Buzz
Kí ức tuổi thơ luôn giữ mãi trong trái tim mỗi người. Sự đặc biệt của tập truyện 'Mùa hè không tên' của Nguyễn Nhật Ánh khiến độc giả mê mẩn, không phân biệt tuổi tác.
Nhà văn Nguyễn Nhật Ánh luôn giữ một tình yêu đặc biệt dành cho mùa hè, và tác phẩm mới của ông không ngoại lệ. Mùa hè luôn là nguồn cảm hứng cho tác giả khiến cho những tác phẩm của ông đầy sức sống.
Câu hỏi 'mùa hè không tên' đặt ra ý nghĩa của một kỷ niệm đặc biệt trong cuộc đời tác giả, khiến cuộc sống của ông thay đổi hoàn toàn.
Mỗi chi tiết trong tác phẩm đều phản ánh lại sự phong phú và sâu sắc của kỷ niệm mùa hè đặc biệt trong tâm trí của tác giả.
'Đó là một mùa hè thực sự đặc biệt với tôi. Sau mùa hè đó, cuộc sống của tôi đã thay đổi mãi mãi.
Vì thế, tôi muốn đặt cho mùa hè này một cái tên đặc biệt, để khi nhớ lại không nhầm lẫn với những mùa hè khác trong cuộc đời. Ban đầu, tôi nghĩ đến việc gọi nó là mùa hè chia tay, mùa hè ý nghĩa, hoặc có thể là mùa hè của số phận. Nhưng sau đó, tôi nhận ra rằng không có cái tên nào phù hợp hơn việc gọi nó là 'mùa hè không tên'. Ở mỗi lần hồi tưởng về thời kỳ đó, lòng tôi luôn bị xao lãng. Mùa hè đặc biệt này đã in sâu vào số phận tôi, không thể nào xóa nhòa - như những vết sẹo mà con người phải mang theo suốt cuộc đời.” (Trích tác phẩm).
Nhà văn Nguyễn Nhật Ánh luôn có những ý tưởng sáng tạo về các đề tài, nhân vật, hoặc cách thể hiện trong các tác phẩm của mình. Vào tháng 1 năm 2022, sau thời gian phong tỏa do đại dịch Covid-19, ông đã cho ra mắt 'Ra bờ suối ngắm hoa kèn hồng' - một tác phẩm dễ thương, vui vẻ về thế giới của các loài động vật. Tiếp theo sau chuyến đi châu Âu, ông đã sáng tác 'Những người hàng xóm' – tác phẩm đầu tiên của ông mang bối cảnh nước ngoài. Trong 'Mùa hè không tên' này, ông lấy cảm hứng từ những điều quen thuộc và gần gũi: làng quê, trò chơi tuổi thơ, cảm giác rung động đầu đời, bạn bè, trường học…
'Mùa hè không tên' mang đến những câu chuyện về tuổi thơ với vô số trò chơi vui nhộn, những khoảnh khắc hồi hộp và những kỷ niệm không thể nào quên. Khi những ngày tháng của tuổi thơ dần qua, trẻ con trong mỗi gia đình bắt đầu chứng kiến những khoảnh khắc xúc động của tình bạn, mong muốn hạnh phúc bình yên, và cả sự ngạc nhiên khi bước vào tuổi trưởng thành đầy gian nan và yêu thương.
'Mùa hè không tên' chỉ có khoảng 300 trang sách, chia thành 2 phần, phần đầu là câu chuyện dài chia thành 79 truyện ngắn ở làng Đo Đo, phần sau bao gồm 4 phụ lục nhỏ – là những tâm tình của những năm tháng sau này. Cốt truyện và cảm xúc trong cuốn sách này tương tự với 'Cảm ơn người lớn, Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ'. Mang bối cảnh mùa hè chuẩn bị vào lớp 5, tại sân trường tiểu học quen thuộc, Khang và Nhàn, những nhân vật chính, mở đầu câu chuyện bằng những ký ức đẹp của tuổi thơ.
“Tại sao khi đi học tôi lại ao ước nghỉ hè, nhưng khi nghỉ hè lại mong đến ngày đi học?” Khang hỏi Nhàn
“Lúc đó, chúng tôi đứng bên cạnh hàng rào của trường tiểu học, nhìn lên những cành phượng đỏ bừng sáng trước sân chùa Tịnh Độ bên kia con đường, trong đầu chúng tôi đang mơ mộng về ngày vào lớp 5. Trường tiểu học mùa hè buồn tẻ. Không có học sinh nô đùa, không có tiếng cười vang lên từ sân trường, không có nhà giáo nào đi lại trên hành lang, các lớp học trống trải. Cảnh tượng trở nên yên bình, im lặng. Chỉ có lá cây rơi rụng từ cổng trường thoải mái.”
Một mùa hè ban đầu dường như không đặc biệt, nhưng lại mở ra những trải nghiệm mà ngay cả Khang cũng không thể quên. Tất cả những câu chuyện, nhân vật và sự kiện đều xoay quanh làng Đo Đo nhỏ bé. Làng quê này đã trở nên quen thuộc với độc giả của bác Ánh, làng quê là nơi ông thích viết về. Nhưng không phải mọi nhân vật và sự kiện trong sách là có thật, và Mùa hè không tên cũng vậy. Đó là những kỷ niệm tuổi thơ được tác giả sưu tập, đưa độc giả trở lại quãng thời gian hồi nhỏ. Nếu bạn từng sinh ra và lớn lên ở nông thôn, đời sống hàng ngày trên con đường đất và những trò chơi tuổi thơ, chỉ cần đọc vài trang đầu, bạn sẽ nhớ lại thời thơ ấu của mình.
Mùa hè không tên qua lời kể của Khang – một cậu bé con nhà giáo, có điều kiện hơn một chút so với những người khác. Cạnh Khang là Nhàn – một cô bé sống với người ngoại, cha mẹ đã ra đi từ lâu, hiền lành và lễ phép là những từ dành cho Nhàn. Tiếp theo là Túc – hàng xóm của Khang, nhà Túc là nhà nghèo nhất làng, nhưng Túc lại rất thông minh. Ngoài ra, còn có những nhân vật khác như Châu, Hội, Tí, Đính,... Mỗi nhân vật mang trong mình một câu chuyện nhỏ, và điều đó tạo ra bức tranh về làng quê Việt Nam đầy sắc màu. Ở mọi nơi, có cảnh đẹp và cảnh khó khăn, có những số phận khác nhau.
“Đối với tôi, thời niên thiếu luôn là thời kỳ đẹp nhất – là thời kỳ mà mỗi khi nhớ lại, tôi luôn cảm thấy một chút buồn, một chút vui, một chút xúc động và rất nhiều tiếc nuối.”
Điều mà tôi đánh giá cao nhất trong các tác phẩm của bác Ánh, đặc biệt là trong Mùa hè không tên, là cách ông kể chuyện một cách đặc biệt, đôi khi có phần điên rồ. Đọc sách, mình cảm giác như mình sống trong tiếng xe lăn bánh trên đường làng, tiếng mưa rơi trên lá cây, tiếng đàn ngân nga, tiếng bạn bè cười nói. Có điều gì đó sôi động, ngây thơ, trong sáng và giản dị khiến người đọc cảm thấy hứng khởi.
Những đứa trẻ đáng yêu trong mọi hành động, từ việc Khang thích Nhàn, Chỉnh muốn quánh Khang vì Nhàn thích Khang. Tũn biết Đính là em ruột từ khi học lớp 5, nên dù bị Đính bắt nạt, Tũn vẫn lo cho Đính mặc dù không nói ra bí mật đó. Thậm chí còn tin lời người lớn “sau này mày làm rể bác nghe” và thích cô giáo bệnh để được nghỉ học, đến thăm cô để hái trộm trái cây. Điều đó đã đủ để thấy tuổi thơ của chúng mình dữ dội đến mức nào.
Bác Ánh đã thành công trong việc khắc họa tính cách của mọi nhân vật trong các câu chuyện. Như Túc đánh liều trộm gà nấu cháo cho ba vì thương ba. Châu đã đánh đổi tất cả để học cùng lớp với Thìn. Hoặc như suy nghĩ của Khang: “Thương một người nào đó có lẽ dễ hơn là ghét một người. Nếu cô Diêu đưa ra đề tài viết văn “Em ghét ai nhất? Vì sao?” thì tôi chắc chắn phải suy nghĩ kỹ lưỡng để viết.'
Tình thương đôi khi có thể bị ảnh hưởng bởi sự ác ý, nhưng điều này chỉ xảy ra đôi khi. Cuối cùng, tình thương luôn tồn tại mạnh mẽ trong tình cảm gia đình và hàng xóm. Trẻ con sinh ra để được yêu thương, ngay cả khi cuộc sống đưa họ gặp khó khăn và phải trưởng thành sớm, họ vẫn biết cách yêu thương lẫn nhau.
Khi đọc những dòng này, lòng tôi cảm thấy nhẹ nhõm. Tại sao? Bởi vì, dù đã trưởng thành, chúng ta thường bị cuộc sống hối hả cuốn trôi niềm tin vào con người và cuộc sống. Dần dần, chúng ta quên đi cách yêu thương người khác như thế nào. Thậm chí, chúng ta còn dễ dàng ghen ghét hơn. Thấy như thua kém so với một đứa trẻ. Hãy sống vui vẻ, không để bị áp đặt bởi bất cứ điều gì, sẵn lòng giúp đỡ lẫn nhau. Tuổi thơ chỉ đến một lần, không thể quay lại, và bỗng nhận ra rằng mình đã từng sống ngây thơ như vậy.
Hồi đó, con gà là quả trứng, cơn mưa là đám mây. Người yêu chưa trở thành người yêu, và tôi chưa là bản thân mình ngày hôm nay.
Hồi đó, thứ hai vẫn là chủ nhật, mưa thu vẫn là hơi gió của hè. Con kiến vẫn trách con ve, ông La Fontaine vẫn còn sống.
Bây giờ tôi đã hiểu rằng thời gian không chờ đợi ai. Những kỷ niệm tuổi thơ dần phai nhạt, nhưng vẫn còn đó trong trang sách...
Mùa hè ấy của cậu bé Khang không chỉ là những kỷ niệm về việc leo cây hái trái hay chơi với Nhàn, mà còn là thời gian đối diện với những thách thức của số phận, với Tí, Chỉnh, Túc, Đính...
Những dòng đầu tiên có thể khiến người đọc tưởng đây là một câu chuyện dành cho trẻ em. Nhưng giống như nhiều tác phẩm khác của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh, đây là một câu chuyện theo dõi sự trưởng thành của nhiều nhân vật. Thời thơ ấu của các nhân vật được mô tả dịu dàng, sau đó họ trưởng thành với những lựa chọn và rung động đầu đời, rồi cuối cùng bay xa. Mỗi con đường mỗi người chọn liệu sẽ dẫn đến đâu? Và những mối quan hệ tuổi thơ sẽ để lại gì trong tâm hồn?
'Mười năm'
Biết em từ thuở còn nhỏ,Quen em từ thuở mới lớn,Xa em từ thuở trăng còn thấp bé.
Rồi trăng sẽ già đi,Rồi anh sẽ lão hóa,Nhưng em sẽ mãi trẻ, bởi em đã từng mười ba tuổi.
Tay em cầm bút mực tím,Tóc em buộc nơ hồng,Chân em nhảy nhót như chim sáo,Anh có nhớ bờ đê không?
'Mười năm phố xá,Bước quên đường về quê,Chỉ trong giấc mơ, tình anh mới theo về...'
(N.N.A)
Nhà văn Nguyễn Nhật Ánh luôn nổi tiếng qua nhiều thế hệ độc giả với nhiều tác phẩm sâu sắc, đi vào lòng người. Trong tác phẩm này, ông vẫn giữ mãi thông điệp khơi gợi lòng khao khát sống đẹp, sống đúng đắn trong lòng độc giả.
Bác Ánh đã thêm vào cuốn sách 4 phụ lục nhỏ, như những bản tình ca được thổ lộ giữa những dòng văn và thơ cuối sách. Ông mô tả những phụ lục này như một cách tỏ tình với người mà mình yêu, dù lời yêu đã được thốt ra nhưng vẫn chưa đủ trọn vẹn.
'Sau mùa hè tiểu học đó, trên chiếc xe gắn máy của ba tôi, Khang - đứa con trai bé nhỏ của ông, lăn bánh ra thị trấn, để lại sau lưng tuổi thơ tươi đẹp. Cuộc sống của Khang đã trải qua nhiều biến cố từ mùa hè ấy. Đó là thời điểm đánh dấu sự thay đổi của số phận, từ thời thơ ấu đến khi trưởng thành. Những ký ức chưa kịp hoàn chỉnh đã khắc sâu lên số phận, những vết sẹo không thể phai nhạt - như những dấu vết mà con người phải mang theo suốt cuộc đời. Nhưng từ đó cũng là động lực để chúng ta tiếp tục vượt qua những thử thách và bước tiếp trên con đường của cuộc sống.
Điều đặc biệt ở ông là khả năng kể chuyện với cùng một chủ đề mà vẫn mang lại cảm xúc sâu sắc cho người đọc. 'Khi viết về thế giới trẻ thơ, Nguyễn Nhật Ánh luôn lựa chọn một lối viết đơn giản, chân thực nhất. Ông đã tạo ra một người kể chuyện đáng tin cậy từ đầu đến cuối' - như một nhận xét từ nhà phê bình văn học Văn Giá (Thể thao & Văn hóa, 31-5-2020).
Trong tác phẩm 'Mùa hè không tên', những dòng văn của tác giả đem lại sự thoải mái và ấm áp, như khi kể về những kỷ niệm đáng quý của mình. Điểm đặc biệt của tác phẩm là những đoạn thơ trong veo và cách kết thúc đặc sắc.
Phần phụ lục của cuốn sách trích lại một đoạn từ lá thư của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh gửi đến bạn đọc tại Nhật Bản khi tác phẩm dài 'Cho tôi một vé đi tuổi thơ' của ông được dịch ra tiếng Nhật:
'Tôi hi vọng rằng những trang viết của tôi sẽ giúp mở lại những ký ức sâu thẳm trong trí não của bạn, giúp tuổi thơ của bạn tỏa sáng như những ngọn nến hồng. Nói cách khác, tôi mong cuốn sách này sẽ mang đến cho bạn một bản đồ, dẫn bạn tìm kiếm kho báu quý giá mà bạn từng nghĩ rằng đã mất mãi: Tuổi Thơ kỳ diệu của mỗi người!'.
Hoặc nói một cách đơn giản, đó là những 'trang sách níu chặt ký ức tuổi thơ' - một loại 'bí kíp' giữ cho tâm hồn của Nguyễn Nhật Ánh liên kết với độc giả một cách lâu dài và bền bỉ như vậy.
Họa sĩ Hoàng Tường đã đóng góp quan trọng vào việc tạo ra phiên bản bìa cứng in màu sặc sỡ với 25 hình minh họa lớn và nhiều hình minh họa nhỏ xen kẽ.
“Thế giới văn chương của Nguyễn Nhật Ánh bổ sung cho thực tại hiện hữu ngày nay bằng những bông hoa lá ký ức, khi ký ức đang rời bỏ tâm trí con người để tìm nơi ẩn náu trong những bộ nhớ của công nghệ số. Đặc biệt là ông đã thuyết phục được những học sinh bận rộn với chương trình học dày đặc một tình yêu vững chắc với sách, một niềm vui từ tâm và ý thức chia sẻ thay vì lãng phí thời gian cho những trò tiêu khiển và giải trí. Và không chỉ riêng trẻ em, người lớn cũng tìm thấy trong ông một thời gian mà họ đã mất đi.” Nhà văn Nguyễn Vĩnh Nguyên (Thời báo Kinh tế Sài Gòn, 13-3-2014).
“Tôi tin rằng lý do mà tác phẩm của nhà văn viết cho thiếu nhi này thu hút một lượng độc giả lớn như vậy chính là bởi những trang viết tràn đầy tình thương, niềm tin và trách nhiệm đối với tuổi trẻ.” Họa sĩ, nhà văn Đỗ Phấn (Thanh Niên, 9-1-2023).
Tóm tắt bởi: Thảo Nguyên - MyBook
Hình ảnh: Minh Ngọc
