[Tóm Tắt & Review Sách] “Vùng Đất Mắc Cạn”: Người Lữ Khách Vô Danh

Vùng đất mắc cạn là câu chuyện sâu lắng về tâm hồn của một người đàn ông vô danh, lang thang tìm kiếm ý nghĩa cuộc sống cho bản thân, đồng thời phản ánh sự cay đắng, khắc nghiệt của thiên nhiên đối với con người ở miền Tây Việt Nam. Câu chuyện này là bài học đáng nhớ, để lại nhiều kỷ niệm sâu sắc và cảm xúc không tả được,…

Hoàng Khánh Duy là ai trong giới văn học?

Phạm Khánh Duy, sinh vào ngày 16/08/1997 tại Cà Mau, hiện đang sinh sống, học tập và làm việc tại Cần Thơ. Anh ấy đã đạt được bằng Thạc sĩ Văn học Việt Nam và là thành viên của Hội Nhà văn Thành phố Cần Thơ. Có nhiều tác phẩm nổi bật đã được anh ấy xuất bản như Truyện ngắn Bình minh xanh lam, tạp văn Ngược chiều thiên di, Cho ta đôi cánh trắng, truyện dài Biết khi nào mới gặp lại nhau?,...

“ Dưới lớp vỏ của từ ngữ là một thế giới khác biệt, là hàng triệu tia sáng lung linh, là phần của “Con người” bừng bừng run rẩy. Cảm ơn văn chương đã ban tặng cho tôi những điều quý giá”  -  Hoàng Khánh Duy 

TRUYỆN DÀI - VÙNG ĐẤT MẮC CẠN

Orphée sẽ mang lại sự tái sinh cho Trái Đất, những điều bị lãng quên và hủy diệt sẽ hồi sinh một lần nữa dưới tán nấm mồ.

Nhân vật đó - một người đàn ông vô danh không rõ tên tuổi, đang cố gắng lái thuyền qua dòng sông rộng lớn.

Anh ta run sợ. Dường như nước cũng đang dâng lên. Nếu anh ta bị sông cuốn trôi, anh ta sẽ coi đó là một thách thức của cuộc sống. Nếu anh ta chiến thắng, anh ta xứng đáng được tôn vinh, hoặc anh ta tự tôn vinh mình. Nhưng nếu anh ta thất bại, cũng chính là số phận của anh, cuộc đời rong ruổi, thử thách nào cũng có thể vượt qua, chỉ có sông là anh ta thất bại thảm hại.

Người lái thuyền nhìn anh ta với ánh mắt hoài nghi, thấy anh ta chân thành và tử tế, không có dấu hiệu của sự lừa dối hay toan tính. Không biết anh ta đang tìm kiếm điều gì?

Một cuộc tìm kiếm không hướng đích xác, nhưng không vô nghĩa. Cuộc sống là cuộc tìm kiếm. Khi có được điều mình ao ước, con người lại mong muốn có thêm điều tốt đẹp hơn, và rồi họ lại bắt đầu hành trình mới, dù nó không hề dễ dàng.

Trong quyển sách Bảo Bối, tôi đã đọc một lần, trên một trang có viết về vùng đất này, con sông này. Sách viết rằng ai đi sâu vào trong đoạn này sẽ gặp một Thiên Lão. Sách Bảo Bối nói Thiên Lão hiểu biết về nhiều vấn đề. Ông có thể giải thích nguyên nhân của mọi chuyện đang diễn ra hoặc đã diễn ra mà người khác không thể hiểu được. Ông cũng có thể dự đoán được tương lai.

Người đàn ông vô danh hân hoan, phấn khích hưởng thụ. Người chèo thuyền, nhận ra tia hy vọng trong ánh mắt của anh ta, sáng tỏ trong lòng anh ta.

Mọi thứ trên trái đất đang dần thay đổi trong tầm nhìn của anh ta. Cỏ cây, đất đai, nước và không khí mà mẹ tự nhiên và con người đang sống trong không còn giống như trước. Cuộc hành trình này là niềm đam mê của anh ta, sẵn sàng hy sinh cả cuộc đời để tìm được điều mà anh ta mong muốn, dù có đắng cay.

Nơi này không có đồng lúa, chỉ có cây rừng um tùm, đất phù sa, và sự buồn bã hơn cả nơi anh ta đến từ. Đêm đã buông xuống, sương mù cũng dần phủ lên làm ướt tóc bạc của anh ta. Anh ta mong một ngày nào đó có thể dẫn mọi người trong xóm nhỏ của mình đến một nơi trong lành hơn. Ở đó, họ và mọi người sẽ yêu thương hành tinh mà họ đang sống, bảo vệ nó như cách nó bảo vệ họ. Để không phải chứng kiến sự phá hủy mà chỉ chứng kiến sự tái sinh.

Trong tâm trí của anh ta, vọng lên hai từ: Thiên Lão. Anh ta phải tìm ra ông ta, nếu không sẽ quá muộn. Tiếng chim làm cho anh ta vui vẻ hơn, giảm bớt cảm giác buồn chán giữa khung cảnh rừng sâu nước lạ, bốn bề cây cối và nước không biết đâu là nhà, là xóm làng, là con người. Bước chân trong âm thanh của chim hót - bản giao hưởng của thiên nhiên. Cuộc hành trình này làm anh ta nhớ về chuyến đi năm xưa, một chuyến đi để tìm kiếm điều mà anh ta đang cần.

Anh ta không sợ, thậm chí chết cũng không sao, ai trong cuộc sống này sợ chết bao giờ, không phải cuộc sống của mỗi người chỉ để nuôi dưỡng cái chết sao, chỉ sợ sống mà chứng kiến những điều kinh hoàng, sự biến đổi của mặt đất và lòng người. Vậy thì sống mới là điều đáng sợ chứ chết thì anh ta không sợ.

Anh ta vui mừng trong lòng khi biết rằng anh ta đang đi đúng hướng. Thiên Lão có tồn tại không phải là truyền thuyết không căn cứ, không phải là lời nói dối của sách Bảo Bối.

Thực ra, người đàn ông vô danh này sinh ra trên đồng bằng chứ không phải trên núi. Khi sinh ra, mẹ hắn bỏ dây rốn của hắn xuống sông, ý hàm ý rằng cuộc đời hắn sẽ dài như sông, lòng hắn sẽ rộng lượng như dòng sông… Nhưng khi hắn lên núi, hắn vào làng làm việc chăm chỉ, nhìn người ta làm gì thì làm đó, cuốc đất, gặt lúa, bê nước, xây chuồng bò,… dù vụng về nhưng dần dần cũng thành thạo.

Cuốn sách Bảo Bối của hắn có ghi chép cẩn thận, dù không được học vấn đầy đủ nhưng hắn vẫn không quên kiến thức sách vở, nhớ những điểm ấn tượng, còn lại thì thôi.

Đôi khi trong cuộc đua, người chiến thắng không phải là người mưu mẹo, tài tình nhất, đơn giản chỉ là họ dũng cảm hơn người khác. Hắn tưởng tượng Thiên Lão như một vị thần đầy tài năng và phép màu như thần Zeus của Hy Lạp với sấm và chớp hay thần Apollo với cây cung bạc và cây đàn lyre hay thần Hades cai trị thế giới ngầm, nhưng hắn mong mỏi rằng đất nước này sẽ có những vị thần như vậy. Dù có e dè nhưng hắn vẫn tiến lên, bước chân kiên định và đầy tâm huyết dù con đường còn xa.

Thiên Lão không xuất hiện như hình tượng mà hắn tưởng tượng, không giống những vị thần trong thần thoại Hy Lạp với những phép màu, uy nghi và quyền lực. Thiên Lão đơn giản hơn nhiều với trang phục của một người dân rừng sông, một vài chỗ rách rưới đã được vá kỹ lưỡng. Tóc trắng dài buông xuống gần nửa lưng và râu dài màu trắng như thế.

Thiên Lão không phải là Thần, Phật, Thánh, Tiên…. gì cả, ngài không biết phải giúp đỡ người đàn ông vô danh này như thế nào, nhưng Thiên Lão mời hắn vào phòng, mời hắn uống nước. Hắn như được mở rộng trái tim, hắn bước vào căn phòng của Thiên Lão. Hắn nhận ra căn phòng này vô cùng sạch sẽ và ấm áp. Phòng lợp lá, bức tường cũng là lá,… trong căn phòng này của Thiên Lão toàn là những thứ tự nhiên như sen sau nhà, sen rừng, sen trắng hiếm có, cá dưới ao, rau trong rừng, chim hòa mình vào thiên nhiên, tự do bay lượn, tự do yêu đời, không sợ ai hãm hại, bắt giữ. Là của tự nhiên!

Hắn nhìn Thiên Lão, đôi mắt tràn đầy hy vọng, mong Thiên Lão sẽ chỉ cho người đàn ông vô danh này cách làm cho thế giới trở nên đẹp như nơi mà Thiên Lão sống.

Nếu ta đưa anh một cành sen - trong khi Thiên Lão nói, hắn vẫn đưa tay chọn một cành sen trắng, vẫn rực rỡ dưới ánh ban mai - Ta tặng anh, nhưng anh không giữ nó trong một lọ nước đẹp, mà quăng nó xuống bùn sâu, liệu ta có lấy lại được không? Chắc chắn là có, ta không thể làm ngơ khi thấy cánh sen của ta bị phá hủy mà không hề thương tiếc, khi những cánh sen trắng từng sáng chiều như chứa đựng viên ngọc của trời.

Những ngày thơ ấy, hắn thích những chuyến đi xa vì đơn giản, đi là vui, ở xóm là buồn. Hắn nghĩ vậy và lo sợ rằng cuộc đời của hắn sẽ bị giam cầm ở cái xóm nhỏ xíu, nơi buổi chiều buồn vắng vẻ, tiếng chim vịt kêu thảm thiết, và nghèo đói thường xuyên xảy ra. Hắn yêu quê hương của mình, tự hào về xóm nhỏ, nơi mà chân tình vượt lên trên tiền bạc, nơi coi đất như là máu thịt. Những lần mẹ dẫn hắn ra chợ thị xã, buôn bán vài thứ lèo tèo, thật vui.

Hắn yêu mẹ hắn và quê hương mình nhiều lắm. Những bài học ấy đã đi theo hắn suốt một thời thơ ấu vô tư, trong sáng, khi hắn chỉ biết đi theo mẹ.

Từ đó, câu chuyện về hắn rõ ràng hơn, người đàn ông vô danh này sinh ra ở làng Đất Ngọt. Dù gốc tích của cái tên làng Đất Ngọt còn bí ẩn, nhưng trong ký ức sâu thẳm của mẹ hắn, lời kể của ông cụ xa xôi, về ngày cụ Tam Thu đặt chân đến mảnh đất này, đất đầy lau sậy, cây cỏ, và rắn… những người đi cùng trong chuyến khai khẩn ấy khuyên cụ Tam Thu nên bỏ đi, tìm nơi khác để định cư nhưng cụ Tam Thu không nghe. Cụ nhìn đất và đoán được đây có thể phát triển nông nghiệp với lúa nước, cây trồng, và sau này sẽ là xóm làng, là ấp. Tên Đất Ngọt ra đời như một lời giới thiệu, một sự kính trọng. Hắn sinh ra ở đây là niềm tự hào, mỗi khi đi xa, hắn đều hướng về làng, và mỗi khi nói chuyện với người mới, hắn lại kể về xóm mình và mời họ ghé thăm làng Đất Ngọt một ngày nào đó: Ăn là ghiền!

Thời gian trôi đi, niềm vui của tuổi thơ dần xa xôi, dòng sông nhỏ chảy qua làng Đất Ngọt chiều chiều có bìm bịp bay về đậu trên những cành cây khô khan kêu than thở, nghe tang thương. Ban đầu, chỉ có hai người, sau đó ba, bốn người, rồi cả đoàn người dắt dìu nhau ra đi. Đi, để tìm miền đất hứa. Đi, để rời khỏi cái mảnh đất mà sự sống đã dần cạn kiệt, chỉ còn lại dấu ấn của hoang tàn, xác xơ của chết chóc. Mẹ hắn không nói gì, chỉ cố sống qua ngày, ăn qua bữa. Và thế, còn hai mẹ con hắn cô độc giữa xóm này, làm sao mà chịu nổi? Cảnh đó không đẹp một chút nào! Có lẽ hắn và mẹ cũng sẽ ra đi, sớm hay muộn thôi.

Nước biến đổi. Đất thay đổi. Hắn đau lòng trước sự thay đổi của đất. Nhưng đổi theo hướng tiêu cực. Hắn lo lắng khi thậm chí cả cỏ cây cũng không muốn xâm nhập vào vùng đất trống trải, hay trên ruộng, những vết nứt kéo dài làm đất chia thành hai phần, mỗi phần đều khô cằn như nhau. Làng giờ trở nên thưa thớt, buồn tẻ, nhạt nhẽo như nước vo gạo.

Những đợt hạn mặn kéo dài từ năm này sang năm khác. Hắn coi hạn mặn như một thước đo thời gian, sau mùa hạn mặn năm trước, mưa còn chưa thấm đất đã vội tới mùa hạn mặn năm sau. Chỉ còn một ít người ở lại ở đây. Biết rằng không còn quay lại nữa, mấy hộ dân còn lại chia nhau mảnh đất để canh tác. Đất vẫn khô cằn.

Người đàn ông vô danh đã mất mẹ của mình, vì mẹ hắn qua đời giữa đồng ruộng, trong nước mắt của hắn.

Suốt cả buổi trưa, hắn không thấy mẹ vào nhà, nghĩ rằng mẹ bận công việc nên hắn tiếp tục làm việc, nhưng đến chiều vẫn không thấy mẹ. Thường thì khi bữa trưa, mẹ đã vào nhà và chuẩn bị cơm nước, mang rau tươi từ vườn hoặc nấu cơm với nước mắm. Hắn lo lắng và ra tìm thì thấy mẹ nằm còng queo giống như cây khô trên cỏ, bị nắng nóng hấp thụ. Hắn gọi lên trời, nhưng giọt nước mắt của hắn cũng ngưng tuôn. Trời đã khô cạn mọi giọt nước mắt. Mẹ hắn giống như một cây khô. Cây mùa mưa không chết, chỉ có gió mạnh mới làm đổ cây. Nhưng chỉ cần vài tháng nắng đã làm khô cả đồng bãi.

Hắn dường như đã mất đi ý chí sống, sống một cách cô đơn, và dần quen với điều đó. Dù cô đơn, hắn vẫn phải tiếp tục. Khoan dung là tính của đàn ông. Thường thấy phụ nữ tự tử hơn là đàn ông, trừ khi họ đau đớn. Nhưng tự tử vì tình yêu, bệnh tật... vẫn được chấp nhận, nhưng tự tử vì cuộc sống khổ cực, vì mảnh đất khô cằn... thì ai có thể chấp nhận được, người ta chỉ cười nhạo.

Cỏ dại vẫn cố gắng sống, vẫn giữ màu xanh của nó. Vậy mà con người hắn sao phải đầu hàng?

Kết thúc - Đất sẽ khô, trở thành sa mạc!

Mọi điều Thiên Lão nói đều thành hiện thực. Gai ốc trên lưng hắn nổi lên vì sợ hãi. Nếu biến thành sa mạc thì làm sao có thể sống được? Nhưng sa mạc này không giống như sa mạc Sát mà hắn đã từng thấy (trong giấc mơ), ở đây, ánh sáng của Mặt trời không bị lẻ cong để tạo ra những hiện tượng phản xạ, những ảo giác. Nếu có thể tạo ra ảo giác trước mắt người thì cũng khá thú vị, nhưng sa mạc này thực sự khắc nghiệt, như một vùng đất phẳng và nứt nẻ.

Không bao giờ hắn quên người mẹ trong hành trình đi tìm đấng cứu thế. Bên cạnh người mẹ mà hắn tôn kính suốt cuộc đời, vẫn còn một người mẹ khác và một người cha khác mà hắn yêu thương, dựa dẫm, đôi khi nũng nịu như một đứa trẻ để được âu yếm, để được chở che.

Hắn không biết cá là gì, nhưng cái đuôi của nó dài như tơ lụa và lấp lánh như kim cương. Khi đi, nước dường như đang dâng lên gần biển. Biển là nơi thấp nhất, tất cả các con sông luôn chảy về biển, nước từ các con sông đã dốc hết sức lực để nuôi dưỡng biển khơi, để một ngày nào đó biển cũng đầy nước. Như những người mẹ trên thế gian đã dốc hết sức lực để nuôi dưỡng những đứa con của họ.

Những cuộc đi như những dấu nặng trong một câu văn. Những dấu nặng không bao giờ được nâng cao trên dòng văn mà chìm sâu dưới đáy của từng chữ, thậm chí rơi rụt đâu đó trong một văn bản hoặc vụn vỡ thành nhiều mảnh trong tầm tư của người viết.

Hắn không tìm thấy người chèo đò từ ngày trước đã dẫn hắn vào rừng sâu, chỉ dặn hắn về Thiên Lão trong các bản ghi chép của sách Bảo Bối mà hắn từng đọc ở đâu đó. Người chèo đò đã lựa chọn chấp nhận chứ không đòi hỏi đổi lại. Hắn không trách, vì họ còn gia đình. Đôi khi những ràng buộc cá nhân hạn chế những lý tưởng cao quý của mỗi người. Hắn đợi một chiếc đò khác để vượt sông. Dòng sông hiếm hoi nước ở vùng đất cạn khô. Hắn tin rằng vị thần sẽ một lần nữa ban nước cho sông ngòi và đất đai, vị thần một lần nữa để sự sống tái sinh trên miền đất này, chứ không bị nghẹt trong nẻo cạn và đau khổ.

Đánh giá chi tiết của: Tấn Tài - MyBook

Hình ảnh do: Trúc Phương