[Tóm tắt & Nhận xét Sách] “NLP Căn Bản - Những Kỹ Thuật Tâm Lý Để Hiểu Và Tác Động Đến Người Khác”: Phương Pháp để Đạt Đến Sự Xuất Chúng

“Một bức ảnh không bao giờ chỉ có một người.

Một bước đệm không chỉ là một chặng đường.

Một bản hợp âm không chỉ là âm nhạc.

Không có ma thuật nào tồn tại, chỉ có những nhà ảo thuật và nhận thức con người.”

Đó là một trong những trích dẫn đáng giá từ cuốn sách “NLP căn bản - Những kỹ thuật tâm lý để hiểu và tác động đến người khác” do Joseph O’Connor và John Seymour biên soạn. Bạn đã bao giờ tự hỏi điểm khác biệt giữa những người xuất sắc và phần còn lại là gì chưa? Có thể họ may mắn hơn, có điều kiện tốt hơn, hoặc trí thông minh tự nhiên của họ vượt trội? Điều đó có thể là một phần, nhưng không phải là tất cả. Sự khác biệt chủ yếu giữa những người thành công và phần lớn là ở tư duy và cách nhìn nhận vấn đề. Cuốn sách này có thể giúp bạn phát triển tư duy và cải thiện khả năng nhìn nhận vấn đề, cũng như học được các kỹ thuật tâm lý để tác động và hiểu sâu hơn về tâm lý của người khác.”

1. Giới thiệu về tác giả và tác phẩm 

“NLP là một phương pháp học tập và giao tiếp rất giá trị và hấp dẫn. Cuốn sách này là một cẩm nang tuyệt vời giới thiệu về lĩnh vực nghiên cứu này.” (Tony Buzan)

   Về Joseph O’Connor, ông là một giáo viên và tác giả về giáo dục và tâm lý học. Ngoài việc nghiên cứu và viết sách, ông cũng đam mê âm nhạc và nghệ thuật. John Seymour, một nhà tâm lý học và huấn luyện viên NLP, cũng là một phần quan trọng trong việc biên soạn cuốn sách. Ông cũng là thành viên sáng lập của công ty huấn luyện lập trình ngôn ngữ tư duy lâu đời nhất Anh Quốc, John Seymour Associates. 

   Cuốn sách này giới thiệu về NLP một cách đơn giản và dễ hiểu. Các tác giả Joseph O’Connor và John Seymour giới thiệu về các nguyên lý và công cụ của NLP từ việc xây dựng và duy trì mối quan hệ đến kĩ năng ảnh hưởng và giao tiếp, cũng như cách sử dụng ngôn ngữ cơ thể và tư duy để đạt được mục tiêu. Cuốn sách cũng hướng dẫn về nghệ thuật đặt câu hỏi quan trọng, đàm phán và bán hàng, cũng như các chiến lược học tập nâng cao. Cuốn sách được viết bằng giọng văn hấp dẫn và giữ lại những giá trị quan trọng của chủ đề, mang lại những kết quả tuyệt vời cho người đọc.” (Bùi Quan Mảnh, PGD đào tạo công ty cổ phần đào tạo Tư Duy Việt)

2. Hiểu đúng về NLP,  là gì? 

Như đã nói, NLP viết tắt của lập trình ngôn ngữ tư duy. Mặc dù khá phức tạp, nhưng trong cuốn sách này, chúng ta sẽ hiểu rõ hơn về thuật ngữ này. 'Tư duy' trong NLP bao gồm mọi hành vi của chúng ta dựa trên năm giác quan: thị giác, khứu giác, thính giác, xúc giác và cảm giác. Phần 'ngôn ngữ' biểu thị sử dụng ngôn ngữ để tổ chức suy nghĩ và giao tiếp. Vì vậy, 'lập trình ngôn ngữ tư duy' là cách chúng ta sắp xếp và lựa chọn các quan niệm và hành vi để đạt được kết quả. 

Với tác giả, NLP được đơn giản hóa là 'cách để nghiên cứu cách con người nổi bật trong mọi lĩnh vực và dạy người khác các mô hình này. NLP là nghệ thuật và khoa học về sự vượt trội cá nhân. Đó là nghệ thuật vì mỗi người mang theo tính cách và phong cách riêng vào mọi hoạt động và điều này không thể diễn tả bằng lời hay kỹ thuật nào khác. Đó là khoa học vì có phương pháp và quy trình để khám phá những mô hình mà những người xuất sắc sử dụng để đạt được kết quả phi thường.'

Bạn có thể đã trải qua ít nhất một lần trong đời mình khi làm một việc gì đó mà bạn cảm thấy rất sáng tạo và hạnh phúc đến mức bạn nhảy cẫng lên vui mừng. Có lẽ bạn cũng đã từng ít nhất một lần đạt được kết quả vượt trội hơn mong đợi, và sau đó tự hỏi vì sao? Nói một cách đơn giản, NLP là chìa khóa để bạn có thêm nhiều khoảnh khắc đáng nhớ như vậy và giúp bạn trở thành phiên bản tốt nhất của chính mình.

3. Câu chuyện về bản đồ và phễu lọc

'Mỗi người sống trong thực tế riêng của họ, được hình thành từ ấn tượng giác quan và trải nghiệm cá nhân, và hành động dựa trên mô hình họ học được từ thế giới.'

Nếu bạn lưu ý, bạn sẽ nhận ra chúng ta thường tập trung vào những phần của thế giới có ích cho chúng ta và bỏ qua những phần khác. Nhưng thế giới luôn đa dạng hơn chúng ta nghĩ và cảm nhận. 'Phễu lọc' quyết định loại thế giới chúng ta sống, và cách chúng ta nhìn nhận thế giới. 'Nếu bạn tìm kiếm sự xuất sắc, bạn sẽ tìm thấy. Nếu bạn tìm kiếm vấn đề, bạn cũng sẽ tìm thấy.' Sự khác biệt giữa một thế giới đầy màu sắc và một thế giới u ám nằm ở các phễu lọc chúng ta sử dụng.

Và nếu nói về một loại phễu lọc tự nhiên và quan trọng mà chúng ta đều có, đó là ngôn ngữ. Ngôn ngữ là một phễu lọc. Hãy suy nghĩ một chút, khi bạn nghe từ 'hạnh phúc', điều gì xuất hiện trong đầu bạn? Có thể là cảnh hoàng hôn bên người yêu, một buổi ăn tối gia đình ấm cúng, hoặc thậm chí là thời gian thư giãn trong phòng tắm với âm nhạc yêu thích. Mỗi người có thể có một cảm nhận khác nhau về 'hạnh phúc', và điều này phụ thuộc vào bản đồ và phễu lọc của họ.

Niềm tin là yếu tố hình thành phễu lọc và thúc đẩy chúng ta hành động theo các quy tắc và hướng nhất định. 'NLP mang lại cách nhìn về bản thân và thế giới; nó chính là một phễu lọc. Để áp dụng NLP, bạn không cần phải thay đổi bất kỳ niềm tin hay giá trị nào mà chỉ cần sẵn lòng khám phá và trải nghiệm. Tất cả những suy luận tổng quát về con người là lời nói dối với ai đó vì mỗi người là độc nhất.'

Cuốn sách không chỉ nói về ảnh hưởng của “phễu lọc” đối với cách chúng ta nhìn nhận thế giới, mà còn giới thiệu một số phễu lọc căn bản của NLP được biết đến với tên gọi cấu trúc hành vi. Trong số các cấu trúc hành vi, một trong những điều nêu ra là suy nghĩ về kết quả thay vì vấn đề. Thay vì trách móc và than trách về vấn đề, bạn chọn cách tìm giải pháp, tìm nguồn lực và học cách tận dụng chúng một cách tối đa để đạt được mục tiêu. 'Câu hỏi đặt ra cho bản thân không phải là 'Tại sao tôi gặp vấn đề này?' mà là 'Làm thế nào để khắc phục tình trạng này?''

Ngoài suy nghĩ về kết quả thay vì vấn đề, mô hình NLP còn giới thiệu cấu trúc hành vi Phản hồi và Thất Bại. 'Không có thất bại, chỉ có kết quả. Thất bại chỉ là một cách diễn đạt cho kết quả không mong muốn. Bạn có thể sử dụng những kết quả này để học hỏi, điều chỉnh và định hướng lại nỗ lực của mình.'

Cấu trúc hành vi cuối cùng là cân nhắc giữa những khả năng thay vì những điều tất yếu. Bạn chọn nhìn vào những điều bạn có thể làm, những khả năng bạn có thể thay đổi, những điều tích cực bạn có thể tạo ra thay vì tập trung vào nỗi sợ hãi và rào cản mà bạn tự đặt ra.'

'Chúng ta đều có hoặc có thể tạo ra những sự tài giỏi nội tại mà chúng ta cần để đạt được mục tiêu. Hành động như điều này là hiển nhiên sẽ giúp bạn thành công hơn.'

4. Học, quên và học lại

Hàng ngày, chúng ta tiếp nhận và xử lý hàng loạt thông tin đa dạng. Từ lịch kiểm tra đến deadline nộp bài, từ khoa học đến giải trí, mọi thứ dường như chỉ thoáng qua và tan biến. Điều này một phần là do tâm trí của chúng ta chỉ có khả năng lưu giữ tối đa bảy biến số hay mẫu thông tin cùng một lúc. Vô thức, với tất cả kinh nghiệm và học thức tích luỹ từ quá khứ, thì đôi khi thông minh hơn nhiều so với ý thức.

Mô hình học tập gồm bốn giai đoạn: bất lực trong vô thức, bất lực trong ý thức, có năng lực trong ý thức, và có năng lực trong vô thức. Từ sự thiếu hiểu biết ban đầu đến việc chủ động học hỏi và cải thiện, rồi đến việc trở nên thành thạo và tự động hóa kĩ năng và kiến thức. Những phễu lọc và niềm tin có thể làm giảm sự hấp thụ thông tin và giảm sự động viên trong việc tự hoàn thiện.

Nếu chỉ có ba phút để trình bày NLP, đó sẽ là: Định rõ mục tiêu, lắng nghe cơ thể và giác quan, linh hoạt thay đổi hành động để đạt được mục tiêu.

Kỹ năng quan trọng nhất khi học NLP là biết nhìn nhận kết quả. Bạn cần biết mình muốn điều gì, và hình dung cụ thể về điều đó. Nếu không biết mình muốn đi đâu, thì rất khó để đặt chân tới đó.

Kỹ năng đầu tiên cần rèn luyện trong NLP là kỹ năng nhận biết kết quả. Định rõ mục tiêu và hình dung rõ ràng về nó là chìa khóa để thành công.

Một phần quan trọng khác của NLP là giúp bạn nhạy bén hơn về cảm nhận: 'hướng sự chú ý đúng chỗ và mở rộng các phễu lọc để nhìn thấy những điều bạn chưa nhận ra trước đây. Đây là sự nhận thức giác quan hiện tại.' Trong công việc và học tập, bạn cần đặt câu hỏi cho bản thân: liệu hành động của bạn có hướng đến kết quả mà bạn mong muốn không? 'Nếu không hiệu quả, hãy thử cách khác. Hãy lắng nghe, quan sát và cảm nhận để lựa chọn cách phản ứng.'

'Nếu bạn luôn làm điều mình muốn, bạn sẽ nhận được những gì bạn muốn.'

'Nếu công việc hiện tại không hiệu quả, hãy thử một cách khác.'

'Nếu điều bạn đang làm không hiệu quả, hãy thử cách khác.'

'Nhiều lựa chọn hơn mang lại nhiều cơ hội và thành công hơn.'

'Nhiều lựa chọn tạo ra nhiều cơ hội và thành công hơn.'

6. Chuyện về kết quả và mô hình “POSERS - kiểu ảnh”

“Bắt đầu từ kết quả hoặc mục tiêu. Định rõ điều bạn muốn và lập trình tâm trí để tìm và nhận biết khả năng. Cơ hội xuất hiện khi bạn nhận ra nó. Để sống theo ý muốn, hãy biết bạn muốn gì. Sống hiệu quả là đạt được kết quả đã chọn. Bước đầu tiên là lựa chọn. Nếu bạn không chọn, người khác sẽ lựa chọn cho bạn.”

Kết quả mục tiêu phải được tuyên bố và khẳng định tích cực. Xác định rõ điều bạn muốn giúp bạn dễ dàng hơn tiếp cận. Bạn cần hiểu điều bạn muốn tránh và tập trung vào nó.

Điều quan trọng là kiểm soát và nắm quyền chủ động. Kết quả phải nằm trong tầm kiểm soát và không phụ thuộc vào người khác. Hãy tự hỏi và đầu tư thời gian để thực hiện mục tiêu của bạn.

“Tưởng tượng kết quả một cách cụ thể. Khi bạn biết rõ điều bạn muốn, bộ não sẽ nhớ và nhận biết nhiều cơ hội hơn để đạt được mục tiêu đó.”

Đặt ra mục tiêu phải hợp lý. Nếu quá lớn, hãy chia nhỏ để dễ đạt được. Hãy tự hỏi bản thân và cân nhắc môi trường xung quanh trước khi quyết định.

Có một mô hình rất thú vị khi muốn tổng kết và xem xét một kết quả nào đó, đó là “POSERS - kiểu ảnh”. Mỗi chữ cái đều đóng vai trò quan trọng trong quá trình đánh giá, xem xét và tổng kết về kết quả. Mô hình này giúp bạn đào sâu tư duy và nghiên cứu thật sâu về nguyên nhân cũng như điều đã và đang cản trở bạn trong những mong muốn của mình. Sử dụng mô hình này, bạn cần hình dung về kết quả cụ thể, rõ ràng và nhận biết được liệu bạn đã đạt được mục tiêu hay chưa. Cuối cùng, hãy nhớ về quy mô và độ lớn của mục tiêu mà bạn đặt ra.

Kết quả không chỉ phụ thuộc vào bạn mà còn bị ảnh hưởng bởi môi trường xung quanh. Hãy xem xét mối liên hệ giữa cuộc sống và những mối quan hệ xung quanh bạn. Hãy suy nghĩ liệu bạn sẵn sàng để nhận lấy kết quả mà mình mong muốn hay không.

Với mọi phương pháp, bước quan trọng nhất vẫn là hành động. Dám thử, dám ước mơ, dám học hỏi và dám trải nghiệm.

“Chuyến hành trình hàng nghìn dặm cũng bắt đầu từ một bước đi.”

Khi kết quả có cơ sở, nó sẽ thuyết phục và khả thi hơn nhiều.

Tóm tắt: Hồng Anh - MyBook

Ảnh: Hồng Anh