Buzz
“Chúng ta liên tục định hình tính cách của mình suốt đời. Nếu chúng ta hiểu rõ hoàn toàn bản thân, có lẽ chúng ta nên chết.” (Tạm dịch) Câu nói của nhà văn đoạt giải Nobel - Albert Camus – đã tóm tắt một quy luật bất biến của cuộc sống: chẳng ai trong chúng ta có thể tự tin rằng mình đã hiểu hết về bản thân. Không có vùng đất nào bí ẩn như tâm hồn con người, nơi mà thậm chí chính chúng ta - chủ nhân của nó - cũng khó lòng khám phá hết. Nhà văn vĩ đại nói như vậy, còn các học giả trong lĩnh vực nghiên cứu tính cách thì sao? Liệu ngành tâm lý học đã có thể phát hiện ra con người thật sự bên trong mỗi chúng ta? Cuốn sách 'Who Are You, Really?' của Brian R. Little sẽ giúp hé mở câu trả lời cho câu hỏi muôn thuở này.
Về tác giả
“Tiến sĩ Brian R. Little là một học giả và diễn giả nổi tiếng toàn cầu trong lĩnh vực nghiên cứu tính cách con người và tâm lý học động lực. Nghiên cứu tiên phong của ông về ảnh hưởng của các công trình cá nhân và “đặc điểm tự do” đối với cuộc sống con người đã mang lại một cách lý giải sâu sắc và mở đường cho sự phát triển của chúng ta.
Hiện tại, Tiến sĩ Brian đang làm việc tại Đại học Cambridge với vai trò thành viên của Viện Hạnh Phúc và là lãnh đạo Nhóm Nghiên cứu Sinh thái học xã hội thuộc Khoa Tâm lý học.
Với vai trò tác giả, Brian R. Little đã ghi dấu tên tuổi qua một số cuốn sách thành công như:
- Tôi, Bản Thân Và Chúng Ta: Khoa Học Về Tính Cách và Nghệ Thuật Sống Tốt (Me, Myself And Us: The Science of Personality and the Art of Well-Being)
Bạn Thật Sự Là Ai?
Giới thiệu về tác phẩm Bạn Thật Sự Là Ai?
“Để trả lời câu hỏi “Bạn là ai?”, cần nhiều hơn việc chỉ hiểu các đặc điểm tính cách bẩm sinh và môi trường xã hội. Trong cuốn sách Bạn Thật Sự Là Ai?, Tiến sĩ Brian R. Little giới thiệu “bản tính thứ ba” của con người - khác biệt với bản tính sinh học và xã hội mà khoa học đã đề cập lâu nay. Ông còn chỉ ra rằng bản sắc của chúng ta được định hình bởi những công việc cá nhân mà ta thực hiện hàng ngày”.
Tổng quan về các đặc điểm tính cách
“Hiểu được bản thân là khởi đầu của mọi tri thức.”
_ Aristotle _
Hầu hết chúng ta đều tin tưởng rằng mình đang nắm vững những khía cạnh quan trọng trong tính cách của bản thân. Điều này có nghĩa là chúng ta nghĩ mình hiểu rõ từng đặc điểm, mong muốn và có thể giải thích mọi hành vi tâm lý hàng ngày. Tuy nhiên, sự thật là chúng ta không hiểu rõ bản thân như chúng ta vẫn nghĩ. Con người thật sự ẩn giấu sâu bên trong mới là bí ẩn lớn nhất mà không phải khoa học hay chuyên gia nào có thể giải đáp hoàn toàn. Thậm chí, ngay cả chính chúng ta đôi khi chỉ có thể kiểm soát cơ thể sinh học, còn nội tâm vẫn là vùng đất chưa được khám phá.
Mặc dù vậy, ngành tâm lý học vẫn nỗ lực không ngừng khám phá vùng đất này. Nội tâm con người có chiều sâu đáng kinh ngạc, điều này giải thích tại sao tâm lý học không ngừng phát triển theo thời gian. Trên thực tế, những yếu tố ảnh hưởng đến tâm trạng và hành vi của mỗi cá nhân là vô số. Có nhiều tác động từ cả bên ngoài và bên trong dẫn đến một hành động nhỏ của con người. Brian Little đã đưa ra ví dụ về việc thử liếm cùi chỏ, hành động nghe có vẻ ngốc nghếch nhưng mỗi người với tính cách khác nhau sẽ phản ứng khác nhau.
Theo các nghiên cứu sâu của tâm lý học, tính cách con người được hình thành và phát triển dựa trên một số nhân tố chính: Con người nguyên bản của bạn, Con người xã hội của bạn và Bản thể đặc trưng của bạn. Đây là sơ đồ mối quan hệ giữa yếu tố sinh học, xã hội và đặc trưng. Những phương diện này không loại trừ mà tương tác và bổ trợ lẫn nhau để tạo nên đặc tính hoàn chỉnh của một cá thể.
Công trình cá nhân và Bối cảnh cá nhân
“Công trình cá nhân là tập hợp mở rộng của các hành động có ý nghĩa đặc biệt đối với cá nhân trong một bối cảnh cụ thể.”
Hàng ngày, mỗi người chúng ta đều vô thức hoặc có ý thức tạo ra nhiều công trình cá nhân. Những công trình này có thể là các hành động rất nhỏ nhặt hoặc là đại diện cho những khát vọng lớn lao mang tính nhân loại.
Điều quan trọng không chỉ là tạo ra công trình cá nhân, mà còn là phân tích và đánh giá nội dung của chúng nhằm để chúng tự tiết lộ nhiều điều về bản thân.
Mặc dù khái niệm này có vẻ mơ hồ, nhưng nó phản ánh rất nhiều điều thú vị về bạn, kể cả khả năng thành công của từng cá nhân. Những người có công trình cá nhân hướng về bản thân, dù ít nhưng lại thành công và hạnh phúc hơn so với những người theo đuổi mục tiêu bên ngoài. Ngoài ra, những người mô tả mục tiêu không rõ ràng hoặc như đang cố gắng đạt chỉ tiêu nào đó thường khó hoàn thành công trình cá nhân hơn so với những người mô tả mục tiêu một cách thẳng thắn. Tất cả những nghiên cứu này đều dựa trên thống kê chính xác và khách quan.
Công trình cá nhân sẽ vô nghĩa nếu không thể áp dụng vào thực tế và tác động đến tính cách của bạn. Các công trình và đặc điểm tính cách luôn song hành cùng nhau. Theo Năm nhóm tính cách lớn đã đề cập, mỗi người sẽ hành xử theo cách riêng, có thể tuân theo hoặc đi ngược lại với công trình cá nhân của mình. Tác giả cho rằng quyết định như thế nào không quan trọng, miễn là bạn thực sự muốn. Ngay cả khi hành động của bạn trái ngược với thông thường, đó có thể là dấu hiệu của sự thành công nhờ khai phá ra một 'nét tính cách tự do' mới. Điều này giải thích cho trường hợp các diễn viên hài nổi tiếng như Robin Williams hay Mike Myers tự mô tả là “hướng ngoại trong hoàn cảnh cụ thể và hướng nội trong hầu hết thời gian còn lại”. Dù sự khai phá này có thành công hay không, chúng ta vẫn cảm thấy mệt mỏi khi đi ngược lại với tính cách tự nhiên. Brian đã đề xuất các giải pháp như “Góc hồi phục năng lượng và ngăn ngừa kiệt sức” để chữa lành trong những lúc không thể sống đúng với bản thân.
Bối cảnh cá nhân bao gồm các yếu tố như vật lý, địa lý, văn hóa, xã hội của môi trường xung quanh, tác động đến cuộc sống và các công trình cá nhân của bạn. Dù các đặc điểm của hệ sinh thái khó thay đổi, bạn vẫn có thể điều chỉnh bối cảnh cá nhân của mình. Brian R. Little đã kết nối công trình cá nhân với những người xung quanh và chia nhỏ các công trình này theo mối quan hệ giữa các cá nhân. Từ công việc, đời sống, môi trường công sở đến quan hệ tình cảm và cả yếu tố văn hóa, chính trị, tất cả đều ảnh hưởng đến quá trình hình thành công trình cá nhân. Brian kể câu chuyện về sự khác biệt trong cách quản lý công trình tình cảm, khi David Frost nghiên cứu tại Đại học Surrey và phát hiện nhóm LGBT có cách xây dựng công trình tương tự nhóm dị tính, nhưng thường cảm thấy khó khăn và ít tiến triển hơn. Điều này cho thấy bối cảnh cá nhân ảnh hưởng lớn đến cách nhìn nhận và xây dựng công trình của mỗi người.
Không phải ai cũng sẵn sàng trả lời câu hỏi 'Bạn thật sự là ai?', và sống đúng với bản thân vẫn là thử thách lớn. Nhiều rào cản khiến cá nhân không thể 'là chính mình', chủ yếu từ sự đánh giá xung quanh và từ chính bản thân. Mỗi người có nhiều nét tính cách khác nhau, không có nghĩa là thiếu trung thực hay mâu thuẫn nội tâm. Đa chân tính là việc sống theo nhiều cách ở các hoàn cảnh cụ thể, điều này không xấu xa hay lạ thường. George Kelly cho rằng mỗi người cần thay đổi để phát triển thành phiên bản tốt hơn, hoặc ít nhất là làm cuộc sống thú vị hơn.
Thế giới bên ngoài không luôn muốn thay đổi công trình cá nhân theo ý xã hội, nên con người không cần cứng nhắc trước những góp ý. 'Sự hỗ trợ tinh thần từ xung quanh rất quan trọng cho thành công của công trình cá nhân, nên duy trì sự hỗ trợ này là cần thiết.' Đôi khi, cần cảm ơn những người đã giúp đỡ trong quá trình tìm ra và khẳng định bản thể của mình.
Trong sách của mình, Brian R. Little đưa ra nhiều ví dụ từ các nghiên cứu khoa học, tâm lý học hành vi và hiện tượng thực tế, giúp củng cố luận điểm và làm cuốn sách dễ hiểu hơn. Tuy nhiên, 'Bạn Thật Sự Là Ai' vẫn là tác phẩm khó tiếp nhận toàn bộ nội dung một cách sâu sắc, vì vấn đề bản thể cá nhân vẫn là câu hỏi lớn chưa được giải đáp hoàn toàn. Nhưng tác giả đã khéo léo truyền tải nội dung, giúp độc giả dễ thấu hiểu và tiếp nhận hơn.
Lời kết
Brian R. Little khẳng định một quy tắc cuộc sống mà càng suy ngẫm, ta càng thấm thía. Chúng ta đã trải qua hành trình dài tìm hiểu về sự ảnh hưởng của con người sinh học, hoàn cảnh sống và môi trường xung quanh đến công trình cá nhân. Cuối cùng nhận ra rằng 'thước đo hạnh phúc rõ ràng nhất không phải là sống hạnh phúc mà là sống hết mình'. Chỉ khi được khẳng định mình, sống thật với bản thân, con người mới phát huy hết tiềm năng bên trong. Việc bảo toàn công trình cá nhân cần đi đôi với tâm thế cởi mở đón nhận cái mới. Sự thay đổi liên tục của các nét tính cách phản ánh tầm ảnh hưởng của hoàn cảnh xã hội và khao khát phát triển của con người.
Dù vậy, con người không nhất thiết phải mải mê chạy theo thành tích cá nhân, đôi khi cần tự thưởng cho bản thân vì những nỗ lực không ngừng. Thả lỏng giúp các công trình cá nhân được hình thành hiệu quả hơn. Mỗi chúng ta đều xứng đáng và cần được nghỉ ngơi. Thả lỏng đôi khi cũng là một dạng cố gắng.
Tóm tắt bởi: Hoà Hương - MyBook
Hình ảnh: Cẩm Anh
