chúng ảnh hưởng đến chúng ta. Cuốn sách này tôn trọng các loại tư duy và nhắc nhở người đọc về cách phát huy và hạn chế của chúng.

Phần kết luận

Những cuốn sách về Tư duy và Kỹ năng đều có sức hút riêng. Tư duy truy tìm sự thật phù hợp với những người muốn khám phá sâu hơn về Tư duy, có kiến thức nền vững về chủ đề này.