[Tóm Tắt & Đánh Giá Sách] 'Đi Qua Hoa Cúc”: Tiếc Nuối Cho Một Chuyện Tình Dang Dở

1. Đôi nét về tác giả - tác phẩm

Từ trước đến nay, độc giả luôn nhớ đến nhà văn Nguyễn Nhật Ánh với những câu chuyện gần gũi, mộc mạc và vui tươi về tuổi thơ. Tuy nhiên, khi đọc cuốn sách này, mọi người sẽ có cái nhìn mới về tác giả này.

“Đi qua hoa cúc” mang ta trở về với quê hương thơ ấu, nơi chứng kiến mối tình đầu đẹp đẽ nhưng cũng đau đớn của Trường và Ngà, người chị lớn hơn cậu. Ở độ tuổi 16, những rung động thuần khiết nhất của Trường được miêu tả một cách chân thực, nhưng lại bị sự lạnh lùng của Ngà hủy hoại. Mối tình dang dở, nuối tiếc và đau đớn ấy thấm đẫm trong câu chuyện, tạo nên một giọng văn buồn và sâu lắng.

Câu chuyện kể về mối tình đầu đẹp như đóa hoa cúc của cậu bé Trường, nhưng cũng buồn như cách hoa cúc tàn úa…

Trường lớn lên ở vùng quê như những đứa trẻ bình thường khác. Khi lên lớp 6, cậu phải đi học ở trường huyện. Vì lo sợ Trường phải đi học xa, mẹ cậu cho cậu ở với ông ngoại để được dì Miên đưa đi học. Dì Miên, con út của ông, lớn hơn Trường hai tuổi và học cùng cậu ba lớp. Lý do là, hồi tiểu học, Trường bị đúp lớp vì thích chơi.

Trường không được mở lớp cấp ba, vì vậy khi lên lớp 7, Trường phải đi học một mình sau khi dì Miên chuyển đi học ở tỉnh. Ở nhà ông, Trường kết bạn với hai anh em thằng Chửng.

Anh em nhà Chửng dạy Trường vô số trò nghịch ngợm, từ việc trộm mắt kính của ông, đến việc hút thuốc và khủng khiếp nhất là vụ nhổ tóc bạc cho ông, khi anh em thằng Chửng xúi Trường lấy lông mèo thay cho tóc bạc của ông để được thưởng nhiều tiền.

Thời gian trôi qua với bao kỷ niệm cùng anh em thằng Chửng, mãi cho đến mùa hè cuối năm lớp 9, dì Miên về thăm nhà và thông báo rằng sắp tới có một cô bạn của dì về ở chung để ôn thi tú tài, đó là chị Ngà.

Lần đầu tiên Trường gặp Ngà không phải là hè này, mà là trong một chuyến cắm trại năm kia, khi Trường lên lớp 7. 'Tại nạn' xảy ra với Trường vào cái đêm cắm trại đó, khi đêm đó mưa rất to, trại nam bị sập, Trường là em út nên được dì Miên kêu vào ngủ chung với các chị bên trại nữ. Trường ngủ gần chị Ngà. Vì cậu bé mắc bệnh đái dầm từ nhỏ, nên rất xui xẻo, căn bệnh tái phát đúng vào thời điểm đó, làm ướt hết cả người chị Ngà. May mắn là Trường còn nhỏ nên câu chuyện được mọi người giữ bí mật.

Nhưng lần gặp này, chị Ngà đã quên đi kỉ niệm năm xưa. Chị Ngà là người rất nhát, sợ mọi thứ, từ việc Trường bắn chim, đến việc cắt tóc bạc cho ông, khi anh em thằng Chửng xúi Trường lấy lông mèo thay cho tóc bạc của ông để được thưởng nhiều tiền.

Một lần, Trường rủ chị Ngà đi chơi ở bờ suối, Trường dạy Ngà câu cá, ngược lại chị Ngà dạy Trường cách bơi của người thành phố. Chị Ngà bơi rất giỏi, khác với suy nghĩ ban đầu của Trường rằng con gái thành phố chỉ biết học. Sau lần đi chơi đó, Trường đã cảm nhận được vẻ đẹp của người con gái và thầm yêu em Ngà.

Từ khi biết chị Ngà thích hoa cúc, cụm hoa vàng trước đây vẫn nằm bừa bãi ở đầu sân, Trường không còn bỏ mặc mà bỗng dưng quan tâm mỗi sáng sớm, chiều chiều. Trước đây, dì Miên thường làm nhiệm vụ tưới hoa, nhưng bây giờ không ai dám cạnh tranh nhiệm vụ đó với Trường.

'Tôi nhẹ nhàng nghiêng gàu cho những giọt nước rơi trên hoa vàng lá biếc. Liệu đó có phải là trái tim tôi đang ngẩn ngơ nhìn mối tình đầu?'

Ông Ngoại của Trường được gọi là thầy Thất, là thầy thuốc của làng. Gần đây, ông có một người học trò tên Điền. Anh Điền rất thích Trường, và mỗi lần pha cà phê cho ông, anh luôn để dành cho Trường một ít. Nhưng từ khi biết Điền thích Ngà và muốn quen cô, Trường cảm thấy anh Điền không còn dễ thương như trước.

Biết Ngà thích hoa cúc, mỗi sáng, Điền luôn dậy sớm để cắm hoa cúc lên bàn học của Ngà. Một ngày nọ, Trường phát hiện và tức giận, dẫm nát hoa cúc. Điền cảm thấy tình cảm bị từ chối và rất đau khổ khi thổ lộ với Trường. Để đe dọa Điền ngưng theo đuổi Ngà, Trường bịa ra rằng ông đã làm hỏng hoa của Điền và giận dữ về việc Điền thích Ngà. Sau sự việc này, Điền có vẻ như đã sợ và từ bỏ ý định làm quen. Tuy nhiên, Điền vẫn tiếp tục viết thư tình nhờ Trường gửi cho Ngà. Trường rất phân vân, vì không muốn mối tình đầu của mình bị người khác chiếm đoạt, cậu hỏi ý kiến hai anh em nhà Chửng và được chúng giúp giấu thư đi.

Đợi mãi mà không có thư trả lời từ Ngà, Điền lo lắng, tiếp tục viết thư thứ hai nhờ Trường gửi. Và lần này, Trường lại đưa lá thư của Điền cho hai anh em nhà Chửng giấu trên mái nhà.

Vào ngày Nàng Điêu Thuyền về làng với nghề hát bội. Trường được Ngà mời đi xem biểu diễn. Trường và Ngà cùng xem buổi biểu diễn một lúc, nhưng Trường lại bị hai anh em nhà Chửng rủ ra sau cánh gà xem hát. Khi trở về, chỗ ngồi của Trường đã bị một người khác ngồi vào. Đó là Điền. Nhìn Điền cười cười nói nói bên cạnh Ngà khiến Trường rất đau lòng.

Trưa ngày hôm sau, sau khi ăn cơm xong, định đi qua nhà anh Chửng, Trường bị anh Điền chặn lại. Có lẽ anh đã chờ đợi Trường từ hôm qua. Cho đến nay, anh Điền luôn nở nụ cười với cậu. Nhưng hôm nay, anh ta trông sắc mặt đầy sát khí. Chưa kịp nói gì, anh ta đã nghiêm khắc: “Trả đây cho tao.”

Trước thái độ tức giận của anh Điền, Trường chỉ còn cách khai báo thật hết. Cậu chạy đến nhờ hai anh em nhà Chửng trả lại thư. Tuy nhiên, với tính nghịch ngợm không sợ trời của hai anh em Chửng, họ lấy thư, ghi thêm một số câu đùa và nhét lại vào thư cho anh Điền. Anh Điền đưa lá thư đầy tâm huyết của mình cho Ngà, nhưng khi mở ra, toàn bộ là giấy, anh ngơ ngác vò nó và bị cảm giác ngứa kinh hoàng quấn lấy.

Sau sự việc đó, anh Điền không còn nhìn mặt Trường nữa. Cậu cũng không có cơ hội để giải thích. Cậu cũng trở nên lặng lẽ, ít nói và tránh xa mọi người.

Trước thái độ kỳ lạ của Trường, chị Ngà hỏi thăm cậu rồi rủ đi câu cá ven suối. Lần này chị Ngà rất vui vẻ, chị hát cho Trường nghe và hỏi cậu: “Sau khi tốt nghiệp, chị sẽ thi vào trường sư phạm! Khi học xong, chị sẽ xin về dạy tại trường huyện. Chị sẽ ở lại đây với Trường, cậu có thích không?”

Tất nhiên Trường rất thích. Tưởng tượng về cảnh chị Ngà trở thành cô giáo tại trường huyện và mãi mãi ở lại đây với cậu, lòng cậu như nghẹn lên. Cậu hứa rằng, trong suốt cuộc đời này, cậu sẽ không bao giờ để gió đông thổi tắt những ước mơ mà chị luôn nuôi dưỡng.

Những ngày sau đó là những ngày vui vẻ, niềm vui của chị Ngà dường như lan rộng sang Trường. Nhưng rồi câu chuyện ma của hai anh em Chửng bắt đầu. Khi anh Chửng kể rằng, vào nửa đêm, hắn chạy ra ngoài đám khoai mì của nhà hắn. Đang cầm một ít chưa kịp ăn, hắn bỗng nghe tiếng cười vui vẻ bên nhà ông Trường. Hắn tò mò lại gần và thấy một hình dáng ma tóc dài, không chạm đất.

Từ đó, Trường không dám bước ra sau vườn, anh em nhà Chửng cũng vậy. Câu chuyện về con ma tóc dài nhanh chóng trở thành đề tài hấp dẫn của bộ ba nghịch ngợm này.

Nhưng tránh của nào trời cho, Trường có mắc tiểu ban đêm. Đêm đó như thường lệ, cậu thức giấc lúc nửa đêm. Tỉnh giấc, nghe tiếng động lạ, cậu cứ ngỡ là con ma nên giả vờ ngủ tiếp. Tuy nhiên, vì tò mò, Trường phát hiện ra rằng, tiếng động đó là do anh Điền gây ra, tiếp tục theo chân anh Điền ra vườn. Sự thật được sáng tỏ khi con ma tóc dài đồn thổi của anh em nhà Chửng chính là chị Ngà. Đôi tình nhân đang đắm đuối trên chiếu rơm không thể ngờ rằng lúc đó có một thằng con trai đứng ngay bên cạnh họ, nước mắt tuôn như mưa, âm thầm khóc cho một mối tình đã chết.

Những bí mật của khu vườn, Trường không nói với ai. Tuy nhiên từ đêm đó, cậu không dám ra vườn nữa.

Trường trở nên lạnh lùng hơn, lầm lì hơn. Thái độ kì lạ của cậu khiến chị Ngà lo lắng, nhưng trong mắt chị Ngà bây giờ, chỉ thấy hình bóng mái tóc xoăn của anh Điền. Chị Ngà rủ Trường ra bờ suối để kể những câu chuyện về chị, về tình yêu, và cậu cũng chỉ ầm ừ qua thôi. Nhưng biến cố xảy ra trước ngày hẹn, vào sáng hôm đó, có một người phụ nữ lạ đến tìm thầy Thất, không phải để chữa bệnh, mà là để tìm anh Điền vì người phụ nữ đó là vợ của anh Điền. Nghe tin anh Điền đã có vợ, chị Ngà sốc, biếng ăn và tủi nhục.

Trong một buổi chiều lang thang, Trường gặp Ngà ở bờ suối. Sau khi nghe lén được câu chuyện giữa dì Miên và chị Ngà, rằng chị Ngà đã mang thai với anh Điền. Chị Ngà nức nở ôm chầm lấy cậu: “Trường tha lỗi cho chị nghen!”. Vai áo của cậu ướt đẫm, và trong nỗi tê tái cùng cực đó, cậu cố phân biệt và nắm bắt những ý nghĩa có thể có đằng sau lời xin lỗi ngậm ngùi của chị.

“Thực ra chị không hề có lỗi gì với tôi. Chị chỉ có lỗi với những giấc mơ đẹp đẽ và ngọt ngào của tôi thôi. Nhưng chị lại không bao giờ biết điều đó. Chị vẫn coi tôi như một đứa em. Những gì thuộc về tâm hồn tôi đều xa lạ với chị. Nhưng nếu vậy thì tại sao chị lại xin lỗi tôi. Hay chị đã từng lén lút vào những giấc mơ của tôi mà tôi không hề hay biết, và từ đó, phải chăng cuối cùng chị đã cảm nhận được nỗi lòng yêu dấu tôi đã dành cho chị bấy lâu nay?”.

Ngày hôm sau, chị Ngà biến mất. Trên bờ suối, ngay chỗ gốc dương liễu chị Ngà thường ngồi, mọi người tìm thấy một chiếc dép, đôi dép màu xanh, đó là đôi dép chị Ngà thường mang. Cách đó một quãng, một dải lụa buộc tóc cũng nhanh chóng được phát hiện. Dải lụa ở dưới nước, vướng vào một cọng cỏ ven bờ. Đó cũng là dải lụa của chị Ngà.

Cuộc tìm kiếm kéo dài nhiều ngày sau đó mà không mang lại kết quả. Những cảnh hoa vàng mỏng manh kia rồi đây biết sẽ đem lại niềm vui cho tâm hồn ai trong những ngày sắp tới khi chị Ngà đã vĩnh viễn ra đi.

Mười năm sau, trong một lần về quê, lúc đi ngang một thành phố ven biển miền Trung, ngồi trên xe đò, Trường thoáng thấy một người phụ nữ nom giống chị Ngà như tạc, đang dắt một đứa bé khoảng chín, mười tuổi len lỏi giữa các quầy bán trái cây ven lộ. Sau phút bàng hoàng, Trường xuống xe, tìm kiếm và hỏi thăm những người gần đó nhưng chẳng một ai biết. Nếu người phụ nữ đó quả đúng là chị Ngà, thì rõ ràng chị Ngà không chết như mọi người tưởng. Chị Ngà bơi rất giỏi, khó bề chết đuối, còn nếu chị buộc đá vào người thì chẳng hẳn thợ lặn phải tìm thấy chị ở con suối. Dù sao cũng chỉ là giả thuyết, sau đó, Trường còn quay lại đó tìm kiếm nhiều lần nhưng vẫn chưa có cách nào tìm lại được mẹ con chị Ngà. Nhưng từ trong thâm tâm, cậu vẫn tin rằng, nếu chị Ngà còn ở đâu đó trên cõi đời này, thì sớm muộn gì cậu cũng sẽ tìm gặp được chị.

2. Những trích dẫn hay trong tác phẩm

“Có một người từng đi qua hoa cúc Để lại đây những rung động đầu đời Có một thời … màu hoa cúc thắm tươi Thu bối rối, ngẩn ngơ tà áo trắng.”

“Có một người đi qua hoa cúc

Bỏ lại sau lưng cả tuổi thơ của mình

Có hai người đi qua hoa cúc

Bỏ lại sau lưng cả một mối tình.

Những dòng thơ ngắn nhưng lại mang trong mình cả một câu chuyện dài phía sau. Tình yêu của Trường đã tan vỡ trong màn đêm hôm ấy, còn tình yêu mới chớm nở của chị Ngà cũng phai tàn sau đó không lâu. Nhân vật Trường và Ngà đều cứ nghĩ rằng mình đã gặp được tình yêu đích thực của đời mình. Nhưng có lẽ ông trời không muốn họ được hạnh phúc nên đã tạo ra cái kết đầy chua xót này.

Nguyễn Nhật Ánh đã mang đến cho người đọc một câu chuyện tình buồn, nhuộm sắc vàng của hoa cúc. Có những mối tình khó mà nói thành lời, tình cảm vui cũng nhiều mà buồn cũng nhiều. Con người với biết bao tâm trạng xôn xao mỗi khi nhớ về những mối tình xưa. Và những cảm giác đó thật rõ khi đọc và cảm nhận tình yêu trong “Đi qua Hoa Cúc”. Tình yêu đó rực rỡ như màu vàng của bông cúc, nhưng sắc vàng đó cũng mang những nỗi buồn âm ỉ.

Tuổi thanh xuân của mỗi người khi ở độ này thật năng động, hoạt bát. Và bạn có thể cảm nhận được hơi thở của người mình đang yêu thương đang nhẹ nhàng lướt qua thanh xuân của bạn, để lại cho bạn những cảm xúc đẹp đẽ đến khó tả. Bạn khắc sâu họ vào trong tim và Trường cũng vậy.

3. Y

ê

u

đồng phục

ươi

mươi

người c

uống l

àm

là

mùa

nội

tình lo

ạnh

i tay

í

này

dê

u

Vốn dĩ mọi tình yêu đều bình đẳng. Tuy nhiên, nếu có thể chúng ta phải biết dừng đúng lúc, từ bỏ và đi tìm một bến bờ, một hạnh phúc mới thuộc về mình! Một đời dài như vậy, bạn không cần phải lo lắng mình không gặp được người yêu bạn, không cần phải vội vã, cũng không cần mất niềm tin nếu như vô tình gặp phải những mối lương duyên ngang trái. Một đời dài như vậy, rồi sẽ có lúc bạn phát hiện ra, tình yêu sẽ không mất đi, hạnh phúc cũng sẽ không bỏ rơi một ai cả, chỉ cần luôn sống vui vẻ, thật yêu đời với một tinh thần lạc quan, bạn rồi cũng sẽ sớm gặp được người mà mình cần. Thanh xuân ấy, sau tất cả mọi vui buồn lẫn lộn, vẫn muốn cảm ơn người một lời. Dẫu chúng ta chẳng là gì cả, dẫu không hứa hẹn, cũng chưa một lần từng nói lời yêu thương, nhưng người biết không, người là ký ức đẹp đẽ nhất để tạo nên hai chữ “thanh xuân” trong trái tim của mỗi người.

Mùa hạ năm ấy đi qua vương lại màu vàng của hoa cúc, sắc vàng nhuộm cả không gian nơi ấy… Mối tình đầu dù có những tiếc nuối vì chưa hoàn thành nhưng nó lại rất đẹp… như hoa cúc vậy. Có lẽ Trường cũng như mọi người chúng ta đều sẽ ghi nhớ mãi về mối tình này… Hãy níu giữ những thứ tình cảm trong sáng ấy trong cuộc đời mình, hãy trân trọng nó bằng chính con tim của mình !

“Ta chợt biết

Ta là người quá dại

Muốn thôi yêu

Thì thế là xong,

Yêu đã phải thôi!”

Đóng lại những trang cuối của “Đi qua hoa cúc” mà tôi chỉ biết thở dài, mơ màng nhớ đến câu nói tôi từng đọc đâu đó “Yêu thầm ai đó cũng giống như đeo tai nghe và mở nhạc ở mức to nhất. Người ngoài thì thấy thật yên lặng, chỉ có người trong cuộc mới biết tâm hồn họ đang rối bời thế nào.”…

Đánh giá chi tiết bởi: Ánh Ngọc - MyBook