Buzz
Con số không ngừng hiện diện trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Chúng có thể xuất hiện dưới hình thức giá trị của một đống rau, tiếng đếm số bi của đứa trẻ mới học nói, hoặc kim chỉ giờ của đồng hồ. Con số là công cụ mà chúng ta sử dụng để thực hiện các hoạt động cần thiết trong cuộc sống.
Mặc dù con số được sử dụng rộng rãi, nhưng chúng 'không thể kích thích được cảm xúc'. Có ai có thể đếm được tình yêu, sự ghen tỵ, thậm chí là sự ghen ghét từ những con số không? Đa số mọi người sẽ trả lời không, cho đến khi họ gặp cuốn sách Thước Đo Bí Ẩn Của Trí Não. Với những giải thích đơn giản và hài hước, nhà văn Bunpei Yorifuji sẽ 'mở khóa' những kiến thức kỳ lạ về con số, cảm xúc và trí não của con người. Hy vọng rằng sau khi đọc cuốn sách này, bạn sẽ nhìn nhận con số một cách mới mẻ hơn.
Thông tin về tác giả
Bunpei Yorifuji sinh năm 1973, là một nhà thiết kế đồ hoạ và nhà văn người Nhật Bản. Ông nổi tiếng thông qua dự án thiết kế quảng cáo hài hước cho tàu điện ngầm ở Tokyo, với tên gọi “Làm Điều Đó Tại Nhà”. Ngoài ra, ông còn là tác giả của nhiều cuốn sách như Cuộc Sống Kỳ Diệu Của Các Nguyên Tố, Suy Nghĩ Về Cái Chết, Thước Đo Bí Ẩn Của Trí Não và nhiều tác phẩm khác.
Khi đọc sách của Bunpei Yorifuji, bạn không chỉ được đắm chìm trong thế giới kiến thức và những câu chuyện dí dỏm, mà còn được trải nghiệm hình vẽ minh họa đáng yêu. Chắc chắn khi đọc sách của nhà văn Nhật Bản này, bạn sẽ cảm thấy như một đứa trẻ đang khám phá những bí mật hấp dẫn trong thế giới. Vậy còn chần chừ gì nữa mà không bắt đầu hành trình tìm hiểu văn hóa tri thức cùng với tác phẩm của ông?
Thông Tin Về Tác Phẩm
Thước Đo Đặc Biệt Của Trí Não là một cuốn sách không kém phần đặc biệt như cái tên của nó. Trong trang sách này, bạn sẽ tìm thấy những giải thích chi tiết về hình dạng của con số, cách chúng được sử dụng hàng ngày và cách não bộ đo lường chúng thông qua ngòi bút của tác giả Bunpei Yorifuji. Với 4 chương có tiêu đề lần lượt là: Hình Dạng Của Số, 'Kênh' Của Các Con Số, Thước Đo Của Trí Não, và Số và Cơ Thể, bạn sẽ tìm thấy câu trả lời cho những câu hỏi như:
“Con số được sinh ra với mục đích gì? Tại sao nhiều người lại sợ hãi con số đến vậy? Chúng ảnh hưởng như thế nào đến tâm trí và cảm xúc của con người?'
Cảm Nhận Về Cuốn Sách
Con số dường như chỉ là những ký tự số đứng liền kề nhau, không hồi hộp. Nhưng dưới bàn tay vẽ vời của Bunpei Yorifuji, chúng trở nên sống động và đầy ý nghĩa hơn bao giờ hết. Mặc dù ta không thể nắm bắt chúng, nhưng qua những ví dụ thực tế trong Thước Đo Đặc Biệt Của Trí Não, ta có thêm cái nhìn sâu hơn về cách chúng ta hiểu về sự lớn lao của con số, cũng như cách chúng kết nối với cảm xúc và thế giới xung quanh chúng ta.
1. Hình Dạng Của Số
Con số được cấu tạo như thế nào nhỉ? Bạn đã bao giờ tự hỏi rằng con số cũng có 'cấu trúc' như những đoạn mã gen trong sinh học chưa?
Theo lời giải thích của Bunpei Yorifuji, con số là thứ 'khó khăn ngay cả khi phát âm'. Nghe có vẻ mâu thuẫn nhưng hãy thử đếm từ 1 đến 100 như nhà văn Nhật Bản này đề xuất xem. Ban đầu có thể đếm dễ dàng theo nhịp, nhưng khi số lượng tăng lên thì việc đếm trở nên khó khăn hơn. Dường như chúng ta chỉ đếm để có mà thôi.
Vậy có cách nào dễ dàng hơn không? Câu trả lời là có.
Bunpei Yorifuji cho rằng việc sử dụng các ký tự để đếm sẽ giúp việc này dễ dàng hơn rất nhiều. Qua chương đầu tiên về hình dạng của số, ta có thể tổng kết được rằng số được biểu thị qua 4 dạng chính:
Âm thanh
Ký tự
Hệ thập phân
Hình tượng hoá (biểu đồ y=10x, các ô vuông số đếm)
2. 'Kênh' của các con số
Kênh của các con số, nghe có vẻ hơi rộng nhưng có thể hiểu rằng đó chính là hình dạng của con số. Hoặc chính là khi con số biểu thị cho một điều gì đó. Ở đây, tác giả đã giới thiệu tới độc giả 3 hình dạng chính của con số:
Số thể hiện tên
Số dùng trong tính toán
Số đi kèm đơn vị
Trong đó, số đi kèm đơn vị có lẽ là hình dạng phức tạp hơn vì đơn vị là 'kênh' của con số. Chúng ta sẽ không hiểu 1 con số nhất định đang biểu thị cho điều gì nếu không biết đơn vị đi kèm. Ví dụ: 5K có thể là 5.000 đồng, nhưng cũng có thể là nguyên tắc 5K từ bộ y tế.
Vậy kênh của các con số thì liên quan gì đến cảm xúc của con người nhỉ?
Sau khi đi từ nguồn gốc của các đơn vị đo lường phổ biến trên thế giới như inch, feet, kg, ... thì Bunpei Yorifuji đã đặt ra những giả thuyết về đơn vị đo lường cảm xúc của con người. Thì ra, những con số cũng có thể được sử dụng để đo mức độ rung cảm của con người:
“Khoảnh khắc hai người vô tình chạm vào nhau, độ rung cảm không rõ, chỉ cỡ 1tk. Trong lần đầu hẹn hò, cái nắm tay có độ rung cảm là 10k.”
Thấy được rằng phương pháp tưởng tượng này khá độc đáo. Cảm xúc có nhiều biểu hiện, dưới nhiều tác động và hoàn cảnh khác nhau. Nhưng liệu có thể dùng con số để diễn đạt cảm xúc không?
Có vẻ như điều này khá khả thi phải không? Ví dụ, trong bệnh viện, người ta có thể hỏi bệnh nhân rằng trên thang điểm từ 1 đến 10, mức độ đau của bạn là bao nhiêu. Hoặc tại trường mẫu giáo, giáo viên muốn biết tâm trạng của học sinh, họ có thể sử dụng hình vẽ biểu hiện tâm trạng, kèm theo thang điểm từ 1 đến 5 chẳng hạn?
Một ví dụ khác mà nhà văn Bunpei đưa ra về cách chúng ta thể hiện cảm xúc thông qua con số liên quan đến sự bền vững của mối quan hệ bạn bè:
“Bạn đuổi theo chiếc xe chuyển nhà của người bạn để nhắc nhở: ‘Đừng quên viết thư!’ , mức độ bền vững của mối quan hệ giữa hai người là 100 kzn. 3 năm sau, hai bạn vẫn viết thư cho nhau đều đặn, mức độ này là 1000 kzn. Sau 30 năm, khi gặp nhau tại buổi họp lớp, hai bạn thậm chí không nhớ tên của đối phương, mức độ bền vững giảm về 0.”
Có thể thấy, khi chúng ta gắn mỗi con số với một đơn vị cụ thể, chúng trở thành một 'công cụ' đặc biệt. Mỗi con số mang theo mình những thông điệp, ý nghĩa riêng biệt như hai ví dụ đã được đề cập trên.
Tác giả cuốn sách Thước Đo Lạ Kỳ của Trí Não cũng thể hiện quan điểm của mình về việc sáng tạo đơn vị khi viết:
“Đơn vị = Cách nhìn nhận sự việc”
Dù đơn vị nghe có vẻ khô khan, nhưng dưới góc nhìn và phân tích của nhà văn hóm hỉnh này, chúng ta có thể làm cho nó thêm phần sống động. Hoặc nói cách khác, mỗi người có thể sáng tạo ra các đơn vị riêng cho mình. Điều này đơn giản là kết hợp kiến thức từ nhiều nguồn, kết hợp với quan sát thực tế hàng ngày để tạo ra các đơn vị mới phong phú hơn.
Ví dụ, bạn có thể đánh giá tâm trạng của mình thông qua nụ cười. Có câu “Một nụ cười bằng 10 viên thuốc bổ” đúng không? Nếu bạn cười 5 lần trong một ngày, vượt qua các ngày bình thường, bạn có thể nói rằng tâm trạng của bạn là “cực kỳ hạnh phúc” chẳng hạn. Hãy để trí tưởng tượng của chúng ta bay xa và tạo ra nhiều đơn vị mới nhé.
3. Thước đo của trí não
Con người là một sinh vật phức tạp, và trí não cũng vậy. Có vô số yếu tố từ bên trong và bên ngoài có thể ảnh hưởng đến cách chúng ta sử dụng con số. Vậy làm thế nào để giải thích những thước đo kỳ lạ từ trí não của con người?
Trong cuốn sách Thước Đo Lạ Kỳ của Trí Não, nhà văn Bunpei đã mang lại cho chúng ta những thước đo từ các nghiên cứu về hành vi và tâm lý con người liên quan đến con số. Qua đó, chúng ta có thể thấy rằng con người có thể bị ảnh hưởng sâu sắc bởi ngôn từ, thị trường và yếu tố tâm lý. Một số ví dụ nổi bật về thước đo có thể kể đến như thước đo ấn tượng ban đầu, thước đo khung, thước đo giảm giá, thước đo so sánh hoặc thước đo tiện ích.
Thước đo ấn tượng đầu tiên, như tên gọi, thể hiện sức ảnh hưởng của ấn tượng ban đầu đối với con người. Trong tâm lý học, hiện tượng này còn được gọi là “hiệu ứng mỏ neo”. Tác giả Bunpei minh họa bằng ví dụ về 2 phép tính có kết quả khác nhau dựa vào cách bắt đầu tính toán.
Thước đo về khung cách đặt câu hỏi cũng ảnh hưởng đến hiệu quả khác nhau. Điều này được minh họa qua một ví dụ cụ thể.
Mặc dù hai phương án giống nhau, nhưng cách đặt khung A ‘cứu’ và khung B ‘chết’ làm thay đổi khả năng phán đoán của người tham gia.
Ngoài hai thước đo trên, thước đo giảm giá và so sánh giá cũng cho biết sự ảnh hưởng của giá cả, con người và thị trường. Thước đo giảm giá chỉ ra rằng việc giảm giá từ 30-40% thu hút sự chú ý, nhưng quá nhiều có thể gây nghi ngờ về chất lượng. So sánh giá lại chỉ ra rằng giá rẻ hơn không nhất thiết là rẻ, qua một ví dụ cụ thể.
“Sau khi xem xe Porsche, thấy xe March giá 2 triệu yên rất rẻ”.
Cuối cùng, thước đo sự tiện ích chỉ ra sự ảnh hưởng của việc kết hợp mua hàng. Khi mua phụ kiện mới cho máy tính, ưu đãi kèm theo mua cùng máy tính có thể khiến chúng ta quyết định mua thêm, thể hiện tâm lý “Khi mua đắt, thường mua nhiều”.
Thông qua 5 thước đo như vậy, ta đã hiểu thêm về cách đo đạc kỳ lạ của trí não con người. Hãy khám phá 7 thước đo còn lại trong cuốn sách. Bạn sẽ nhận ra những “sự thật bất ngờ” đằng sau hành vi của mình và người xung quanh. Bunpei cũng đề cập thêm về 5 tính chất quan trọng của thước đo:
Cảm nhận mòn mỏi qua sự lặp lại
Không nên dùng hai thước đo cùng một lúc
Tổng hợp thông tin thành một thước đo
Hiểu biết nhiều, thước đo càng chi tiết
Vượt quá giới hạn, ta sẽ cảm thấy bình thường
Các thước đo không ổn định như chúng ta nghĩ, vì cảm nhận về con số luôn biến đổi. Điều này làm thế giới số trở nên phong phú hơn. Ta cần hiểu cách vận dụng thước đo linh hoạt hơn theo hoàn cảnh và tính chất của chúng.
Bunpei Yorifuji cho rằng “Cơ thể sẽ ghi nhớ các con số”. Ông chỉ ra 3 cách giúp ta hình dung và nhớ các con số lâu hơn bằng cách vận dụng cơ thể.
Thước đo bàn tay
Cho thước đo này, chúng ta có thể phân chia ngón tay thành các đơn vị nhỏ phù hợp. Ngay cả khi cần đếm số lớn, chúng ta có thể chia từ phần móng tay đến cuối ngón tay. Điều này giúp chúng ta ghi nhớ số liệu lâu hơn và nâng cao khả năng tưởng tượng về các con số lớn trong tâm trí. Ví dụ, có thể gán móng tay là 100 nghìn, ngón tay là 1 triệu, và một bàn tay là 10 triệu. Khi có các đơn vị như vậy, chúng ta có thể dễ dàng tính toán rằng 1 triệu = 1 ngón tay. Điều này cũng giống như cách trẻ em học đếm bằng ngón tay. Khi đã quen với việc này, bạn thậm chí có thể tính dân số của một quốc gia qua các năm một cách dễ dàng hơn.
Kích thước nhớ lại các 'số đã từng thấy'
Phương pháp này tập trung vào trí nhớ và quan sát cá nhân. Đôi khi, các đối tượng xung quanh chúng ta có kích thước chuẩn. Ví dụ, khi đi siêu thị, bạn có thể thấy chai sữa có nhiều kích thước khác nhau. Chúng có thể nhỏ chỉ 70-100ml, hoặc lớn hơn ở dạng 1 lít hoặc 3 lít. Ghi nhớ thể tích và kích thước này mỗi khi đi chợ sẽ giúp bạn nhận biết chúng ngay lập tức. Tương tự, chúng ta có thể nhớ lại các con số mà chúng ta đã gặp như số học sinh trong một lớp, hoặc số người vừa trong một chiếc xe ô tô nhỏ.
Đo thời gian qua các bài hát
Phương pháp này có thể đã được sử dụng nhưng chúng ta chưa nhận ra. Có một truyền thống là đếm thời gian tắm bằng các bài hát. Thường thì mỗi bài hát có khoảng 3 phút. Bằng cách nhân số bài hát với thời lượng trung bình, chúng ta có thể biết được thời gian tắm của mình.
Cũng giống như phương pháp của Bunpei, hát một đoạn hoặc một bài hát yêu thích khi chờ tính tiền cũng là một cách để đo thời gian chờ đợi. Nếu bạn hát 2 bài khoảng 3 phút mỗi bài, thì bạn đã chờ khoảng 6 phút để thanh toán. Đây là cách tiết kiệm thời gian mà lại cho biết bạn đã bỏ ra bao nhiêu thời gian cho một hoạt động cụ thể.
Kết luận
Về câu chuyện của các con số, nghe có vẻ đơn giản nhưng lại phức tạp khi ta đi sâu vào. Tuy nhiên, không thể phủ nhận vai trò quan trọng của chúng trong cuộc sống hàng ngày. Do đó, hiểu về chúng, về các đơn vị đo lường, và cách chúng ảnh hưởng đến con người sẽ giúp ta sử dụng chúng linh hoạt hơn. Hy vọng rằng, qua cuốn sách này, bạn sẽ có một trải nghiệm mới trong việc tìm hiểu về các con số và cách chúng hoạt động.
Tóm tắt & Đánh giá bởi: Phan Hồng Hạnh - MyBook
Ảnh: Trúc Phương
