Buzz
“Nỗi đau không phải là bị đánh đến bất tỉnh. Nỗi đau không phải là vết cắt từ mảnh thủy tinh cần khâu nhiều mũi. Nỗi đau là khi cả trái tim tôi nhức nhối và tôi phải mang nó xuống mồ”.
Rốt cuộc, nguồn gốc của bất hạnh, đau khổ và tuyệt vọng là gì? Là cái nghèo, cái đói hay sự ghẻ lạnh? Trẻ em với tâm hồn non nớt và nhạy cảm dễ dàng cảm nhận được điều này. Một cái nhíu mày hay một lời chê bai quần áo cũng đủ để chúng lo lắng suốt đời. “Bạn chỉ mất một giây để phán xét, nhưng người khác sẽ suy nghĩ về nó cả đời”.
Như cậu bé trong “Cây cam ngọt của tôi”, sự nghèo khó và cảm nhận bị xa lánh khiến tâm hồn cậu tổn thương. Dù suy nghĩ trưởng thành hơn bạn cùng lứa, cậu vẫn chỉ là một đứa trẻ với những suy tư vượt ngoài tầm của người lớn.
ĐÔI NÉT VỀ TÁC GIẢ
Do trải qua cuộc sống khó khăn từ nhỏ, cái nghèo trong truyện được tác giả khắc họa vô cùng sâu sắc. Đó không chỉ là sự thiếu thốn về vật chất mà còn là những chi tiết nhỏ làm cho không gian truyện trở nên ảm đạm. Nhân vật ZeZe là trung tâm với những hành động và suy nghĩ không hề trẻ con. Mỗi suy nghĩ, mỗi hành động của cậu bé khiến người đọc đau lòng. Câu chuyện thành công ở chỗ làm người đọc không thể quên được cậu bé ZeZe.
ĐÔI NÉT VỀ TÁC PHẨM
Cây cam ngọt của tôi được chia thành 2 phần, mỗi phần lại có những chương nhỏ.
Phần 1: Đôi khi, vào Giáng sinh, đứa con của quỷ ra đời.
Phần 2: Khi Chúa hài đồng buồn thiu xuất hiện
Thực ra, Cây cam ngọt của tôi là một câu chuyện rất thực tế, thực tế đến mức đau lòng. Trước khi đọc sách, chỉ cần đọc tên các chương mình đã thấy không thoải mái vì chúng mang một nỗi buồn giống như nội dung truyện.
Tên truyện là Cây cam ngọt của tôi nhưng người đọc sẽ cảm nhận được vị đắng chát khi cuộc sống quá tàn nhẫn với một đứa trẻ, buộc đứa trẻ phải trưởng thành sớm, ép cậu phải đối mặt với những suy nghĩ ngổn ngang.
VỀ NỘI DUNG TRUYỆN CÂY CAM NGỌT CỦA TÔI
Trong truyện, ZeZe là một cậu bé tinh nghịch nhưng đáng yêu, mơ ước trở thành nhà thơ đeo nơ bướm. Tuy nhiên, không phải ai cũng thấy sự đáng yêu đó, như chị gái Gloria lại nghĩ cậu là đứa trẻ hư. Xung quanh cậu là cái nghèo và những đòn roi của cha. Cậu tìm thấy nơi an ủi là cây cam ngọt sau nhà. Dù mới năm tuổi, suy nghĩ về mẹ của cậu thật bất ngờ:
“Mẹ có vẻ rất mệt mỏi. Tôi thực lòng thương mẹ. Mẹ đã làm việc cả đời, từ khi còn bé, khi nhà máy mới xây. Mẹ phải làm sạch và lau khô các dụng cụ, đến nỗi tè dầm vì không thể tự xuống bàn. Mẹ chưa bao giờ được đến trường, học đọc hay viết. Khi mẹ kể, tôi buồn đến mức hứa rằng khi trở thành nhà thơ, tôi sẽ đọc thơ cho mẹ nghe”.
Chưa bao giờ nghĩ rằng ZeZe lại có những suy nghĩ chững chạc như vậy. Cậu không hứa sẽ kiếm nhiều tiền cho mẹ mà lại hứa sẽ đọc thơ cho mẹ nghe. Cậu hiểu rõ nỗi khổ của mẹ, cảm thấy thương mẹ, nhưng trong lời kể có chút tiếc nuối và bất lực, nghe mà nghẹn lòng.
Sau những trận đòn roi nhừ tử để trút giận, ZeZe nói với ông Bồ rằng cậu sẽ giết cha. Nhưng phải là một đứa trẻ tổn thương thế nào mới thốt ra được rằng:
“Giết không có nghĩa là chộp lấy khẩu súng của Buck Jones và bắn bùm! Không phải vậy. Ông có thể giết một người trong trái tim mình. Không yêu người đó nữa. Và rồi một ngày nào đó người đó sẽ chết”.
ZeZe có phải là đứa trẻ quá hiểu chuyện không? Dù bị đòn đau nhưng cậu không nghĩ đến việc làm đau lại cha mà nghĩ đến việc 'giết' ông trong tâm trí. Có lẽ cậu đã trải qua cảm giác bị 'giết' nhiều lần trong tâm trí người khác, nên cậu hiểu nỗi đau đó và định làm thế với cha mình. Sự trưởng thành trước tuổi này hóa ra là cảm nhận đau thương từ sớm. ZeZe không ghét cha từ đầu, nhưng những trận đòn roi dần làm cậu mất đi tình thương từ cha. Cuối cùng, cậu chỉ coi trọng những người yêu quý mình và 'giết' những người không quan tâm mình trong trái tim. Tôi nhớ ZeZe đã nói với cha: 'Cha ơi, khi cha muốn đánh con, con sẽ không bao giờ phàn nàn nữa. Cha cứ đánh con đi'.
Phải đau đớn thế nào khi một đứa trẻ nói: 'Mẹ ơi, đáng lẽ con không nên được sinh ra'. Và điều khiến tôi ngạc nhiên hơn là câu trả lời của mẹ: 'Ai đã ở trên đời thì người đó xứng đáng được sinh ra con ạ. Con cũng vậy.'
Một đứa trẻ không có khái niệm về sự tồn tại của mình, nhưng ZeZe lại cảm thấy mình không nên được sinh ra. Có lẽ cậu nghĩ nếu không sinh ra, cậu sẽ không phải sống trong nghèo túng, mẹ sẽ bớt vất vả. Nhưng câu trả lời của mẹ đã thuyết phục và tác động sâu sắc không chỉ tới ZeZe mà cả độc giả. Câu nói của mẹ như một lời khẳng định giá trị sự tồn tại của mỗi người. Cuộc sống ngắn ngủi, việc bạn có mặt trên đời là điều đáng giá, không có gì phải nghi ngờ. Đừng hoài nghi bản thân, đừng tự đẩy mình vào ngõ cụt. Hãy làm những gì mình muốn, tạo ra giá trị cho xã hội. Lời của mẹ như gậy đánh tỉnh tôi trong những phút giây nghi ngờ bản thân. Trong tâm trí mỗi người luôn có những câu hỏi 'Nếu… thì đã không…'. Nhưng các bạn ạ, mọi chuyện xảy ra đều có lý do, những người chúng ta gặp dù là bạn hay thù đều là những người chúng ta phải gặp. Khi đúng thời điểm, chuyện sẽ xảy ra. Vì vậy, đừng lo lắng, đừng sợ hãi, đừng tự hù dọa mình. Hãy bình tĩnh đối diện với nó.
Ông Bồ ơi!
Gì thế?
Cháu chẳng muốn xa ông chút nào, ông biết không?
Tại sao?
Bởi vì ông là người tốt nhất trên đời. Không ai đối xử tệ với cháu khi cháu ở bên ông và trong tim cháu có một mặt trời hạnh phúc.
Khi ZeZe tưởng chừng đã hết hi vọng, ông Bồ xuất hiện mang lại ánh sáng cho cuộc đời cậu. Ông Bồ là nguồn sáng, làm tim cậu ấm áp với 'một mặt trời hạnh phúc'. Nếu những trận đòn của cha làm cậu rơi vào hầm băng, thì ông Bồ từ từ sưởi ấm cậu. Như người sắp chết khát trong sa mạc tìm thấy nước, cậu dựa vào ông. Dù khoảng cách tuổi tác lớn, tình cảm giữa họ không bị ngăn cách. ZeZe không thể hiện tình cảm nhiều với cha mẹ nhưng lại rất tình cảm với ông Bồ. Người ta nói trẻ con hay quên nhưng tình cảm của cậu với ông kéo dài từ khi còn bé đến khi bốn mươi tám tuổi. Hình ảnh ông Bồ luôn ám ảnh cậu. Cậu nhớ rõ từng chi tiết về ông, người đã dạy cậu yêu thương, chia sẻ và cách sống. Những bài học từ ông Bồ luôn khắc sâu trong cậu.
Đối với Zezé, có hai người bạn: một trong trí tưởng tượng và một là ông Bồ. Nhưng thật tàn nhẫn khi 'cây cam ngọt của con đã bị chặt từ tuần trước' và tuần trước ông Bồ cũng rời xa cậu. Giấc mơ ngọt ngào nhường chỗ cho đau thương, mất đi điểm tựa yêu thương Zeze như mất đi chính cuộc sống của mình: 'Chúa Hài Đồng, con muốn ngài trả lại ông Bồ cho con. Ngài phải trả lại ông Bồ cho con'. Đọc đến đây, tôi như chết lặng.
'Vị chua chát của cái nghèo hòa trộn với vị ngọt ngào khi khám phá ra những điều khiến cuộc đời này đáng sống'.
Sau khi nếm chút vị ngọt ấy, cậu bé lại phải trải qua hương vị đắng chát của cuộc sống. Cuộc sống của cậu giờ như hố đen sâu thẳm. Cảm giác có rồi mất đi thật đau đớn. Đọc xong cuốn sách, tôi nhớ đến dòng đầu tiên: 'Tưởng nhớ em trai Luis và chị gái Gloria của tôi. Luis từ bỏ cuộc sống ở tuổi hai mươi và Gloria ở tuổi hai mươi tư vì nghĩ cuộc đời này không đáng sống'. Phải chăng cuộc đời quá tàn nhẫn với cậu bé? Nỗi đau ấy vẫn là vết sẹo trong lòng cậu. Đến khi bốn mươi tám tuổi, cậu thú nhận: 'Tại sao người ta lại nói cho bọn trẻ biết nhiều chuyện như vậy khi chúng còn bé? Ông Bồ yêu quý, người ta đã cho cháu biết mọi chuyện quá sớm'. Giá như tuổi thơ cậu chỉ dừng lại ở những người bạn tưởng tượng, ở chú chim nhỏ biết hát... thì giờ đây đã không có một Zeze đau thương như thế này.
Ở đoạn cuối của 'Cây cam ngọt của tôi', có một đoạn trích mà tôi nhớ mãi: 'Nhiều năm đã trôi qua, Manuel Valadares yêu quý ạ. Cháu bây giờ đã bốn mươi tám tuổi và thỉnh thoảng cháu lại nhớ ông nhiều đến mức cháu cảm giác mình vẫn còn là một đứa trẻ. Cháu tưởng tượng rằng ông có thể xuất hiện bất cứ lúc nào cùng những tấm thẻ bài và viên bi. Chính ông đã dạy cháu biết sự trìu mến là gì, ông Bồ yêu quý ạ. Giờ đây cháu lại trở thành người cố gắng trao tặng những viên bi và thẻ bài, bởi nếu không có sự trìu mến thì cuộc sống chẳng còn đặc biệt nữa'.
Thật may mắn là cuối cùng Zeze không bị cái nghèo tha hóa, không bị sự đau đớn moi móc từ cái nghèo. Zeze có may mắn không? Có, bởi cậu biết thế nào là yêu thương, cách sống. Nhưng cậu cũng bất hạnh hơn ai hết. Khi tưởng chừng bắt đầu hạnh phúc, cậu lại mất hết. Chính sự dạy dỗ đó giúp cậu còn chút gì đó bám víu để tồn tại. Dù thoát khỏi cái nghèo nhưng Zeze vẫn mang nỗi buồn man mác. Cậu quyết định cứu rỗi những đứa trẻ như cách mình được cứu rỗi.
CẢM NHẬN VỀ TÁC PHẨM
Là một độc giả, tôi đã khóc như mưa khi đọc câu chuyện về cậu bé Zeze, một câu chuyện đầy cuộc đời. Những dòng đầu tiên không gây ấn tượng nhiều, nhưng khi đọc đến cuối và thấy dòng chữ: 'Tưởng nhớ em trai Luis và chị gái Gloria của tôi. Luis đã từ bỏ cuộc sống ở tuổi hai mươi và Gloria ở tuổi hai mươi tư vì nghĩ cuộc đời này không đáng sống', tôi mới thực sự cảm nhận được sự đáng sợ của hiện thực trong truyện.
Zeze phải chịu đựng rất nhiều nỗi tủi thân 'em không hề hiểu chuyện, em bị ép phải trở nên hiểu chuyện'. Câu chuyện kết thúc nhưng luôn để lại một sự day dứt không thể diễn tả, giống như sự ám ảnh của ông Bồ đối với Zeze. Dù tên truyện là Cây cam ngọt của tôi, nhưng câu chuyện lại cay đắng và xót xa đến nghẹn lòng. Người ta thường nói trẻ hiểu chuyện thì không có kẹo ăn, và Zeze chính là minh chứng cho sự hiểu chuyện đến đau lòng. Mất đi thứ yêu thương nhất, Zeze như chết một lần, không phải vì ngạt thở mà là chết trong tim.
LỜI KẾT
Đây là một cuốn sách rất đáng đọc, đáng suy ngẫm, xứng đáng để bạn dành thời gian. Cuốn sách mang đủ mọi hương vị của cuộc sống, đôi khi hiện thực đến mức đáng sợ. Có những người cả đời không cần trưởng thành, nhưng có những người bị ép buộc phải trưởng thành. Cảm giác có rồi mất đi thật đau đớn, thật chua chát. Nhìn người mình yêu thương ra đi, cảm giác đó thật bất lực.
Tóm tắt bởi: NHG - MyBook
Hình ảnh: Thu Thảo - MyBook
