Buzz
Vĩnh Tĩnh, một vùng quê nghèo tại miền Trung Đài Loan, là nơi mà câu chuyện bắt đầu vào một ngày rằm tháng Bảy. Trần Thiên Hoành trở về quê hương sau khi ra khỏi vì tội giết người ở nước Đức xa xôi. Gia đình của Thiên Hoành dần dần lộ diện qua lời giới thiệu xen kẽ trong những mẩu chuyện mà tác giả Kevin Chen sắp xếp một cách khéo léo.
“Gió bắt đầu từ đâu? Từ biển xa? Hay từ núi xa? Hôm nay, gió đến Vĩnh Tĩnh bắt nguồn từ biển Baltic, từ hộp chống ẩm trong Bạch Cung, từ ngọn cây trong vườn chanh. Gió mang theo lời nói, từng tầng lớp, từng lớp tầng.
Trong suốt câu chuyện của “Vùng Đất Quỷ Tha Ma Bắt”, sẽ không dễ dàng gặp những lời nói trực tiếp từ bất kỳ ai. Lời nói được tác giả gửi đi cùng gió, mặc dù thế, gió lại đi khắp nơi. Ngay cả những lời nói của những người đã ra đi, Kevin Chen cũng dành cho họ những tiếng nói riêng của mình.
Trần Thiên Hoành là con út trong một gia đình đông đúc, và dưới bút của tác giả, mỗi thành viên trong gia đình đều có cơ hội làm người kể chuyện. Hơn cả lối viết phức tạp này, cốt truyện với vô số tình tiết diễn ra, từ việc giải quyết những vấn đề còn dang dở, đến việc ám ảnh những sự kiện trong quá khứ,... Vùng Đất Quỷ Tha Ma Bắt không chỉ là câu chuyện về tâm trạng của Trần Thiên Hoành, mà còn là câu chuyện về gia đình, về mối quan hệ giữa sống và chết, cả lịch sử của Đài Loan.
Kevin Chen, tên thật là Trần Tư Hoành, sinh năm 1976 tại xã Vĩnh Tĩnh, huyện Chương Hóa, Đài Loan. Là con thứ chín trong một gia đình nông dân. Sau khi tốt nghiệp đại học chuyên ngành tiếng Anh tại Viện Hý Kịch Đại Học Quốc Gia Đài Loan, Kevin Chen đã nhận được nhiều giải thưởng về văn học. Với vai trò là nhà văn, đôi khi là diễn viên và dịch giả, Kevin Chen hiện đang sống và làm việc tại Berlin, Đức.
Trở lại
“Mùa hè năm nay, miền Trung Đài Loan khô cằn, mặt đường buổi chiều như bếp lửa, chỉ cần không cần bật bếp cũng có thể rán trứng, rang cơm ngay trên đó. Đã mấy năm rồi, mọi thứ xung quanh phản ánh ký ức của anh, cái nóng của buổi chiều làm chậm lại thời gian, cây ngủ trưa yên bình, không khí im lặng, nghe tiếng đất ngáy.”
Bước chân đầu tiên của Trần Thiên Hoành khi trở về Đài Loan sau nhiều năm lưu lạc, tất cả những ký ức từ khi anh còn là đứa trẻ, rõ ràng, chỉ có những người thân quen không còn. Tại sao với Thiên Hoành, quê hương Vĩnh Tĩnh lại biến thành vùng đất “quỷ tha ma bắt”? Đối với người từ châu Âu trở về, nơi này so với các thành phố lớn thế giới thực sự cô đơn. Quê hương của Thiên Hoành là một nơi hẻo lánh, thậm chí cả tên Vĩnh Tĩnh cũng chưa từng được biết đến. Dưới bút của Kevin Chen, vùng đất nhỏ nơi Thiên Hoành sinh ra thực sự không bắt kịp với tiến độ phát triển, người dân trong thôn nay đã chuyển ra ngoài, và các thanh niên rời quê định cư ở nơi khác.”
Tên Vĩnh Tĩnh như một dấu hiệu bị lãng quên trên bản đồ, những người ở lại với vùng đất này đều là người già yếu không thể rời đi. Ý nghĩa ban đầu của tên Vĩnh Tĩnh là một lời cầu chúc, nhưng sau nhiều năm, sự phồn thịnh trước đây đã không còn, và tên địa danh trở nên tĩnh lặng. Trần Tư Hoành xem điều này như một lời nguyền.”
“Trong nhà tù, điều duy nhất đáng giá nhất là sự yên bình, không tiếng mưa rơi, không tiếng gió thổi, không tiếng lá rụng. Anh nói với bác sĩ trong nhà tù, yên bình quá, làm sao anh có thể ngủ được? Thuốc có tác dụng không? Anh muốn hỏi nhưng không thể nói ra, uống thuốc liệu có thể nghe thấy tiếng mưa không?”
Nghe tiếng mưa liệu có giúp anh ngủ sâu hơn không? Với Thiên Hoành, ở cái vùng đất anh gọi là quỷ tha ma bắt, mưa rơi giống như đoàn người hò reo, tiếng mưa đánh trên mái nhà rất rõ ràng. Phản xạ này như một thói quen đã thấm vào máu, một phần của cuộc sống. Khi nghe tiếng mưa, Thiên Hoành có thể dễ dàng chìm vào giấc ngủ sâu.”
“Mở cái bàn tròn ra, gà lợn vịt mì ăn liền hoa quả khô đều phải bày lên bàn. Bàn tròn kê ở trước nhà, trước bàn đặt một chậu nước sạch, trong đó ngâm chiếc khăn mặt nhỏ, để hồn ma qua đường rửa sạch tay chân, tận hưởng bữa tiệc bàn tròn. Trên mỗi đĩa đồ ăn cắm ba cây hương. Càng là năm thiếu thốn, bàn cúng lại càng thịnh soạn. Hoá vàng mã, cầu hồn ma qua đường đừng quấy nhiễu, trong suốt tháng Bảy âm lịch không được động thổ, chuyển nhà, đi xa.”
Nếu không phải dựa trên quê hương của mình để xây dựng hình ảnh địa điểm, có lẽ tôi sẽ không thể mô tả lại cúng kiếng của người địa phương đến mức này. Bấy nhiêu mô tả này đã đủ để gợi nhớ ngày Thiên Hoành trở về Vĩnh Tĩnh là ngày rằm tháng Bảy. Ba của Thiên Hoành, hoặc đúng hơn, một linh hồn, cũng trùng hợp là ngày mặt đất nứt ra, có thể dạo chơi dương giới. Ông cố gắng không nhớ đến gương mặt đứa con gái nằm trong túi bóng, ông đã quên được, và cũng quên luôn vợ mình trông như thế nào.”
Chị cả Thục Mỹ là bà nội trợ đầy chán chường, chị hai Thục Lệ là nữ hộ tịch viên sống tại Đài Bắc. Trong thành phố Đài Bắc, mưa to rơi xuống giống như cuộc chiến nào đang diễn ra, tiếng nổ giòn giã trên mái nhà, vùi lấp cả tiếng ồn ào của xe cộ. Chị hai từng muốn gửi tiếng mưa từ Đài Bắc sang nhà tù ở Đức cho em trai út.”
“Cô tuyệt nhiên không biết rằng mình thật ra là người không có màu sắc, trong suốt, là sự tồn tại dễ bị ngó lơ nhất giữa đám đông.”
Khác với dáng vẻ ủ rũ và công việc hàng ngày của chị cả, chị hai bên ngoài như tàng hình với thế giới, nhưng bên trong vẫn có ngọn lửa âm ỉ sống sót. Thục Lệ không phủ nhận việc mình trở nên vô hình trong mắt người khác, nhưng thực ra đó mới là trạng thái cuộc sống mà cô mong muốn, kể cả với người đàn ông đầu ấp tay gối.”
“Quê hương T nằm ở miền Bắc nước Đức, trong một thị trấn nhỏ Laboe ven biển Baltic. Sau khi mùa đông kết thúc, tuyết phủ dày đặc, cây cỏ héo úa, đến tháng Ba, tháng Tư mới bắt đầu nảy mầm. Gã nhớ cái lạnh thấu xương ấy, gió rét sắc như dao, mỗi cơn gió thổi qua làm cảm giác như bị cắt nhỏ.”
Chữ T chỉ nhỏ bé một chữ cái, nhưng lại đặt ra nhiều câu hỏi lớn lao trong tâm trí người đọc. Tượng trưng cho điều gì? T có vai trò gì trong cuộc sống của Thiên Hoành khi luôn hiện hữu trong suy nghĩ của người trở về quê sau thời gian xa cách. Quê hương của T khác biệt với vùng đất mà Thiên Hoành mới trở lại, như một bầu trời khác biệt, một biển người khác nhau, một sự tiến bộ và một sự cổ kính.
“Anh ta không có điện thoại di động, trong tù không được phép sử dụng điện thoại, sau khi ra tù, anh ta nhận ra mọi người đều dùng điện thoại để kết nối với thế giới, nhưng anh ta đã mất liên lạc với thế giới, anh ta trở thành một hồn ma biến mất, tạm thời không muốn quay lại thế giới loài người, nên không sử dụng điện thoại di động.”
Người đàn ông mà Thiên Hoành hỏi rõ ràng là người Đài Loan, không thể nhầm lẫn: ngay khi mở miệng đã thấy vị ngọt đắng của trầu.
Thục Thanh trong mắt mọi người là một cô gái hoàn hảo, có cuộc sống hạnh phúc, chồng con, công việc và nơi ở đều tốt đẹp. Nhưng nỗi đau của cô, có lẽ chỉ có cô biết được.
“Trong vòng năm phút, áo cắt và đánh người, không dây dưa hay ngần ngại…”
Người chồng có vẻ đàn bà, người mà Thục Thanh cho là chuyên gia điều khiển, còn cô, chỉ là con rối bị buộc bởi dây, ngoan ngoãn tuân theo những lệnh của anh ấy.
Vùng đất ma quỷ bí ẩn bao vây
Tại sao vùng đất ma quỷ lại không hề có ma, thực ra không phải là một loại ma đe dọa để kinh hãi, mà ma trong lời văn của tác giả giống như một người không tiếp xúc được với thế giới, dù có khả năng quan sát mọi sự, lắng nghe mọi câu chuyện, sở hữu những sự thật mà con người mãi mãi không thể hiểu rõ. Dạng tồn tại của ma trong cuốn sách này không phải là ánh sáng, không phải là âm thanh, cũng không phải là hình bóng mờ ảo. Không thể được khoa học chứng thực, không phải là hiện tượng vật lý, cũng không thể đo lường hoặc tính toán theo bất kỳ đơn vị nào, chỉ đơn giản là tồn tại.
“Ký ức ẩn chứa nhiều bí mật là môi trường lý tưởng của tôi, không bị vạch trần, giấu kín, bẩn thỉu, xấu xa, những bí mật được chôn sâu suốt cả đời làm môi trường dịu dàng nhất với tôi.”
Trong thế giới ký ức của linh hồn ma này, bao gồm cả những điều không đáng tin, như chuyện nồi cháo đặc hoặc loãng mà mỗi thành viên trong gia đình đều có câu trả lời riêng biệt. Trở thành linh hồn ma cũng mang lại lợi ích, khi còn sống, chỉ là một đứa trẻ bình thường, gia đình làm nghề nông, học hết cấp hai ở một xã nhỏ miền Trung đảo, dĩ nhiên không thể diễn đạt được bằng lời. Sau khi trở thành ma, hết thảy giới hạn ngôn từ cũng tan biến trong chớp mắt, có thể tự do nói những điều mà trước đây không thể nói.
“Khứu giác là cách mà tôi phân biệt được phương hướng ở quê nhà, vườn khế mang mùi thơm của quả chín, Thành Cước Ma mang mùi hương đốt, nghĩa địa có mùi tro tiền vàng mã, xưởng nước tương mang mùi ngọt ngào của đậu đen lên men.”
Trên đường về nhà, Thiên Hoành gặp lại Thuyền Con, gặp lại những nơi gắn bó với ký ức tuổi thơ. Người thân đầu tiên gặp lại là chị hai đang sắp xếp bàn cúng trong ngôi nhà bị thời gian ghi dấu. Đặc biệt, mẹ của bảy người con, tính cách cứng rắn giống như mẹ chồng ngày xưa. Ngoài ra, còn có vẻ ngoài của người phụ nữ mệt mỏi lo toan, ăn nói rối rắm, và luôn miệng phàn nàn.
“Cổ họng của mẹ trở thành một thế giới văn tự riêng, nơi mà lời mắng nhiếc, câu thần chú, câu chuyện lộn xộn và những lời kinh thánh vẫn vang dội, luôn sẵn sàng tạo ra những bức tranh cuộc sống phức tạp.”
Trong mắt năm cô con gái và hai cậu con trai, A Thiền là người mẹ không thể nào lẫn vào đâu. Chỉ cần nhúng lầm câu thần chú ma lực, một bát gạo, một chiếc áo, là đủ để an ủi đứa trẻ đang khóc. Một lúc dịu dàng tụng kinh, lại có thể thốt ra lời nguyền rủa sắc bén như lửa núi phun nham thiêu đốt tất cả. Mỗi người mẹ mang trong lòng nhiều ký ức đau thương, nhiều bí mật cất giấu không được phép tiết lộ ra ngoài. Từ Thiền Dầu Nành, cô gái của chủ xưởng nước tương, trở thành người mẹ gánh vác nhiều lần ăn cơm một miệng, sự thay đổi là điều không thể tránh khỏi.
“Khi còn sống, tôi nghĩ rằng khi trở thành ma sau khi chết, tôi sẽ gặp được những linh hồn khác. Nhưng sau khi trở thành ma, tôi mới nhận ra rằng ma là dạng tồn tại cô đơn nhất, không thể tiếp xúc với con người, với sự kiện, hoặc với bất kỳ thứ gì trong không gian và thời gian.”
Ma không đáng sợ, nhưng con người mới thật đáng sợ nhất (cảm nhận sau khi đọc)
Kevin Chen không ít lần để người đọc nghe những chia sẻ từ những linh hồn giàu tâm sự ở vùng đất ma quỷ này. Hơn cả những câu chuyện và những bí mật, ý nghĩa của những linh hồn chứa đầy ý nghĩa sâu xa, mà con người có thể sẽ cần một thời gian dài để hiểu được. Bên cạnh những tác động vật lý trực tiếp, ma dường như vẫn có suy nghĩ riêng, cách riêng để nhận biết, phân biệt và ghi nhớ.
“Trước khi chết, tôi dùng khứu giác để nhận dạng mỗi người xung quanh, mỗi người đều mang một mùi đặc biệt, như mẹ tôi mang mùi cao Thanh Thảo, người làm quan tài mang mùi gỗ, con gái cả mang mùi vải, Cây Cau mang mùi khế, con trai út mang mùi sách. Con trai lớn từng mang mùi quan tài, sau khi bị tay bán bánh quy kéo đi làm xã trưởng, biến thành mùi lê.”
Những suy tư của nhân vật đã khuất không chỉ là một phần của mạng lưới liên kết đồng hành cùng câu chuyện của những người còn sống, mà còn là đặc điểm dễ nhận biết nhất của từng nhân vật.
Không chỉ thay đổi vai trò của người kể chuyện, không gian và thời gian trong câu chuyện cũng biến đổi không ngừng. Vùng đất quỷ tha ma bắt trở thành nơi chơi của Kevin Chen, nơi mà mạng lưới bí ẩn, gợi mở câu chuyện gia đình, đậm chất nông thôn Đài Loan và tư tưởng mê tín. Cuốn sách không chỉ là việc kể chuyện mà còn là tâm trạng xã hội phức tạp, huyền ảo và tàn bạo.
Người chết trong Vùng đất quỷ tha ma bắt giữ những bí ẩn khó giải thích nhất. Sự kết hợp giữa giọng kể của hồn ma và cuộc sống hàng ngày của gia đình Trần đã tạo nên một cuốn sách không chỉ là câu chuyện mà còn là một tác phẩm văn học tâm lý xã hội đa chiều.
The New York Times đã nhận xét: “Án mạng, tấn kịch, gia đình và lịch sử Đài Loan, tất cả trong một.” Kevin Chen đã thành công trong việc xây dựng hình ảnh, tính cách và cuộc đời của nhiều nhân vật, từ những người có cùng huyết thống đến những người không, sống ở cùng một nơi hoặc khác biệt. Tất cả được kết hợp một cách hài hòa, giống như cách viết của tác giả thay đổi liên tục, từ hiện thực đến huyền bí, từ hài kịch đến bi kịch.
Tác phẩm mở đầu với chuyến tìm về của Trần Thiên Hoành đến Vĩnh Tĩnh và kết thúc bằng cuộc trở về của một người phụ nữ đã trải qua nhiều sóng gió, với bao nhiêu khổ đau. Dù Vùng đất quỷ tha ma bắt có thể thay đổi và trở nên hoang tàn, im lặng và khô khan, nhưng vẫn là quê hương của những đứa con nhà Trần, kể cả khi họ muốn ra đi hay ở lại. Không có gì là tuyệt đối, giống như cách những người nhà Trần có thể cãi nhau dữ dội nhưng cũng biết im lặng khi cần.
