[Tóm Tắt & Đánh Giá Sách] 'Ngồi Khóc Trên Cây': Hương Vị Dịu Dàng và Trong Trẻo Của Tình Yêu Đầu - Ngôi Nhà Sách

Ngồi khóc trên cây là một tiểu thuyết dành cho thanh thiếu niên của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh, một tác phẩm mang đến làn gió mát, mộc mạc và giản dị bởi sự trong trẻo của tình yêu đầu. Tình yêu đầu như bông cỏ dại mới nảy mầm và cuộc tình ấy đã bắt đầu một cách tự nhiên như những vệt nắng ban mai. Trong dòng chảy của câu chuyện, bác Ánh đã dẫn chúng ta vào những kỷ niệm thời thơ ấu trong ký ức của mình, những hình ảnh mộc mạc, giản dị nhưng đầy mới mẻ về tình yêu.

Giới Thiệu Về Ngồi Khóc Trên Cây

Ngồi khóc trên cây là một trong những tác phẩm dài của Nguyễn Nhật Ánh, xuất hiện sau Có hai con mèo ngồi bên cửa sổ và trước Chúc một ngày tốt lành. Truyện mở đầu với kỳ nghỉ hè tại ngôi làng Đo Đo yên bình ven sông Kiếp Bạc với những đứa trẻ mới lớn với rất nhiều trò chơi đơn giản, mộc mạc nhưng luôn thu hút chúng. Câu chuyện tập trung vào mối tình trong veo, trong trẻo giữa Đông - một sinh viên trẻ và 'Rùa' - cô bé 14 tuổi. Mối tình đầu ngây thơ của họ có gì giống với tình yêu đầu của bạn khi còn đi học? Bạn có thấy bản thân trong cách họ yêu nhau, giấu giếm, không dám tổn thương nhau và mong muốn hạnh phúc đến ngừng thở không?

“Cảm Xúc Dâng Trào với

Cầm ly rượu trên tay

Màu xanh vươn lên với

Bầu trời cao vút hàng ngày

Dòng thời gian dài nhanh chóng

Tóc phơi phới qua hàng mày

Trưởng thành nhanh chóng

Nhỏ bé như chiều nay”

Ngồi khóc trên cây đào sâu vào những suy tư, trăn trở tâm hồn của những bạn trẻ mới lớn trên nền của tuổi thơ sống hòa mình với thiên nhiên, hương vị quê hương và tình đoàn kết làng xóm. Cốt truyện chủ yếu diễn ra tại làng Đo Đo, một không gian quen thuộc trong các tác phẩm của Nguyễn Nhật Ánh.

Khác biệt với nhiều tác phẩm trước đó của Nguyễn Nhật Ánh, Ngồi khóc trên cây mang đến nhiều thách thức khó khăn, nước mắt như một cách để thử thách nhân vật và giúp họ trưởng thành hơn về mặt tình cảm theo thời gian.

Tình yêu đầu tiên, trong sáng và ngọt ngào

Rùa là cô bé tinh nghịch, đáng yêu, sống trong bản sắc thiên nhiên rừng núi nhưng toát lên vẻ mạnh mẽ. Những thăng trầm, những nỗi buồn từ tuổi thơ đã giúp cô trở nên kiên cường, nhưng vẫn giữ được nụ cười tươi sáng, lòng lạc quan, với mái tóc nắng và gương mặt dễ thương.

Tác phẩm bao gồm ba chương, kể về tình yêu đầu đời đầy ngọt ngào, trong trẻo của Đông và Rùa. Em họ của Đông là Thục mời anh đến chợ Kế Xuyên chơi, và đó cũng là lúc anh lần đầu tiên gặp Rùa. Chính Đông thừa nhận rằng, nếu không có ai đó nhìn lén qua khe cửa khi anh đọc sách vào hôm sau, anh có thể quên hình ảnh đó. Khi anh nhìn lên lần thứ hai, anh bắt gặp đôi mắt đen láy của Rùa. Cô bé có vẻ lúng túng khi bị phát hiện, nhưng sau đó, với giọng nói nhẹ nhàng, cô bé đã dũng cảm tiến đến gần Đông. Ngày đó, anh theo Rùa lên nhà của cô bé trong lúc trở về nhà cô Út. Rùa đã dẫn Đông thăm những nơi cô thường đến, và từ đó, một tình bạn đẹp đã nảy nở giữa hai người.

Ban đầu, Đông chỉ đồng cảm với Rùa vì hoàn cảnh của cô bé và tức giận khi thấy cô bị bạn bè trêu chọc, xa lánh. Nhưng càng tiếp xúc, hiểu thêm về Rùa, chính sự thuần khiết, hồn nhiên và tử tế của cô đã làm Đông tan chảy. Liệu có phải những đặc điểm khác biệt đó của Rùa so với đám trẻ khác đã làm Đông động lòng? Rùa thật sự đáng yêu và đặc biệt hơn hẳn. Cô bé thích thú với những con vật nhỏ trong rừng và luôn tìm cách kết bạn với chúng. Cô đặt cho chúng những cái tên độc đáo như con Tập Tễnh, thằng Miếng Vá,... Rùa luôn che chở, bảo vệ những con vật nhỏ trong rừng khỏi sự săn bắn của người dân. Bất chấp sự đe dọa từ thợ săn, Rùa luôn phá hủy các bẫy để bảo vệ bạn bè của mình.

Một lần, Rùa dẫn Đông vào khu rừng trên đồi, khiến anh ngạc nhiên khi thấy các con vật hoang dã theo sau cô bé đến một khu vực ẩn náu sâu trong rừng. Đây chính là nơi mà Rùa giấu những con vật khỏi sự săn bắn của con người, trong đó có một chú nai con rất đẹp mà mỗi khi đến thăm, Rùa đều kể cho nó nghe những câu chuyện ông ngoại kể cho cô từ nhỏ.

Tâm hồn của cả hai hòa quyện vào nhau như những đóa hoa dại mới nở sớm đã hòa quyện trong hương thơm nhẹ nhàng của mùa xuân. Nụ hôn đầu tiên trong khu vườn diễn ra nhẹ nhàng, ngây thơ, đáng yêu. Sau một tai nạn nhỏ trong rừng, Đông không kìm lòng mà đặt nụ hôn đầu đời lên môi Rùa. Sự ngượng ngùng của Đông khi cả hai môi chạm nhau được miêu tả tỉ mỉ, báo hiệu một tình yêu trong trẻo, hồn nhiên đang nảy nở.

Dù đã hứa hẹn đi chơi cùng cậu em họ Thục vào ngày mai, nhưng Đông không thể kìm lòng mình và lén chạy sang nhà Rùa. Tại đây, điều cậu luôn lo lắng cho Rùa đã xảy ra. Rùa bị bao vây bởi những người săn muốn hỏi tội cô bé vì đã phá bẫy của họ khi cùng vào rừng với Đông hôm trước. Cơn giận làm mặt mỗi người đỏ gay đỏ gắt, và sự tức giận của chú Ngãi, một trong số họ, đã đạt đến điểm cao khi chú ấy đã tiết lộ sự thật đắng cay về cái chết của cha Rùa. Câu nói của chú Ngãi khiến Rùa cảm thấy vô cùng tội lỗi, cơ thể run bần bật, mặt héo lại. Mặc những lời phủ nhận và an ủi từ những người săn còn lại, bé Rùa vẫn không nói tiếng nào, đôi mắt ướt át nhìn vào điểm vô hình nào đó. Sự thật vẫn chưa rõ ràng, nhưng thái độ của ba người săn còn lại đối với Rùa lập tức thay đổi, kể từ khi chú Ngãi đã vô tình tố cáo nguyên nhân thực sự của cái chết của ba cô bé. Họ không nhắc đến hành động pháp phách trước đây của cô, bênh vực cho bố cô và thay đổi các xưng hô thành bác - con.

Với lòng mong mỏi và lời hứa hẹn ngập tràn, tối qua trước khi trở lại Sài Gòn, Đông và Rùa đã thổ lộ tình cảm của họ dành cho nhau và những lời hẹn ước cho tương lai của cả hai:

- Anh đừng buồn nữa nhé! Em sẽ lớn! Em sẽ lớn nhanh thôi mà!

…

- Anh có còn thích em không?

- Em biết anh thích em rồi đấy!

Hạnh phúc chưa hoàn hảo nhưng nỗi đau đã đến 

Tưởng rằng Đông sẽ trở lại Sài Gòn với niềm mong mỏi và những lời hứa hẹn giữa cậu và Rùa, rằng cậu sẽ quay lại sớm thôi để thăm và chơi cùng cô. Không ai nghĩ rằng lần chia xa ấy sẽ kéo dài ba năm, không có ai cản trở, không bận rộn, chỉ là do chính cậu tự quyết định. Quyết định đó bắt nguồn từ buổi sáng Thục tiễn Đông ra ven đường quốc lộ chờ chuyến xe sớm. Lời nói của Thục sáng hôm đó cùng với thái độ của ông nội Rùa khi cậu đến nhà cô, như một minh chứng khẳng định việc họ là anh em ruột. Cậu cảm thấy như mọi thứ sụp đổ trước mắt, dường như có bàn tay vô hình nào của định mệnh đã bẻ cong tình cảm sâu thẳm này của hai người. Đông đã tránh việc quay trở về làng Đo Đo để quên mối tình đầu. Chưa dừng lại ở đó, thêm một cú sốc nữa ập đến với Đông, cậu phát hiện mình bị ung thư máu. Tuyệt vọng, Đông quyết định bỏ mặc lý trí mà trở lại làng Đo Đo, một phần để chia tay với những người thân của mình, một phần anh muốn đối mặt với chuyện tình cảm giữa cậu và Rùa. Sau ba năm, Rùa đã trưởng thành hơn, không còn là cô bé với mái tóc cháy nắng ngày nào, đã trở thành một thiếu nữ xinh xắn với mái tóc đen dài óng ả. Khi về làng, Đông rất bối rối, đau đớn như một vết cắt sâu thêm vào vết thương lòng và cậu luôn tìm cách lảnh tránh Rùa và trốn tránh đối mặt với những tình cảm cậu dành cho cô bé. Cuối cùng, Đông quyết định tìm bà nội của Rùa để thưa chuyện, và cuộc đời đã mỉm cười với cậu khi xóa nhòa những nghi hoặc dằn vặt cậu trong suốt ba năm. Đông rất mừng khi biết rằng họ không hề có quan hệ huyết thống như mọi người lầm tưởng. Cậu đã trở nên vui vẻ chơi đùa cùng với Rùa như trước đây, thậm chí Đông còn quên mất căn bệnh của chính mình. Thời gian vui vẻ đó không thể kéo dài được mãi, Đông phải trở lại Sài Gòn để chữa bệnh.

Cuộc sống tươi đẹp như trở lại với Đông, niềm vui tiếp tục đến khi cậu được kết luận là không hề có bệnh, không hề bị ung thư máu mà chỉ bị thiếu máu dinh dưỡng mà thôi. Đông vui mừng, tràn trề hy vọng vào chuyện tình của mình và Rùa, cậu lập tức quay trở lại làng Đo Đo để gặp người mình yêu, để kể cho cô những biến cố đã xảy ra và điều kỳ diệu đã đến với mình như thế nào. Niềm vui chưa được bao lâu, về làng Đông phải đón một tin sốc là Rùa đã qua đời. Cô bé đã gặp nước trong một lần cứu các em nhỏ đang băng sông Kiếp Bạc lúc nước đang chảy xiết. Đông vô cùng đau đớn và suy sụp, anh nhớ Rùa da diết. 

“Tôi vịn vào mép giếng để không khuỵu chân xuống nhưng đôi tay tôi bỗng trở nên yếu ớt, cuối cùng tôi phải ngồi bệt xuống nền giếng trơn ướt, trong một giây thấy thế giới thi nhau rạn vỡ: phiến đá, bầu trời, trái tim tôi…”

Trước khi quay lại Sài Gòn, Đông đã cùng Thục và bé Loan vào rừng, trở về nơi mà một tình yêu đẹp đã bắt đầu chớm nở, để sống lại những kỷ niệm mà hai người đã vui vẻ bên nhau. Trong khu rừng đó, trong lúc đau lòng nhìn ngắm những cảnh vật xưa, Đông nghe như có tiếng hát của Rùa vang vọng đâu đó:

“Bầy châu chấu nhảy múa

Bọ chét, bọ chét ơi 

Con kiến trong hàng đã ngủ say

Đố mày tìm cho ra…”

Đông leo lên một cây bứa để quan sát kỹ hơn và rơi những giọt nước mắt khi nhìn thấy hình bóng của người con gái mà cậu yêu thương. Cậu cố mở to mắt, cố làm mình đau để kiểm tra xem mình có đang mơ hay không, nhưng thực sự Rùa đã giữ đúng lời hứa, cô vẫn đợi anh về. Trong một khoảnh khắc, đủ mọi loại cảm xúc ùa đến, nước mắt thi nhau lăn dài trên khuôn mặt cậu.

Một tình yêu đang dang dở

Thứ hạnh phúc ấy được vẽ lên không chỉ tồn tại trong câu chuyện mà nó còn lan tỏa đến trái tim của người đọc qua ngôn từ bình dị, cách kể chuyện khơi gợi sự đồng cảm của Nguyễn Nhật Ánh. Đâu đó, từ tận sâu trong đáy lòng mình, ta thấy bóng dáng của những ngày xưa. Truyện của bác Ánh là vậy, không quá sướt mướt như tiểu thuyết ngôn tình nhưng lại khiến người đọc ngấn lệ và bồi hồi, cũng không như trinh thám nhưng vẫn thách thức người đọc qua những bước ngoặt của câu chuyện.

Kết thúc

Bên cạnh mối tình đẹp nhưng dang dở giữa Đông và Rùa mang đến cho độc giả nhiều cảm xúc vui buồn lẫn lộn, Nguyễn Nhật Ánh còn lồng ghép vào khung cảnh làng quê Đo Đo thanh bình, khu rừng tươi đẹp và thế giới của bọn trẻ con ở làng hết sức vui nhộn và đáng yêu.

“Mỗi năm của chúng tôi có tới sáu mùa: mùa giấy bạc, mùa nắp chai, mùa dây dừa, mùa gói thuốc lá, mùa thả diều, mùa chạy chong chóng.” 

Mỗi mùa, chúng tôi lại sử dụng những vật dụng đó như một hình thức trao đổi hay còn gọi là “tiền” theo cách mà bọn trẻ làng Đo Đo vẫn gọi. 

Ở đây, ta thấy được vẻ đẹp mộc mạc, kiên nhẫn và đơn giản nhưng lại giàu tình cảm. Văn chương của Nguyễn Nhật Ánh không phải là tiểu thuyết ngôn tình lãng mạn nhưng vẫn truyền đạt tình cảm đôi lứa chân thành. Truyện phù hợp với mọi lứa tuổi, khiến người đọc trải qua nhiều cung bậc cảm xúc, từ suýt nữa, cay đắng, và mừng rỡ, đôi khi còn rơi nước mắt vì những thứ chưa hoàn hảo nhưng lại ấm áp của một tình yêu trong sáng. 

Ngồi khóc trên cây mang lại nhiều cảm xúc và thay đổi liên tục từ vui sang buồn, từ buồn sang vui. Đọc xong câu chuyện, gập lại những trang sách ta vẫn thấy mình vẫn còn quá nhiều cảm xúc lẫn lộn cho mối tình trong sáng giữa Đông và Rùa. Đây thực sự là một cuốn sách không thể bỏ qua cho những ai muốn tìm lại ký ức tuổi thơ, và như được chính mình trải qua những cảm xúc yêu thương đầu đời. 

Tóm tắt bởi: Ngọc Linh - MytourBook

Ảnh: Ngọc Linh