[Tóm Tắt & Đánh Giá Sách] “Triệu Phú Khu Ổ Chuột”: Không Chỉ Là May Mắn

“Tôi đã bị bắt. Bị bắt vì thắng trong một trò chơi truyền hình.” 

Bắt đầu bằng một câu ngắn gọn, cuốn tiểu thuyết này đưa bạn vào một hành trình qua hơn 400 trang sách. Những bài học về cuộc sống và trưởng thành được gợi lên thông qua 13 câu hỏi trong trò chơi “Ai là triệu phú”. 

Triệu phú khu ổ chuột (hay còn gọi là Q&A) của Vikas Swarup là một tác phẩm nổi tiếng đã được dịch ra nhiều ngôn ngữ và nhận được nhiều giải thưởng. Bộ phim chuyển thể từ cuốn sách này đã đạt được thành công lớn và giành nhiều giải thưởng danh tiếng, trong đó có tới 8 giải Oscar. 

Nếu tác giả là nhà thiết kế, thì cuốn sách này là sản phẩm dành cho những người đang trải qua những thời kỳ khó khăn trong cuộc sống. Câu chuyện của Ram Mohammad Thomas nhắc nhở rằng đôi khi may mắn có thể đến với bất cứ ai, một cách bất ngờ và không thể đoán trước. 

Một số thông tin về tác giả 

Vikas Swarup sinh năm 1963, ở Allahabad, Ấn Độ, trong một gia đình giàu có, nhiều thành viên trong gia đình làm việc trong lĩnh vực luật như luật sư hoặc tư vấn pháp lý. Sau khi tốt nghiệp Đại học Allahabad (được coi là “Oxford của phương Đông”), chuyên ngành Lịch sử hiện đại, Tâm lý và Triết học, Vikas làm việc cho Bộ Ngoại giao Ấn Độ từ năm 1986. Trước đó, ông đã làm việc ở nhiều quốc gia như Mỹ, Anh, Nam Phi, Thổ Nhĩ Kỳ,... 

Từ khi còn nhỏ, Vikas đã thường nghe các cuộc trò chuyện về các thẩm phán và các vụ án tại toà diễn ra trong các bữa ăn gia đình, điều này đã thúc đẩy sự sáng tạo và trí tưởng tượng của ông. Trong thời gian học, Vikas đã viết truyện về cuộc sống xung quanh mình, bao gồm Tự truyện của một con lừa. Tuy nhiên, Triệu phú khu ổ chuột là cuốn tiểu thuyết đầu tiên mà ông đã công bố và gặt hái thành công trên toàn cầu. 

Trong một cuộc phỏng vấn, Vikas Swarup tiết lộ rằng ông đã viết một tiểu thuyết dài về kẻ giết người thuê nhưng không gửi cho các nhà xuất bản. Tuy nhiên, ông đã sử dụng tác phẩm đó như một trải nghiệm và tạo ra Triệu phú khu ổ chuột. Đáng ngạc nhiên là, Vikas chỉ mất hai tháng để hoàn thành cuốn sách kinh điển Q&A. 

Trong quá trình viết Triệu phú khu ổ chuột, Vikas không ngần ngại phơi bày hiện thực xã hội Ấn Độ. Tuy nhiên, ông luôn lạc quan về đất nước của mình, điều này đã được thể hiện trong từng trang sách của ông. Dù người dân vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn, nhưng họ vẫn vượt qua được.

Cuộc sống đầy biến động của Ram Mohammad Thomas

Nhân vật chính trong Triệu phú khu ổ chuột là Ram Mohammad Thomas, một chàng trai mồ côi làm công việc bồi bàn, chưa từng đi học và không có một xu dính túi. Ram đã tham gia và chiến thắng chương trình “Ai là triệu phú” sau khi trả lời đúng mười ba câu hỏi khó khăn.

Sau cuộc thi, Ram bị bắt ngay lập tức.

Tại sao? Vì Ram chỉ là một người bình thường sống trong khu ổ chuột Dharavi, không biết những điều đơn giản như FBI là viết tắt của gì. Mặc dù trả lời được nhiều câu hỏi trên chương trình, Ram lại không biết những thông tin cơ bản như tên đầu tiên của người đã đặt chân lên Mặt Trăng. Dù vậy, anh vẫn vượt qua được vòng cuối cùng của cuộc thi.

“Tôi biết việc này chỉ là vấn đề thời gian. Tôi sẽ không được tự do lâu. Chúng tôi luôn được khuyên rằng không nên tranh cãi với cảnh sát. Những người như tôi luôn ở đáy xã hội.”

Ngay sau khi cuộc thi kết thúc, cảnh sát bắt Ram với cáo buộc gian lận, mặc dù không có bằng chứng. Trong buồng hỏi cung, Ram bị ép ký biên bản nhận tội. Tác giả cũng mô tả các giai cấp trong nhà tù Ấn Độ.

“Ở trên là tội phạm nhỏ, như móc túi. Trên họ là kẻ tống tiền và cho vay lãi cao. Ở trên nữa là những người ưu tú và nhà kinh doanh. Nhưng trên cả họ là cảnh sát.”

Cảnh sát sở hữu quyền lực một cách tuyệt đối, không ai có thể kiểm soát hoặc giám sát họ.

Như một tia sáng trong bóng tối, một phụ nữ tự xưng là luật sư của Ram xuất hiện tại đồn cảnh sát, giải cứu anh và đưa anh ra khỏi đó.

“Tôi ấn tượng với sức mạnh của luật sư. Tôi không ngờ luật sư có thể có quyền lực cao hơn cả cảnh sát. Thế giới này sẽ phải thay đổi.”

Mỗi chương sách là một phần ký ức của Ram, kể lại cho Smita, luật sư đại diện của anh. Các ký ức này là lý do thuyết phục về khả năng trả lời đúng các câu hỏi trong cuộc thi “Ai là triệu phú” của Ram.

Khi câu hỏi đầu tiên xuất hiện, ký ức về Salim, bạn thân của Ram, trỗi dậy. Sự kiện kinh hoàng này giúp Ram vượt qua câu hỏi đầu tiên.

Tác giả Vikas Swarup mô tả một cách xuất sắc về vấn đề chăn dắt trẻ em. Ram tình cờ biết về Krishna từ khi làm việc cho đại tá Taylor và đọc tạp chí “Địa lý Australia” giúp anh trả lời câu hỏi về hành tinh Pluto.

Câu hỏi về hành tinh Pluto có lẽ là ngoài kiến thức của Ram, nhưng thông tin từ tạp chí “Địa lý Australia” giúp anh giải đáp.

Ở một góc độ khác, tác giả Vikas đã mô tả tâm lý của Ram, một kẻ sát nhân không ý muốn. Sự thật là người Ram giết là một tên cướp không xứng đáng sống. Sự vất vả khi tiền của mất sạch, cảm giác day dứt vì tự vệ khi bắn chết kẻ định hại mình, và cuộc chạy trốn khỏi bóng tối của những đoàn tàu, tất cả đã tạo ra một cuộc phiêu lưu đầy gian nan cho Ram, ngay cả khi anh nhận được giải thưởng lớn.

Trong câu hỏi cuối cùng, Ram đã tạo ra một cơ hội bất ngờ để giành chiến thắng trong “Ai là triệu phú” thông qua trí thông minh và sáng tạo của mình.

Sau khi xem lại cuộc chơi của Ram tại “Ai là triệu phú”, Smita, luật sư đại diện của anh, không khỏi kinh ngạc. Thậm chí, thân phận thật sự của Smita cũng khiến nhiều độc giả bất ngờ khi được tiết lộ.

Không đơn giản là may mắn (cảm nhận sau khi đọc)

Christian Colson, nhà sản xuất của bộ phim Triệu phú khu ổ chuột, nhận xét về cuốn sách của Vikas Swarup: “Một câu chuyện có hậu nhưng không thiếu khía cạnh đen tối. Nó là một câu chuyện cổ tích, đầy bi thương và đau lòng. Tất cả tạo ra một bức tranh phức tạp, đầy kinh ngạc.”

Tác giả đã thông qua các câu hỏi trong “Ai là triệu phú” để giúp người đọc hiểu sâu hơn về nhân vật Ram Mohammad Thomas và xã hội Ấn Độ. Cuốn sách cũng đem lại nhiều bài học và thông điệp tích cực.

Ví dụ như: kiến thức không chỉ được học từ sách vở. Hãy nhớ lại lời cáo buộc mà Ram nghe sau khi bị đưa đến đồn cảnh sát, viên thanh tra đưa ra lý lẽ rằng người có học thức cao lắm cũng chỉ vượt qua hơn một nửa câu hỏi của chương trình thôi, hà cớ gì kẻ hèn mọn đến từ khu Dharavi lại kiệt xuất như vậy. Họ chỉ khăng khăng bảo lưu quan điểm phiến diện của mình rằng người không có bằng cấp thì không lý do gì am hiểu được nhiều lĩnh vực, huống hồ gì là một tay bồi bàn thấp cổ bé miệng. Họ tất nhiên không mường tượng được số phận rày đây mai đó và những trải nghiệm thương đau đã giúp Ram hiểu biết những gì, thậm chí con người chưa từng sống trọn một ngày yên ấm này có khi còn biết nhiều thứ hơn người được đến trường.

Đồng xu may mắn Ram luôn mang theo bên mình không phải là ngẫu nhiên, tác giả dường như muốn diễn đạt rằng mọi may mắn đều bắt nguồn từ tâm. Đọc đến cuối cuốn sách sẽ phát hiện bí mật đằng sau đồng xu này, bí mật đã tiết lộ mọi điều Ram đạt được đều do lựa chọn của bản thân cậu.

Không chỉ Ram, Salim cũng là nhân vật truyền cảm hứng dưới ngòi bút của Vikas. Dù tuổi thơ có bần hàn, cơ cực đến đâu thì Salim vẫn chưa bao giờ từ bỏ ước mơ của mình. Khao khát trở thành ngôi sao Bollywood như lửa cháy trong lòng Salim, người đọc cảm nhận mọi nỗ lực của cậu đều là để tích góp cho hành trình chinh phục ước mơ. Người nghèo không phải là người không sở hữu nhiều của cải vật chất, mà là người không có ước mơ để truy cầu.

Cuộc sống của Ram, và có lẽ của tầng lớn bị coi là tiện dân ở Dharavi chưa bao giờ là dễ dàng. Nhưng mặc cho tạo hoá an bài khắc nghiệt cỡ nào, Ram không hề tỏ vẻ bi quan hay muốn bỏ cuộc. Sự luân chuyển giữa đủ thứ chốn nương thân, đủ thứ công việc thượng vàng hạ cám, cho thấy, bất kể khi nào một cánh cửa khép lại, Ram vẫn sẽ tìm ra con đường để mở cánh cửa khác. Tựa hồ mọi vấn đề ập đến với cậu như nước trên trời bất giác đổ xuống đều không quan trọng, điều cậu lưu tâm là thái độ đối diện nó ra sao. Cũng giống như con người không thể chọn nơi mình sinh ra hay nơi mình sống, nhưng chúng ta có toàn quyền quyết định cách sống như tử tế.

Thành công của tác giả Vikas Swarup không chỉ dừng lại ở việc sáng tạo cuộc đời nhân vật hay dẫn dắt khéo léo câu chuyện, mà còn là việc tái hiện chân thực Ấn Độ. Trong xã hội đầy bất công, ranh giới giữa sự xấu và cái tốt chỉ cách nhau một mảnh giấy. Vikas đã tái hiện trong tác phẩm mình một xã hội nơi bất công, nghèo đói, tội lỗi và kỳ thị tôn giáo trở nên phổ biến. Ý chí sinh tồn của Ram giúp cậu trở nên mạnh mẽ, nhạy bén hơn.

Cái tên Ram Mohammad Thomas chứa đựng cả ba tôn giáo là Hồi, Hindu và Thiên Chúa, thể hiện sự phân biệt và mâu thuẫn về sắc tộc. Ram tham gia “Ai là triệu phú” không chỉ vì tiền mà còn vì mục đích sâu xa khác. Tên của Ram phản ánh những biến cố mà cậu trải qua từ khi còn nhỏ cho đến khi trưởng thành.

Triệu phú khu ổ chuột không phải là bản nhạc buồn đầy bi quan, ngược lại, nó ca ngợi tình yêu và sự kiên trì đưa bản thân thoát khỏi cuộc sống u ám. Cuốn tiểu thuyết này còn hấp dẫn ở chỗ làm cho mỗi độc giả nhận ra sự khốn cùng trong khu ổ chuột.

Tác giả Vikas Swarup đã thông qua Triệu phú khu ổ chuột khẳng định lòng tin của bản thân về giá trị đạo đức và lòng nhân ái không thể bị vùi lấp bởi sự khắc nghiệt của cuộc sống. Nhân vật Ram không cho phép bản thân bị tha hoá thành kẻ đê tiện dù phải chịu đựng sự tủi nhục và sỉ vả, có lẽ phần nào nhờ vào thời gian ngắn an trú trong nhà thờ.

Từ đầu đến cuối, tác giả trung thành với mạch tự sự ngôi thứ nhất, câu chuyện mượn hình thức trò chơi để kể lại những trải nghiệm đời thường. Việc sử dụng một trường hợp thực tế như Harshvardhan Vinayak Nawathe, người chiến thắng trong chương trình “Kaun Banega Crorepati” (“Ai là triệu phú” phiên bản Ấn Độ”), để xây dựng câu chuyện càng làm cho nó trở nên hấp dẫn và thú vị hơn.

Tuy nhiên, theo cảm xúc cá nhân, việc xem phim sau khi đọc sách có thể gây thất vọng một chút, trong khi ngược lại sẽ mang lại sự thỏa mãn và hài lòng. Cuốn sách dày dặn này không chỉ là một thử thách mà còn chứa đựng sức hấp dẫn để người đọc khó lòng rời mắt giữa chừng.