[Tóm Tắt & Đánh Giá Sách] “Lời Khuyên Dành Cho Giáo Viên”: Không Ai Chọn Nghề Này Vì Tiền Bạc Hay Danh Vọng…

“Chính hệ thống giáo dục, chất lượng giáo dục xã hội mới là yếu tố quyết định, không phải những yếu tố bên ngoài khác, sẽ định hình đẳng cấp, giá trị của một quốc gia”

Về Tác Giả

Tác giả Nguyên Phong (Vũ Văn Du) đã du học ở Mỹ từ năm 1968, tốt nghiệp cao học chuyên ngành Sinh học và Điện toán. Ông đã từng làm kỹ sư trưởng cho Tập đoàn Boeing - Mỹ, và giữ chức vị Viện trưởng của Viện Công nghệ Sinh học tại Đại học Carnegie Mellon. Người ta biết ông với tên Giáo sư John Vu - một nhà khoa học hàng đầu về công nghệ thông tin và đã giảng dạy tại nhiều trường đại học trên thế giới.

Nguyên Phong là bút danh ông sử dụng cho bộ sách về tâm linh, được dịch và viết dựa trên trải nghiệm, tiềm thức và quá trình nghiên cứu, khám phá các giá trị tinh thần phương Đông. Ông đã viết lại tác phẩm kinh điển “Hành Trình về Phương Đông” khi mới 24 tuổi (năm 1974). Các tác phẩm khác của Nguyên Phong như 'Ngọc Sáng trong Hoa Sen', 'Bên Rặng Tuyết San', 'Hoa Sen trên Tuyết', 'Hoa Trôi trên Sóng Nước', 'Huyền Thuật và các Đạo Sĩ Tây Tạng', 'Trở Về từ Xứ Tuyết', 'Trở Về từ Cõi Sáng', 'Minh Triết trong Đời Sống', 'Đường Mây qua Xứ Tuyết', 'Dấu Chân trên Cát', 'Đường Mây trong Cõi Mộng', 'Đường Mây trên Đất Hoa', cùng với tác phẩm mới nhất 'Muôn Kiếp Nhân Sinh' và bộ sách 'Lời Khuyên của Giáo Sư John Vu dành cho Sinh Viên, Cha Mẹ, Thầy Cô'.

Về Tác Phẩm

Kế tiếp sau Lời Khuyên dành cho Phụ Huynh, cuốn sách Lời Khuyên dành cho Giáo Viên tập hợp những bài viết đầy tâm huyết trên blog của GS John Vu dành riêng cho các thầy cô giáo, những người luôn lo lắng về cách tốt nhất để hỗ trợ học sinh, sinh viên của mình trong việc học.

Hiện nay, môi trường giáo dục đã thay đổi nhiều. Thầy cô giáo không còn là nguồn tri thức duy nhất, vì học sinh có thể tìm hiểu bất cứ điều gì từ internet, truyền hình và từ trải nghiệm cuộc sống. Do đó, vai trò của thầy cô giáo không chỉ là truyền đạt kiến thức như trước, mà còn là khuyến khích việc học và dạy cách học hiệu quả. Là người dành nhiều tâm huyết cho giáo dục và có kinh nghiệm trong giảng dạy, GS John Vu đã nhận ra những vấn đề mà các thầy cô giáo đang phải đối mặt, và tổng kết chúng qua cuốn sách Lời Khuyên dành cho Giáo Viên.

“Thầy là như một nhạc trưởng và lớp học là dàn nhạc của thầy. Mỗi học trò chơi một nhạc cụ khác nhau với mức độ thông thạo khác nhau. Công việc của thầy là phát triển kỹ năng và làm cho từng nhạc cụ hòa mình vào cuộc sống như một phần của bản giao hưởng thống nhất, tạo ra một bức tranh tuyệt vời cho thế giới,” lời chia sẻ mở đầu của GS John Vu giúp các thầy cô giáo hiểu sâu hơn về vai trò không thể thiếu của họ trong quá trình đào tạo thế hệ tương lai.

Dành cho Đối Tượng Nào?

Từ tựa đề và đoạn trích trên, bạn đọc có thể hình dung cuốn sách tập trung vào những lời khuyên mà GS John Vu đã tổng kết để gửi tới thầy cô giáo, đặc biệt là ở mức độ giáo dục đại học. Tuy nhiên, cuốn sách cũng là một tài liệu tham khảo hữu ích cho các thầy cô ở mọi cấp độ giáo dục.

Bên cạnh đó, giá trị của cuốn sách không chỉ nằm ở những phương pháp học tập hay kinh nghiệm giảng dạy, mà còn ẩn chứa trong từng dòng chữ của một GS xuất sắc với tài năng và kinh nghiệm đáng ngưỡng mộ. Chúng ta có thể nhận thấy tấm lòng của người thầy dành cho nghề, sự cống hiến vì học sinh - một điều không thể thiếu đối với một giáo viên.

Là một sinh viên đại học, cuốn sách đã giúp tôi hiểu rõ hơn vai trò và sứ mệnh của giáo dục đối với sự phát triển của xã hội nói chung và bản thân tôi nói riêng. Từ đó, tôi có mục tiêu học tập rõ ràng hơn cho bản thân. Cuốn sách cũng giúp tôi hiểu được tấm lòng của thầy cô và những khó khăn mà họ đang gặp phải, để có thể cảm thông và cùng họ thay đổi vì một nền giáo dục tích cực, thực chất và hiệu quả hơn.

Tám chương và những lời khuyên hữu ích

Trong tám chương sách, GS John Vu chia sẻ góc nhìn mới về giáo dục và nghề dạy học, những phương pháp giảng dạy hiệu quả nhằm giúp học sinh, sinh viên phát triển tinh thần tự học, kinh nghiệm giải quyết vấn đề. Ông cũng hướng dẫn cách giúp học sinh, sinh viên phát triển tư duy khoa học cũng như kỹ năng cần thiết trong thời đại công nghệ. Ngoài ra, cuốn sách còn giúp các thầy cô giáo mở rộng tầm nhìn ra thế giới, nhận biết xu hướng toàn cầu, từ đó áp dụng những phương pháp giảng dạy và lời khuyên phù hợp nhất cho học sinh, sinh viên của họ.

• Chương 1: Nghề dạy học và tầm nhìn mới
• Chương 2: Dạy học là phát triển con người
• Chương 3: Phương pháp dạy và học hiệu quả
• Chương 4: Về phương pháp học chủ động
• Chương 5: Về phương pháp thảo luận
• Chương 6: Chia sẻ kinh nghiệm
• Chương 7: Những ngành học thiết yếu đang cần giảng viên
• Chương 8: Nền giáo dục đích thực

Với văn phong giản dị, cách chia sẻ quan điểm từ tầm nhìn và kinh nghiệm của bản thân thông qua tình huống thực tiễn cùng việc lập luận vấn đề rõ ràng, GS John Vu đã giúp chúng ta nhận ra tầm quan trọng của giáo dục và vai trò của các thầy cô giáo, rằng “chính nền giáo dục, chất lượng giáo dục xã hội chứ không phải bất kỳ thứ gì khác bên ngoài sẽ tạo nên đẳng cấp, giá trị của một quốc gia”.

Với điều kiện có hạn, tôi xin trích một số bài học mà độc giả có thể rút ra trong quá trình đọc Lời khuyên dành cho thầy cô. Hi vọng các thầy cô sẽ tìm đến cuốn sách này nếu vẫn còn băn khoăn về cách cải thiện khả năng chuyên môn, áp dụng đổi mới và theo kịp với tiến trình phát triển nhanh chóng của thế giới ngày nay.

Khía cạnh cá nhân của việc dạy học

Theo GS John Vu, mọi học sinh đều mong muốn thầy cô giáo quan tâm và hiểu tâm trạng, tình cảm của họ. Tuy nhiên, hầu hết thầy cô thường chỉ thể hiện điều đó qua sự tận tụy trong việc chuẩn bị bài giảng, dành thời gian nghiên cứu tài liệu hoặc chấm bài kiểm tra đến khuya. Nhưng học sinh cần hơn thế. Họ muốn thầy cô quan tâm đến 'khía cạnh cá nhân', như những lời khen, động viên, hoặc những cử chỉ thân thiện, vì vậy thầy cô nên tập trung nhiều hơn vào điều này.

Trong nhiều năm giảng dạy, tôi nhận thấy mỗi lớp học thường có khoảng 10% học sinh tự lập. Họ biết rõ mục tiêu và luôn là những học sinh hàng đầu. Và có khoảng 10% học sinh luôn xa lánh lớp học, không có động lực học bất kỳ môn nào. Thầy cô cần quan tâm đến nhóm học sinh này, vì một chút quan tâm cá nhân từ thầy cô có thể thay đổi cuộc đời của họ.

Tôi hiểu rõ điều này vì tôi đã từng là một trong những học sinh như vậy. Nhờ sự quan tâm của cô giáo ở trường trung học, điểm toán của tôi đã cải thiện đáng kể và từ đó, tôi không gặp vấn đề với toán học nữa. Sự quan tâm cá nhân của thầy cô đã tạo ra sự khác biệt trong cuộc sống của tôi.

Hai phương pháp: Học chủ động và Thảo luận

Chương 4 của cuốn sách tập trung vào phương pháp học chủ động. Mặc dù giáo dục ở Việt Nam đang chuyển sang hướng này, nhưng vẫn chưa đạt hiệu quả mong muốn vì học sinh vẫn tiếp thu kiến thức một cách passively. GS John Vu hướng dẫn cụ thể về phương pháp học chủ động và vai trò của giáo viên trong việc tạo ra lớp học này.

Tự học

Thảo luận nhóm

Tranh luận

Tự học

Thảo luận

Mục tiêu của mỗi cấp học

Quá trình phát triển của mỗi cá nhân dính liền với thời gian trải qua ở trường, từ tiểu học đến trung học rồi đến đại học, dựa trên những kiến thức mà họ học được:

- Ở cấp tiểu học: Học sinh cần được giáo dục về các mối quan hệ, các giá trị gia đình, tôn trọng phụ huynh, biết ơn thầy cô giáo, và các hành vi 'kính trên, nhường dưới' - đây là nền tảng để xây dựng một nhân cách tốt.

- Ở cấp trung học: Học sinh cần được hướng dẫn mở rộng tầm nhìn từ gia đình đến quốc gia, những giá trị văn hóa, lịch sử, công bằng xã hội và tính trung thực, để nâng cao nhận thức về một công dân tốt.

- Ở cấp đại học: Sinh viên cần phải hiểu rõ hơn về quyền lợi và nghĩa vụ, tinh thần trách nhiệm và các kỹ năng cụ thể, để trở thành những chuyên gia có phẩm chất, có đạo đức trong lĩnh vực của họ.

Do đó, GS lập luận rằng việc ép buộc học sinh ở cấp tiểu học học kiến thức là không cần thiết. Mặc dù công nghệ đóng vai trò quan trọng trong giáo dục ngày nay, nhưng trẻ em tiểu học không cần phải học viết mã, thậm chí điều này có thể gây hậu quả khi chúng chưa thấu hiểu và không có nền tảng vững chắc về mối quan hệ và giá trị để hình thành nhân cách.

Ý nghĩa của việc học thực tế

Để thúc đẩy học sinh tiến xa hơn trong việc học thực hành, chúng ta cần đặt ra câu hỏi căn bản: “Học để làm gì?”. Thầy cô giáo cần dành thời gian ở đầu năm học để giải thích cho học sinh về tầm quan trọng của toàn cầu hóa, kinh tế toàn cầu, và sự cạnh tranh giữa các quốc gia trong thế giới ngày nay. Khi học sinh nhận ra rằng họ cần phải có kiến thức và kỹ năng cụ thể để tồn tại trong nền kinh tế hiện đại, họ sẽ có ý thức hơn về việc học.

Học thực hành là những điều mà học sinh biết và có khả năng thực hiện. Đó là lý do tại sao tôi tổ chức bài kiểm tra hàng tuần, để học sinh có thể tự đánh giá những gì họ đã học, những gì họ đã bỏ lỡ để có thể cải thiện. Tôi không đặt ra các yêu cầu như “Định nghĩa XYZ” hoặc “Mô tả ABC”, vì đó là cách khuyến khích học sinh học bằng cách ghi nhớ. Ngày nay, ai cũng có thể tra cứu câu trả lời trên Internet, vì vậy việc đặt câu hỏi phải tốt là đưa ra các tình huống thực tế để học sinh có thể giải quyết vấn đề. Nghiên cứu các trường hợp thực tế sẽ giúp học sinh phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề thay vì chỉ nhớ thuộc lòng. Đó là lý do tại sao tôi tin rằng mục tiêu của giáo dục là giúp học sinh thực hành được đến đâu, chứ không phải là giáo viên dạy như thế nào.

Bài kiểm tra lại

Để ngăn chặn khả năng lạm dụng các cơ hội làm lại, tôi cũng áp dụng một quy tắc khác: Mỗi học sinh chỉ có tối đa ba “cơ hội làm lại” trong mỗi kỳ học, nghĩa là ba cơ hội trong tổng số mười hai bài kiểm tra hàng tuần.

Mời các diễn giả đến lớp học.

Năm năm trước, tôi đã đưa một món quà bất ngờ đến cho sinh viên của mình: họ đã rất ngạc nhiên khi Mark Zuckerberg bước vào lớp và có một bài nói ngắn, điều đó khiến tôi rất vui. Trong một dịp khác, chúng tôi đã mời John Shon, Phó chủ tịch của công ty Johnson and Johnson Pharmaceutical đến để chia sẻ kinh nghiệm trong lĩnh vực dược phẩm. Một lần nữa, tôi mời Mark Ann, chuyên gia trưởng nghiên cứu khoa học của Công ty Genetech, đến để thảo luận về các phát minh công nghệ sinh học...

Phát triển giáo dục công nghệ

Với kinh nghiệm trong lĩnh vực công nghệ và đảm nhận nhiều vị trí quan trọng, GS John Vu luôn quan tâm đến việc phát triển giáo dục STEM. Theo GS, việc phát triển giáo dục công nghệ không chỉ đơn giản là trang bị máy tính cho lớp học, mà cần có sự đào tạo thầy cô giáo chất lượng. Nếu không có kế hoạch đào tạo thầy cô giáo, không thể đạt được kết quả như mong muốn. Ông cũng khuyến khích việc tiếp thu kiến thức đa dạng từ nhiều lĩnh vực khác nhau.

Những chuyên gia công nghệ có tinh thần học hỏi thường tận dụng cơ hội học hỏi từ khía cạnh kinh doanh của công ty để phát triển sự nghiệp. Những người có nền tảng học vấn tốt và tinh thần học hỏi sẽ không ngừng đóng góp giá trị cho công ty và xã hội.

Tôi tin rằng kỹ năng quan trọng nhất đối với học sinh ngày nay là kỹ năng học tập suốt đời, là cơ sở của một giáo dục chất lượng. Chúng ta cần giúp học sinh hiểu rõ điều này từ khi còn nhỏ.

Cuốn sách kết thúc bằng một cuộc trò chuyện giữa GS John Vu và một giáo viên người Phần Lan:

- Tại sao bạn nghĩ rằng hệ thống giáo dục ở Phần Lan thành công hơn so với các nước khác?

- Tôi tin rằng hệ thống giáo dục của chúng tôi không hơn bất kỳ nước nào khác. Sự thành công của chúng tôi chủ yếu là nhờ vào sự tận tâm và nỗ lực của các thầy cô giáo xuất sắc. Tất cả các giáo viên đều phải có bằng thạc sĩ giáo dục, kết hợp cả lý thuyết và thực tiễn. Mỗi năm, chúng tôi cung cấp nhiều khóa đào tạo để giáo viên không ngừng cập nhật và nâng cao phương pháp giảng dạy của mình...

Tổng kết

Lời khuyên dành cho giáo viên thực sự là một tài liệu hữu ích giúp họ biết cách giảng dạy hiệu quả nhất, đáp ứng nhu cầu của một thế giới đang thay đổi không ngừng. Bên cạnh những bài học đã nêu, giáo viên cũng có thể học được nhiều điều quý giá khác từ kinh nghiệm giảng dạy của GS John Vu như: làm thế nào để kích thích học sinh ham học; xây dựng một môi trường học tích cực; hướng dẫn học sinh học từ thất bại... và còn nhiều điều khác nữa có thể học từ Lời khuyên dành cho giáo viên.

Đánh giá chi tiết bởi: Thuỳ Dương