Buzz
Sau hàng ngàn năm lịch sử, trà đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa của nhiều quốc gia trên thế giới. Với giá trị dinh dưỡng cao, trà không chỉ giúp cải thiện sức khỏe mà còn mang lại sự thư giãn tinh thần và sự thông thái. Dù ở bất kỳ vùng đất nào, cách pha chế ra sao, không ai là không biết đến trà.
Bộ đôi tác giả Bình và Thỏ đã ra mắt cuốn sách Một chút trà, thêm chút sữa, mang đến một cái nhìn tổng quan về lịch sử trà và những điều thú vị trong văn hóa thưởng trà toàn cầu.
Bình, sinh năm 1990, là một nhà viết tự do và kinh doanh, đồng thời là admin của trang Chuyện, chuyên dịch các từ ngữ độc đáo trên thế giới. Thỏ, sinh năm 1995, hiện sống tại Đà Lạt và làm thiết kế đồ họa. Một chút trà, thêm chút sữa là cuốn sách thứ ba mà cả hai cùng nhau thực hiện.
Trà đã trở thành một phần không thể tách rời của nhiều nền văn minh, mỗi quốc gia đều có cách gọi, kiểu pha và cách thưởng thức trà riêng. Cuốn sách này không chỉ đưa người đọc đến những địa danh nổi tiếng về trà mà còn tổng hợp các thức uống liên quan đến trà từ cổ chí kim. Chẳng hạn, ai từng thắc mắc trà sữa là trà pha với sữa hay sữa pha với trà, đọc xong Một chút trà, thêm chút sữa chắc chắn sẽ có câu trả lời.
Chương 1: Khám Phá Vườn Trà
Bắt đầu của cuốn sách Một Chút Trà, Một Chút Sữa điều chỉnh kiến thức cơ bản trước khi khám phá sâu hơn về đặc điểm của trà từng vùng.
Một số điều mà phần lớn người không uống trà cũng không biết, như tên khoa học của cây trà, cây chè thuộc họ gì và có bao nhiêu loại. Giải thích, tùy vào trường hợp, trà có thể mọc thành bụi hoặc phát triển thành cây gỗ, trong khi người ta hiện nay thường cắt tỉa cây trà để giữ kích thước của chúng. Để trà phát triển như trong tự nhiên, người trồng cần cung cấp bóng râm từ các cây cao lớn hơn. Hầu hết các sản phẩm trà chất lượng ngày nay đều được hái bằng tay. Đặc biệt, ngày Trà Quốc Tế được chọn là ngày 21 tháng 5 hàng năm.
Hiện nay, theo khu vực, dân cư có thể gọi thức uống này là 'chè' hoặc 'trà'. Người miền Bắc thường gọi cả cây và lá khô là 'chè', trong khi ở miền Nam, 'chè' chỉ đề cập đến loại thức uống ngọt ngào.
'Sau này, từ 'trà' cũng được sử dụng để ám chỉ các loại nước không phải là trà từ lá chè (ví dụ: trà hoa cúc: chỉ cần hãm hoa cúc khô với nước nóng để có trà hoa cúc, mà không cần dùng lá trà nào).'
Trong danh sách thức uống ở các quán hay cửa hàng trà sữa, thường rõ ràng được phân loại các loại trà như trà ô long, trà xanh hoặc trà đen. Một chút trà, thêm một chút sữa đã giải thích sự khác biệt giữa ba loại này.
'Trà xanh: Không trải qua quá trình lên men.'
Trà đen: Quá trình lên men được tối ưu hoá đến tận cùng.
Trà ô long: Một phần của quá trình lên men đã được hoàn thiện.
Phân loại trà dựa trên mức độ oxy trong quá trình lên men. Ngoài ra, có thể phân loại trà theo hình dạng như trà vụn, trà sợi, trà bánh,... Người viết cũng đề xuất trà phù hợp với từng loại tình trạng cơ thể.
Nguyên lý hai nguồn gốc của cây chè được cho là Ấn Độ và Trung Quốc.
Câu chuyện về nguồn gốc của trà: Đức Phật phát hiện ra trà và cảm thấy sảng khoái khi uống nó; Thần Nông phát hiện trà là một loại thuốc; một danh y trong thời Chiến Quốc để lại di sản của mình trong một cây chè.
Chương 2: Lục địa Châu Á
Trung Quốc: Quốc gia của trà.
Trà được dễ dàng tiếp cận với mọi người ở Trung Quốc nhờ vào hệ thống kênh rất phát triển, giúp việc vận chuyển trở nên thuận tiện hơn.
Nhiều loại trà nổi tiếng của Trung Quốc như Đại Hồng Bào, Bích La Xuân, Long Tỉnh đã được nhiều người săn đón. Quốc gia này đã đóng góp không ít vào việc phổ biến trà.
Cùng với gốm và lụa, trà đã làm nên sự thịnh vượng của Trung Quốc, tạo ra một xã hội giàu có và có sức ảnh hưởng lớn nhất thế giới.
Nhật Bản: Quốc gia của bình minh.
Trà đã đến với đất nước mặt trời mọc thông qua các sứ giả đi qua con đường tơ lụa.
Các nhà sư Phật giáo ở Nhật tin rằng trà là món quà từ thượng đế để chữa lành các bệnh như chán ăn, tiêu hóa kém, tim mạch.
Trong thế kỷ XIV, trà ngày càng phổ biến ở Nhật và được trồng khắp nơi, các quán trà thượng lưu luôn sôi động. Nghệ thuật trà của Nhật Bản có yêu cầu cao và hình thức tinh tế là nét đặc trưng của xứ hoa anh đào. Người Nhật bắt đầu với matcha từ thiền sư Ikkyu vào thế kỷ XV.
Ngoài matcha, người Nhật còn sử dụng trà gạo rang và trà cuốn. Ngành trà sữa đang phát triển mạnh mẽ ở Nhật Bản, mặc dù đất nước này có tiêu chuẩn uống trà khắt khe. Người Nhật thậm chí còn sáng tạo các món kết hợp như ramen trân châu, cơm trộn trân châu, mì gói trân châu.
Đài Loan: Đảo trà.
Cây chè ở Đài Loan được cho là có nguồn gốc từ Trung Quốc và được đưa đến đây thông qua dân di cư. Trà xanh là sản phẩm xuất khẩu lớn nhất của Đài Loan, với giá cả cao và chủng loại đa dạng. Đài Loan cũng nổi tiếng với du lịch trà đạo.
Trước khi sáng tạo ra trà sữa trân châu, Đài Loan đã nổi tiếng với sản xuất loại trà tốt nhất thế giới, nhờ vào địa lý và khí hậu độc đáo phù hợp với cây chè.
Mỗi năm, ngày 30 tháng 4 được gọi là Ngày Trà sữa toàn cầu. Tưởng tượng cách người Đài Loan uống trà sữa giống như người Việt uống cà phê mỗi buổi sáng.
Nếu bạn đến Đài Loan, bạn sẽ thấy trà sữa ở mọi nơi, từ trung tâm thương mại, chợ đêm đến vỉa hè.
Thái Lan: Quê hương của trà Thái Xanh và trà Thái Đỏ. Hầu hết người Thái thường pha trà với sữa hoặc chanh vì vị trà nguyên bản đậm và đắng.
Trà Thái Xanh và trà Thái Đỏ khác nhau chủ yếu ở màu sắc, còn mùi vị không có nhiều khác biệt. Trà Thái Xanh được cho là nhẹ nhàng hơn, trong khi trà Thái Đỏ có hương vị đậm đà hơn.
Bất kỳ ai cũng có thể tự pha trà sữa Thái tại nhà, nhưng thú vị hơn là quan sát cách mà những người bán hàng rong biểu diễn nghệ thuật pha trà sữa tại khu chợ Chatuchak.
Nếu bạn đến Đài Loan, bạn sẽ thấy trà sữa ở mọi nơi, từ trung tâm thương mại, chợ đêm đến vỉa hè.
Ấn Độ: Quê hương của Masala Chai.
Mỗi du khách đến Ấn Độ đều sẽ thấy hình ảnh Masala Chai xuất hiện ở khắp mọi nơi trên đường phố. Đây là món thức uống nổi tiếng nhất của đất nước này, được pha chế từ trà đen và các loại gia vị như quế, hồi, gừng, đinh hương cùng với sữa.
Khi uống xong, người ta thường ném chiếc cốc rẻ tiền đó ra đường, nó sẽ mau chóng bị nghiền nát bởi các phương tiện giao thông. Đất lại trở về với đất.
Chương 3: Châu Âu và châu Mỹ
Anh Quốc: Đất nước của trà.
Trà đã đến với Anh từ thế kỷ XVII thông qua công ty Đông Ấn Hà Lan, và mặt hàng đầu tiên là trà đen. Ban đầu, người dân Anh coi trà như một loại thuốc và chỉ dành cho tầng lớp thượng lưu.
Mỹ: Quốc gia của cuộc cách mạng trà.
Trong thời kỳ chiến tranh, 13 thuộc địa Anh tại Bắc Mỹ phải đối mặt với nhiều sự trừng phạt và thuế nặng, kể từ sự kiện “Tiệc trà Boston”. Điều này đã khiến cư dân nổi dậy chống lại Anh và giành lại độc lập.
Mặc dù Mỹ được biết đến với các loại trà từ lá mâm xôi, thơm, hoa cúc,... nhưng cà phê được ưa chuộng hơn trà, thậm chí một số người còn có thành kiến với trà.
Việt Nam: Đất nước của trà.
Từ văn chương đến đời sống hàng ngày, trà luôn góp mặt ở khắp mọi nơi tại Việt Nam.
Trà là một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của người Việt, là khởi đầu của những cuộc gặp gỡ tri kỷ.
Trong Phú Thọ, các nhà khảo cổ đã phát hiện dấu vết của cây chè hóa thạch và một rừng chè hoang có ba cây chè cổ thụ. Ở miền Bắc Việt Nam, dãy đất hình chữ S được coi là một trong những nơi xuất phát của cây chè cổ. Trà sen nổi tiếng trên toàn thế giới không chỉ vì hương vị tuyệt vời mà còn vì quá trình chế biến cầu kỳ.
Bộ đôi tác giả đã miêu tả và chỉ ra những đặc điểm riêng trong cách thưởng trà của hai miền Nam và Bắc. Trong thời gian gần đây, cơn sốt trà sữa đã lan rộng mạnh mẽ trong giới trẻ. Ngoài trà truyền thống, trà chanh và trà đào cũng thu hút sự quan tâm.
Những lá trà kể câu chuyện của mình (cảm nhận sau khi đọc)
Lịch sử của trà phức tạp không kém về cách pha chế và thưởng thức. Ví dụ, ở Việt Nam, xung quanh các khu vực trồng chè, cây xoan thường không được trồng để tránh ảnh hưởng đến mùi hương của trà.
Ngày nay, trà được trồng và sản xuất trên khắp thế giới, từ các nhà nông nhỏ đến các tập đoàn lớn. Đôi khi, có nhiều loại thức uống được gọi là trà nhưng thực chất không phải từ cây chè, chỉ là thực vật được phơi khô và hãm với nước nóng để uống.
Hiện nay, số lượng giống trà vẫn đang được phát hiện và tăng lên hàng năm, và hương vị của chúng phụ thuộc vào điều kiện thời tiết và đặc biệt vào đất nuôi cây.
Trà được gọi là thức uống ưa thích nhất trên thế giới, có lẽ vì nó tinh tế hơn cà phê nhưng lại thú vị hơn nước. Nếu rượu bia, nước ngọt tạo cho người uống cảm giác thích thú, thì trà không chỉ sở hữu điều tương tự mà còn lành mạnh hơn và có thể uống thường xuyên hoặc thậm chí mỗi ngày. Ít ai biết rằng trong quá khứ, lịch sử của trà cũng trải qua nhiều giai đoạn thăng trầm giống như cuộc sống của một con người.
Phần đáng chú ý nhất trong Một Chút Trà, Thêm Chút Sữa chính là 'Từ Điển về Trà'. Vài trang sách ngắn gọn đã chứa đựng rất nhiều từ và cụm từ mà nếu không phải là người am hiểu về trà sẽ khó mà hiểu được.
Không rõ giữa hai đất nước rộng lớn Ấn Độ và Trung Quốc đâu mới thực sự là quê hương đầu tiên của trà, cũng không rõ Đức Phật hay Thần Nông mới là người phát hiện ra trà, nhưng nói về sự phát triển của trà có lẽ người bạn phương Bắc chúng ta có phần hơn một chút. Phải thật sự khâm phục bộ đôi tác giả vì lối văn không dài dòng mà cực kỳ súc tích, trình bày vị trí của trà qua từng giai đoạn trong lịch sử Trung Quốc.
Nếu trà được dùng như một loại thuốc giúp con người tỉnh táo vào thời Hán - Chu, thì sang thời Đường bắt đầu trở thành yếu tố không thể thiếu trong mỗi gia đình. Triều nhà Tống về sau bắt đầu đặt ra nguyên tắc nghiêm ngặt khi hái trà và hình thức trà thất (quán trà) trở nên hưng thịnh. Nhà Minh đã có công mở rộng diện tích trồng trà và cuối cùng là sự xuất hiện của trà ô long và hồng trà thời nhà Thanh.
Khác với phong cách uống trà để thảo luận về nhân sinh như Trung Quốc, người Nhật xem trà là liều thuốc giúp trái tim khỏe mạnh. Trà đạo Nhật Bản ngày nay có phần tối giản và được biến tấu để phù hợp với nhiều tầng lớp. Matcha không chỉ được dùng trong trà đạo mà còn được kết hợp để trở nên đa dạng hơn như cà phê matcha, matcha latte, hoặc được sử dụng trong làm bánh ngọt, kem.
Câu chuyện về trà sữa và Đài Loan không ai không biết, người viết còn giúp độc giả có vài thu hoạch nhỏ đầy thú vị để khi uống trà sữa lần sau nhất định phải để ý. Trà sữa cũng trở thành mục tiêu nghiên cứu của các chuyên gia, một kết luận được đưa ra là trà sữa ngon nhất khi được pha từ hồng trà vì có hương vị ngọt ngào đặc trưng.
Mặc dù không được đánh giá cao như các nước khác, nhưng trà của Thái vẫn mang một nét đặc biệt không thể nhầm lẫn.
Những tác phẩm về trà của Ấn Độ sống động như thể hiện sự độc đáo của hương vị. Người Ấn cũng kết hợp triết lý và tín ngưỡng vào tách trà giống như Trung Hoa.
Trong lịch sử, trà đã góp phần làm suy thoái nền kinh tế Ấn Độ, gây ra nhiều vấn đề tai hại. Khi bị chiếm đóng bởi Anh, Ấn Độ trở thành nguồn cung trà thay thế khi giao dịch với Trung Quốc gặp khó khăn. Kết quả, nông dân Ấn Độ bị ép buộc trồng cây trà thay vì lúa, dẫn đến nạn đói và nhiều vấn đề khác.
Ngày nay, trà đen là biểu tượng của Ấn Độ, dù loại này có nguồn gốc từ Trung Quốc. Các nghiên cứu gần đây đã phát hiện khu rừng chè hoang dã tại Assam, chứng minh nguồn gốc của loại trà đen này khác hoàn toàn với Trung Quốc.
Anh quốc là quốc gia có sự đam mê với trà, trong khi Hoa Kỳ do lịch sử nên không có sự quan tâm lớn đối với trà. Trà cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình giành độc lập của Mỹ.
Tự hào về sự độc đáo trong cách thưởng trà, người Việt đã không giữ được nét tương đồng với Trung Quốc. Nhờ vào Bình và Thỏ, cách tạo ra trà sen được thể hiện một cách tinh tế. Ngoài ra, từng vùng địa lý tạo ra phong cách uống trà đặc trưng cho người Việt.
Trà đã lan tỏa khắp châu lục từ Á sang Âu, Một chút trà, thêm chút sữa là cách chúng ta khám phá những nền văn hoá uống trà đậm đà và phong phú. Sự phát triển của trà thăng trầm nhưng luôn đi kèm với con người và các quốc gia được giới thiệu đến.
Trà không chỉ là đồ uống được ưa chuộng mà còn là dấu vết của thời gian, là bằng chứng của quá khứ và thuộc về mọi tầng lớp xã hội. Từ câu chuyện về trà trong sách, chúng ta có thể phần nào hiểu được nét sống, cách sinh hoạt, tính cách và tâm hồn của từng dân tộc.
Ngoài những nghi lễ trà truyền thống, sự tinh tế của trà cũng hiện diện trong nhịp sống sôi động và trẻ trung. Hai ngòi bút đã mô tả một cách tổng quan về trà và lịch sử dày đặc đầy thú vị. Thức uống đơn giản từ lá cây này vẫn đang ảnh hưởng sâu rộng đến thế giới và con người ở mọi lĩnh vực.
Điều đáng chú ý là Một chút trà, thêm chút sữa được minh họa bằng hình ảnh sống động, tạo cảm giác như đang trải nghiệm mà không cần phải đọc một tài liệu nghiên cứu.
Khi bắt đầu khám phá câu chuyện của lá trà, ta sẽ bị bất ngờ lần này sang bất ngờ khác. Sự biến động của lá trà cũng phản ánh biến động của các quốc gia ảnh hưởng lớn trên thế giới. Một chút trà, thêm chút sữa là lựa chọn phù hợp cho người muốn cập nhật kiến thức và tìm kiếm điều mới mẻ.
