[Tóm Tắt & Đánh Giá Sách] “Thi Nhân Việt Nam”: Phong Cách và Vẻ Đẹp Thơ Ca Trong Những Tác Phẩm Từ Các Thi Nhân Phong Trào Thơ Mới.

Đầu thế kỷ 20, cuộc xâm lược và thống nhất Đông Dương cùng với sự thống trị thuộc địa của Pháp đã thay đổi xã hội và văn hóa tinh thần của Việt Nam. Sự phát triển kinh tế, sự thành lập thành phố, và sự xuất hiện của các giai cấp mới như công nhân, tư sản, và tiểu tư sản. Kinh tế phát triển theo hướng tư bản chủ nghĩa đã thay đổi phong cách và lối sống của người dân.

Với sự lan rộng của văn hoá phương Tây, đặc biệt là văn hoá Pháp, đã ảnh hưởng sâu sắc đến tư duy và ý thức của một phần người dân. Sự xuất hiện của những nhu cầu tinh thần mới và giá trị thẩm mỹ mới. Bên cạnh đó, việc sử dụng chữ Quốc ngữ đã khiến văn học trở nên gần gũi hơn với mọi tầng lớp trong xã hội.

Phong trào Thơ Mới bắt nguồn từ những thi sĩ mới, thể hiện cảm xúc cá nhân và cái tôi lớn hơn. Sự ra đời của những tác phẩm “Thơ Mới” cũng mở ra không gian cho các nhà phê bình văn học. Tác phẩm Thi Nhân Việt Nam là một cuốn sách đáng giá về văn học, phản ánh phong cách và sự đa dạng của thơ trong phong trào Thơ Mới.

1.

Thông Tin về Tác Giả: Hoài Thanh và Hoài Chân.

Hoài Thanh, tên thật là Nguyễn Đức Nguyên, sinh năm 1909 tại Nghi Lộc, Nghệ An. Ông lớn lên trong một gia đình theo truyền thống Nho Giáo nghèo. Ông cũng được biết đến với các bút danh khác như Lê Nhà Quê hay Văn Thiên. Cùng với em trai là Hoài Chân, ông là một trong những nhà phê bình văn học nổi tiếng trước năm 1945 với trường phái 'Nghệ Thuật vị Nghệ Thuật'.

Phong cách phê bình của ông tập trung vào sự giản dị, gần gũi và cô đọng, nhưng vẫn không thiếu tính logic và khoa học. Những nhận định của ông giúp người đọc hiểu sâu hơn về tác phẩm văn học và tác giả của nó từ nhiều khía cạnh khác nhau. Ông coi tình cảm là nguồn cảm hứng sáng tác và luôn trân trọng vẻ đẹp trong văn học thơ ca.

Một số tác phẩm nổi bật của Hoài Thanh bao gồm 'Thơ Mới' (1934), 'Văn Chương và Hành Động' (1936), 'Tìm Cái Đẹp trong Tự Nhiên là Nghệ Thuật' (1935), và 'Thi Nhân Việt Nam' (cùng với Hoài Chân). 'Thi Nhân Việt Nam' đã góp phần làm nổi bật tên tuổi của ông trong giới phê bình văn học.

Hoài Chân, tên thật là Nguyễn Đức Phiên, là em ruột của Hoài Thanh và cũng là một nhà phê bình văn học. Hai anh em đã cùng nhau viết tác phẩm 'Thi Nhân Việt Nam', một tác phẩm nổi bật trong lịch sử văn học Việt Nam.

Sau Cách Mạng Tháng Tám, cả Hoài Thanh và Hoài Chân đã tích cực tham gia vào cuộc kháng chiến và viết nhiều tác phẩm có tầm quan trọng lịch sử.

2.

Tác phẩm 'Thi Nhân Việt Nam'

Hoàn cảnh xuất bản của tác phẩm:

'Thi Nhân Việt Nam' ra đời trong giai đoạn Thơ Mới đạt đỉnh cao vào năm 1941, khi nhiều tác phẩm tiêu biểu của các nhà thơ trong phong trào được xuất bản. Các quan điểm văn học thay đổi từ 'Nghệ Thuật Vị Nghệ Thuật' sang 'Nghệ Thuật Vị Nhân Sinh', phản ánh tinh thần của cuộc cách mạng giành độc lập.

Tác phẩm được viết và xuất bản lần đầu vào năm 1942, sau đó được tái bản nhiều lần cho đến năm 2023. Để hoàn thành cuốn sách này, Hoài Thanh và Hoài Chân đã phải nghiên cứu nhiều tác phẩm thơ từ các nguồn khác nhau và dốc sức lực cũng như tiền bạc.

Tóm tắt nội dung của 'Thi Nhân Việt Nam'

'Thi Nhân Việt Nam' là một cuốn sách phê bình chi tiết về phong cách thơ và tác phẩm của các nhà thơ trong Thơ Mới, bao gồm 46 nhà thơ và 169 bài thơ nổi bật trong thời kỳ đó.

'Trong thời đại đó, Thơ Mới đấu tranh với Thơ Cũ, một bên cố gắng tồn tại, một bên giữ lấy phong độ.'

Ông nhận xét đó là một giai đoạn thi ca đa dạng và phong phú:

'Tôi khẳng định rằng trong lịch sử thi ca Việt Nam, chưa từng có một giai đoạn nào đa dạng như thời kỳ này. Chưa từng có thời điểm nào mà cùng một lúc có nhiều hồn thơ đa dạng như Thế Lữ, Lưu Trọng Lư, Huy Thông, Nguyễn Nhược Pháp, Huy Cận, Nguyễn Bính, Chế Lan Viên,... và Xuân Diệu.'

Thi nhân mở đầu cho thời kỳ Thơ Mới là Tản Đà, bắt đầu với sự kết hợp giữa văn học hiện đại và truyền thống với Tống Biệt và Thề Non Nước. Tác giả cũng tổng quan về Thời Đại Thi Ca - Thơ Mới, phân loại các dòng thơ, thi nhân tiêu biểu và tinh thần thơ ca. Ông chỉ ra những điểm đặc trưng của Thơ Mới so với thơ Trung Đại, từ hình thức đến nội dung và tình cảm của các tác giả, có sự ảnh hưởng từ văn học và văn hoá phương Tây.

Cuốn sách sắp xếp các thi nhân theo các dòng thơ họ sáng tác, với các tác giả nổi bật được đặt ở vị trí hàng đầu.

Danh sách bắt đầu với những tác giả thể hiện sự ảnh hưởng của văn hóa Pháp và mang màu sắc hoài niệm về quá khứ, bắt đầu với Thế Lữ và tác phẩm Nhớ Rừng. Hoài Thanh mô tả 'Thế Lữ như một ngôi sao sáng chói trên bầu trời thơ Việt Nam.' Các nhà thơ và tác phẩm tiêu biểu khác như Vũ Đình Liên với bài thơ Ông Đồ, Lan Sơn, Thanh Tịnh, và Thúc Tề được bình phẩm bởi Hoài Thanh và Hoài Chân.

Sau Huy Thông, hồn thơ hùng tráng tiếp theo là Chế Lan Viên.

Trong những năm 1936, văn học và ảnh hưởng của văn hoá Pháp đã tiến xa hơn trong tác phẩm của các thi nhân lúc đó. Xuân Diệu, Huy Cận, Tế Hanh, và nhiều nhà thơ khác đã nổi bật trong văn học như một phần của sự ảnh hưởng đó.

'Với Thế Lữ, nhà thơ ta vẫn nuôi mộng về tiên cảnh, một giấc mộng rất cổ xưa. Xuân Diệu thắp sáng cảnh bồng lai và xua tan mọi nỗi buồn về thế tục'.

'Huy Cận thu gom những giọt buồn rơi để tạo nên những vần thơ mơ hồ. Người ta sẽ ngạc nhiên vì không ngờ rằng từ những vụn vặt nhỏ nhặt, nhà thơ có thể tạo ra những tác phẩm tinh túy. Những dấu chân trên đường kia vẫn còn hiện hữu trong văn thơ, không bao giờ bị phai nhạt'.

Dòng thơ theo phong cách thơ Đường, với những tên tuổi như J.LEIBA, Thái Can, Vân Đài, và Đỗ Huy Nhiệm.

Dòng thơ thứ hai là dòng thơ chất Việt Nam, chịu ảnh hưởng của thơ Tây nhưng ít hơn là thơ Đường. Lưu Trọng Lư, Nguyễn Nhược Pháp với tâm hồn mơ màng và trong sáng, còn Nguyễn Bính với vẻ đẹp của miền quê Việt Nam và những bài thơ gần gũi, bình dị.

Trong thơ của Lư, khi chim kêu và hoa nở, có thể ta không tin, nhưng có thể ta lại tin rằng âm thanh và hình ảnh ấy chỉ tồn tại trong giấc mơ. Giấc mơ - đó mới thực sự là quê hương của Lư. Sống trong thế kỷ hai mươi, ngày qua ngày đi trên những con đường của Hà Nội, nhưng người ta vẫn mơ màng nhìn thấy mình đang đi trên những nơi xa xăm nào đó.

Nguyễn Nhược Pháp đã làm cho một thời xa xưa được sống lại. Đó không phải là thời xa xưa nặng nề của nhà sử học, cũng không phải là thời xa xưa lấp lánh hoặc mơ màng của Huy Thông, mà đó là một thời xa xưa tựa như một bức tranh vui tươi, những hình ảnh hài hước.

Cuối cùng, đó là những suy tư và chia sẻ của hai tác giả về hành trình từ khi ý tưởng về cuốn sách này bắt đầu nảy sinh cho đến khi hoàn thành, và cả những nhận xét từ mọi người về cuốn sách.

Cảm nhận của người đọc:

Cuốn sách không chỉ tổng quan mà còn phân tích kỹ lưỡng về các nhà thơ trong phong trào Thơ Mới, đưa ra những ví dụ cụ thể về các nhà thơ và tác phẩm đặc trưng. Người đọc sẽ có thêm nhiều kiến thức về thời kỳ này, hiểu rõ hơn về các dòng thơ và tâm trạng của các tác giả. Đồng thời, họ cũng sẽ hiểu được những khó khăn mà Hoài Thanh và Hoài Chân đã phải vượt qua để tạo ra một tác phẩm đặc biệt như vậy, là một phần trong văn học Việt Nam rực rỡ. Hai tác giả đã lựa chọn những ý tưởng xuất sắc nhất từ thời đại của mình để tạo ra tác phẩm này. Nếu so sánh các nhà thơ với những nhạc sĩ sáng tác những giai điệu ẩn chứa tâm trạng riêng biệt, thì Hoài Thanh và Hoài Chân chính là những người hiểu sâu nhất về những tâm trạng ấy, và cũng giúp cho thế hệ hiện tại và sau này hiểu sâu hơn về họ, về phong trào Thơ Mới. Với cách bình phẩm đơn giản nhưng gần gũi, họ đã nhận được sự đánh giá cao từ nhiều nhà văn.

Tuy nhiên, vì tính chủ quan và cá nhân, một số ý nghĩa của tác phẩm vẫn chưa được hiểu đúng và không đầy đủ. Tác phẩm khen ngợi Thơ Mới là phong cách rực rỡ nhất trong thời đại đó, nhưng cũng có những tác phẩm đề cập đến cách mạng, như Tú Mỡ,...

Giá trị của cuốn sách:

Cuốn sách như một cuộn phim tài liệu tái hiện lại những tác phẩm đáng chú ý. Người đọc sẽ được bổ sung nhiều kiến thức văn học, đặc biệt là hữu ích cho học sinh và giáo viên trong chương trình học phổ thông khi tìm hiểu về các tác phẩm và nhà thơ trong phong trào Thơ Mới như Xuân Diệu, Huy Cận, Chế Lan Viên, Thế Lữ,... Đối với các nhà nghiên cứu văn học, đây cũng là một nguồn tài liệu quý giá giúp họ hiểu sâu hơn về thời kỳ thi ca Việt Nam.

Cuốn sách ra đời trong bối cảnh phong trào Thơ Mới đã kéo dài mười năm và có giá trị như một bản tổng kết của phong trào thơ này. Tuy có những vẻ đẹp, nhưng theo Hoài Thanh:

Nhìn chung, 'thơ mới' đưa ta vào thế giới của nỗi buồn, sự điên cuồng và sự bế tắc. Điều này chưa kể đến sự đắng cay mà nó mang lại. Nguy hiểm nhất là nó tạo ra một sự mê mải đặc biệt. Dường như chỉ có những cảm xúc buồn bã, điên cuồng và bế tắc mới là hay, mới sâu sắc. Sự bế tắc đã trở thành một loại lý tưởng. Một loại lý tưởng như vậy luôn tiềm ẩn nguy hiểm, và trong bối cảnh cần phải đấu tranh quyết liệt, nó càng trở thành nguy hiểm hơn nữa. Vì vậy, mặt tiêu cực của 'thơ mới' cần được nói đến.

Trong thời điểm cách mạng nổ ra, mỗi người cần giảm bớt ý thái cá nhân và tập trung vào tình yêu đất nước, độc lập và tự do cho dân tộc. Khi thời đại thay đổi, phong cách thơ mới không còn phù hợp nữa. Các nhà thơ trong phong trào này, bao gồm cả Hoài Thanh và Hoài Chân, cũng đã có những thay đổi trong cách sáng tác của họ, chuyển hướng tới ánh sáng của cách mạng, của Đảng và của Bác Hồ.

Trong thời kỳ hiện đại, khi hoà bình được thiết lập và chiến tranh rời xa, suy nghĩ của chúng ta đã thay đổi và tập trung vào cuộc sống cá nhân hơn, vào hạnh phúc của mỗi người. Những giá trị của 'thơ mới' giúp mọi người thể hiện được cảm xúc cá nhân của họ, từ đó tạo ra sự đồng cảm và hiểu biết sâu sắc hơn về các tác phẩm.

Lúc này, Thi Nhân Việt Nam được coi như một thực đơn tác phẩm tiêu biểu, giúp chúng ta đọc và phân tích cảm xúc trong từng tác phẩm tương ứng với những vấn đề cá nhân. Qua sự đồng cảm, chúng ta có thể có cái nhìn khách quan hơn về giá trị trong thơ ca.

Với những tác phẩm của Xuân Diệu, nổi bật là cái tôi cá nhân và mong muốn thay đổi cuộc sống, hoặc quan điểm về tình yêu, đã giúp độc giả trẻ hiểu rõ hơn. Trong khi đó, Huy Cận lại mang đến sự lạc lõng, mất phương hướng như một phần của những bạn trẻ chưa tìm ra hướng đi phù hợp.

Lời kết:

Thi Nhân Việt Nam mang lại nhiều giá trị trong văn học nghệ thuật và cả văn học gắn liền với cuộc sống con người. Cuốn sách đã thu hút sự chú ý lớn từ giới phê bình văn học và trở thành một phần lịch sử văn hóa Việt Nam. Đồng thời, nó giúp tác giả tiến sâu vào giới phê bình văn học hàng đầu trong thế kỷ 20. Hãy đọc cuốn sách này để hiểu rõ hơn vẻ đẹp của thi ca Việt Nam, ý nghĩa của phong trào Thơ Mới và giá trị sâu sắc của các tác phẩm được coi là tinh túy. Đồng thời, bạn học sinh có thể tham khảo và áp dụng trong các bài văn.

Tóm tắt bởi: Lê Dung - MyBook

Hình ảnh: Lê Dung