Buzz
Vẻ đẹp thực sự là gì? Liệu đó có phải là một quan điểm cá nhân về bề ngoài không? Hay có một vẻ đẹp ẩn sau lớp vỏ bên ngoài? Con người có cần phải trọn vẹn vẻ đẹp bên ngoài không? Nếu có, thì tâm hồn của chúng ta còn ý nghĩa gì, khi chỉ có vẻ ngoài rực rỡ để che giấu đi một linh hồn hỏng tuổi và nhuốm bẩn?
Bức tranh của Dorian Gray
đặt ra câu hỏi về hai chủ đề quan trọng nhất trong lịch sử: tội lỗi và vẻ đẹp.
Trước hết, hãy tìm hiểu về Oscar Wilde, người đã viết cuốn sách này, vì hiếm khi có một tác phẩm nào có thể phản ánh tác giả một cách rõ ràng như Chân Dung của Dorian Gray cũng như tác phẩm của Oscar Wilde nói chung.
Oscar Wilde có tên đầy đủ là Oscar Fingal O'Flahertie Wills Wilde. Ông sinh năm 1854 tại Ireland và qua đời tại Pháp vào năm 1900. Ông là nhà thơ, nhà viết kịch và tác giả của nhiều truyện ngắn và một tiểu thuyết. Với sự thông minh sắc bén, ông được biết đến như một trong những nhà văn kịch thành công nhất tại London vào thời điểm đó.
Với tài năng hiếm có của mình, không ngạc nhiên khi Oscar Wilde trở thành một tên tuổi lớn và xây dựng cho mình một sự nghiệp văn chương thịnh vượng. Nhưng bi kịch đến khi, cả sự nghiệp và cuộc đời ông đều đổ vỡ khi ông bước sang tuổi bốn mươi mốt, thời điểm mà ông đang ở đỉnh cao sự nghiệp văn học của mình.
Chân dung của Dorian Gray được xuất bản vào năm 1891, cũng là thời điểm mà ông gặp và phát sinh mối quan hệ với Huân tước Alfred Douglas. Họ bắt đầu một mối quan hệ “bí mật” - mặc dù nhiều người đã nghi ngờ về mối quan hệ của họ, nhưng khi Wilde khẳng định rằng họ chỉ có mối quan hệ thầy trò như Socrates và Plato, không ai còn quan tâm nữa.
Tuy nhiên, vào năm 1895, vụ việc tai tiếng Queensberry xảy ra, phá hỏng cả mối quan hệ và cuộc đời của ông. Hầu tước Queensberry - cha của Alfred Douglas - yêu cầu ông tránh xa con trai mình, và Hầu tước đã để lại cho Oscar Wilde một tờ danh thiếp tại một trong những câu lạc bộ của ông, ghi “Dành cho kẻ bệnh hoạn Oscar Wilde”. Wilde đã kiện Hầu tước vì xúc phạm nhân phẩm, nhưng thất bại và bị Hầu tước kiện ngược lại. Dưới Luật chống đồng tính luyến ái năm 1885, Oscar Wilde bị kết án hai năm lao động khổ sai.
Sau hai năm tù, sức khỏe của ông suy giảm nghiêm trọng, ông trở nên yếu đuối về thể chất và suy sụp về tinh thần. Cuộc đời của ông chuyển biến hoàn toàn, ông đổi tên thành Sebastian Melmoth và sống lưu vong tại Pháp trong các khách sạn và căn hộ rẻ tiền của bạn bè. Mặc dù có sự giúp đỡ từ bạn bè, nhưng ông vẫn sống cô đơn và nghèo khổ trong những năm cuối đời. Oscar Wilde qua đời vào năm 1900, không lâu sau khi ra khỏi tù.
Thật đáng sợ khi nhìn vào sự thật rằng cuộc đời và sự nghiệp của một thiên tài đã kết thúc đột ngột và thất bại chỉ vì ông có tình cảm với người cùng giới.
“Người ngồi làm người mẫu không phải là điều gì khác ngoài sự tình cờ, một khoảnh khắc. Họ không phải là người mà người họa sĩ biểu hiện; chính người họa sĩ, trên bức tranh sặc màu, mới là người thể hiện chính bản thân mình. Lý do tôi không bao giờ cho phép cuốn tranh này được trưng bày là vì tôi sợ rằng tôi đã tiết lộ bí mật của tâm hồn mình trong đó.”
Oscar Wilde tin rằng mỗi tác phẩm đều phản ánh bản thân tác giả, và với quan điểm đó, Chân Dung của Dorian Gray không chỉ là câu chuyện kinh dị về người đàn ông bán linh hồn để đổi lấy vẻ đẹp vĩnh cửu, mà nó còn chứa đựng nhiều hơn thế, vì qua đó ta có thể thấy được một phần tinh thần của Oscar Wilde vẫn hiện hữu trong tác phẩm.
Dù không biết gì về Oscar Wilde hoặc quan điểm văn học của ông, tác phẩm vẫn cuốn hút người đọc bởi không khí của một câu chuyện bi kịch và cũng không kém phần sâu sắc.
Chân Dung của Dorian Gray đào sâu vào bản chất của tội lỗi, đạo đức và sự trái đạo đức. Sự gợi ý về tình cảm đồng giới giữa ba nhân vật Basil Hallward, Dorian Gray, và Huân tước Henry Wotton có lẽ cũng là một phần tâm hồn mà tác giả đã tiết lộ qua trang sách, một biểu hiện cho “tội lỗi” mà ông mang theo. Chi tiết này khiến tác phẩm gặp nhiều phản đối khi xuất bản: Chân Dung của Dorian Gray không phải là tác phẩm đầu tiên và duy nhất có ý niệm về những mối quan hệ đồng tính lúc bấy giờ, nhưng đây là một trong số ít tác phẩm dám thể hiện rõ ràng như vậy. Để phản chiếu tâm hồn của mình trong tác phẩm duy nhất, Oscar Wilde không quan trọng đến ý kiến phản đối từ dư luận lúc bấy giờ.
“Dorian Gray là tất cả mọi thứ kỳ diệu và thú vị trong cuộc sống này.”
Chân Dung của Dorian Gray kể về Dorian Gray, một chàng thanh niên xinh đẹp như tượng điêu khắc từ ngà và hoa hồng. Chàng vẫn giữ được sự thuần khiết và mới mẻ của tuổi trẻ. Tuy nhiên, sau khi quen biết Huân tước Henry Wotton thông qua người bạn chung của họ, danh họa Basil Hallward, sự ảnh hưởng của Huân tước như một làn gió lạ đã cuốn chàng. Chàng bắt đầu nhận ra vẻ đẹp của mình, cũng như sự hao mòn không thể tránh khỏi của sắc đẹp ấy - khi tuổi trẻ sẽ phai nhạt và chàng sẽ chẳng còn lại gì. Với tư duy mới mẻ đó, chàng không thể chấp nhận tương lai đang đến gần, và chàng ghen tị với bức chân dung của mình do Basil vừa hoàn thành - bức chân dung đã ghi lại vẻ đẹp của chàng và sẽ tồn tại mãi mãi để châm chọc chàng khi chàng không còn xinh đẹp nữa. Trong cảnh đau khổ, chàng ước ao rằng bức chân dung đó sẽ bị thời gian phai nhạt, và sắc đẹp và tuổi trẻ trên chàng sẽ tồn tại vĩnh viễn.
Một tháng sau, chàng yêu Sibyl Vane - một nữ diễn viên của một nhà hát không nổi tiếng. Chàng gặp nàng lần đầu khi nàng đóng vai Juliet, và chàng đã phải lòng tài năng và giọng nói của nàng. Chàng đến xem nàng diễn mỗi đêm, trong mọi loại vai diễn, từ mọi thời đại. Chàng say mê sự biến đổi của nàng. Hai người yêu nhau mặc cho mẹ nàng và bạn bè chàng ngăn cản, họ quyết định đính hôn. Nhưng khi chàng giới thiệu tình yêu của mình với Huân tước Henry và Basil, nàng lại diễn như một con búp bê gỗ - lạnh lùng và vô tình. Sau khi đã biết mùi vị của tình yêu với chàng, nàng không thể diễn xuất được nữa. Nàng đã biết tình yêu, và nàng sẽ không bao giờ có thể tái hiện lại cảm xúc đó nữa. Đau khổ thay, lúc nàng mất khả năng diễn, cũng là lúc nàng chết chứng tình yêu của Dorian Gray đối với nàng. Chàng từ bỏ hôn ước giữa hai người, từ bỏ mọi ý định về đám cưới, và rời bỏ nàng, lạnh lùng và tàn nhẫn như cách người ta đối xử với một con búp bê, một con chim bị nhốt trong lồng.
Nhưng rồi, Dorian Gray nhận ra điều khiến cuộc sống của mình thay đổi mãi mãi: nét tàn nhẫn bắt đầu xuất hiện trên khóe miệng của bức chân dung. Bức họa đã thay đổi theo ý chàng, giờ đây thời gian không thể làm tổn thương vẻ đẹp của chàng nữa - linh hồn của chàng đã kết nối với bức tranh, và nó sẽ chịu hết mọi hậu quả sẽ đến với cuộc đời của chàng.
Chàng nhìn thấy sự thay đổi đó trong bức tranh, và bắt đầu hối hận về những gì đã làm với Sibyl. Chàng không muốn linh hồn mình bị hủy hoại, nụ cười tàn nhẫn trên tranh khiến chàng sợ hãi. Chàng viết thư xin nàng tha thứ, nhưng trước khi thư gửi đi, chàng biết rằng nàng đã qua đời. Sự tàn nhẫn của chàng đã dẫn nàng đến cái chết.
Nhưng chàng không cảm thấy tội lỗi - mọi thứ dường như trở nên nhẹ nhàng, vết nhơ đầu tiên trong tâm hồn chàng đã được che lấp. Chàng quyết định giấu bức chân dung trên gác, nơi chỉ mình chàng có chìa khóa để mở. Chàng sợ người khác nhìn thấy bức tranh, và cảm thấy xấu hổ về sự thay đổi của nó, vì những tội lỗi chàng gây ra được tái hiện trên gương mặt chàng trong tranh. Đây là minh chứng cho sự tha thứ trong tâm hồn chàng.
Với vẻ đẹp không bao giờ phai nhạt và thuần khiết, Dorian Gray trở thành một người không bao giờ phải chịu hậu quả cho những việc mình làm. Không bị ràng buộc bởi đạo đức - vì tội ác không bao giờ phản ánh lên gương mặt của chàng, không ai nghi ngờ chàng sẽ làm điều gì không trong sạch - chàng trở nên ngày càng tai tiếng và bê tha hơn bao giờ hết.
Vào một đêm tháng Mười một, Basil - người bạn thân của chàng - đã đến và cố nhắc nhở chàng. Ông yêu quý tính cách và vẻ đẹp thuần khiết của chàng, và ông, hơn ai hết, lo sợ chàng sẽ thay đổi. Dorian Gray không thể chấp nhận điều này.
Chàng cho rằng chàng bây giờ là tác phẩm của Basil, chàng đổ hết tội lỗi của mình cho bức chân dung, và ai khác ngoài cha đẻ của tác phẩm đó xứng đáng chịu trách nhiệm hơn? Chàng tiết lộ bí mật về bức chân dung cho Basil biết, và đồng thời, chàng kết thúc cuộc sống của người bạn bằng nhiều nhát dao. Người đã tạo ra bức tranh là nguồn gốc của mọi tội lỗi và đau khổ trong cuộc đời chàng.
Thời gian trôi đi, và anh chàng dần quên đi về Basil. Sibyl, Basil, những người anh chàng đã giết hoặc góp phần vào cái chết của họ, giờ đây chỉ còn là những ký ức nhạt nhòa và vết máu đỏ không bao giờ phai trên bức chân dung bị giấu kỹ trên căn phòng trên gác mái đầy bụi bẩn.
Nhưng bóng đen của quá khứ luôn tìm cách để bắt lấy ta vào những lúc không ngờ tới nhất.
Anh trai của Sibyl Vane đã tìm đến và bắt giữ Dorian Gray trong một con hẻm tối - hắn muốn trả thù cho em gái mình. Với súng chĩa thẳng vào đầu, Dorian đã may mắn lừa hắn bằng vẻ ngoài của một chàng trai chỉ mới hai mươi, nhưng từ đó, anh sống trong lo sợ không thể dễ dàng vượt qua. Hắn muốn giết anh, và anh biết rằng hắn sẽ không từ bỏ. Lần đầu tiên, tội ác của anh trở lại và ám ảnh anh bằng một mối đe dọa rõ ràng hơn bao giờ hết - anh có thể phải trả giá bằng chính mạng sống của mình, vết nhơ đầu tiên đã xuất hiện trong tâm hồn anh. Nhưng may mắn cho anh, trước khi hắn đạt được mục đích, gã thủy thủ, anh trai của Sibyl Vane, đã mất mạng: Nam tước Geofrey Clouston đã bắn chết hắn khi hắn đang săn thỏ.
Mối hiểm họa đầu tiên trong cuộc đời Dorian Gray đã được loại bỏ, và anh thề rằng sẽ không bao giờ để tâm hồn mình phải chịu thêm một vết nhơ nào nữa. Tuy nhiên, dù anh đã cố gắng bù đắp, anh vẫn cảm thấy như ý định tốt của mình không dẫn đến kết quả tốt như anh đã nghĩ, và bức chân dung của anh cũng không có bất kỳ sự thay đổi tích cực nào. Làm sao anh có thể làm sạch tâm hồn và trở thành một con người tốt khi bức chân dung vẫn chứa đựng dấu vết tội ác của anh? Bức tranh đang cười chế nhạo anh, nhưng thay vì chế nhạo sự già nua và xấu xí trên gương mặt của anh như anh đã từng nghĩ, giờ đây, thứ sinh vật kinh tởm trong bức tranh đang cười chế nhạo vì nó đã bị vấy bẩn. Đó là bằng chứng rõ ràng nhất về tội ác của anh. Nếu anh phá hủy nó, sẽ không còn bất kỳ tội ác nào của anh tồn tại trên thế giới này. Anh đã sử dụng con dao mà anh đã dùng để kết thúc Basil để làm điều tương tự với bức chân dung, cái đã kết thúc cuộc đời của tác giả sẽ kết thúc luôn số phận của tác phẩm.
Anh chết trên sàn nhà, với vẻ già nua và kinh tởm, bên cạnh anh là bức chân dung lộng lẫy của một chàng thanh niên xinh đẹp vẫn mang vẻ ngây thơ tươi mát của tuổi trẻ. Khi anh đâm vào bức chân dung đó, tất cả vẻ đẹp và tinh khiết trên người anh đã được trả lại cho bức chân dung, anh đã tự đâm vào chính mình, số phận của anh và bức chân dung lại lần nữa bị đổi ngược cho nhau.
Bức chân dung của Dorian Gray là một câu chuyện đầy ám ảnh về chàng thanh niên đã chấp nhận bán linh hồn của mình để đổi lấy sắc đẹp vĩnh cửu. Lưu ý rằng, trong suốt tác phẩm, Dorian Gray hoàn toàn không biết làm thế nào mà bức chân dung có thể kết nối với tâm hồn của mình và chịu hết mọi bi kịch. Không có quỷ, không có hợp đồng nào được ký kết để chàng chính thức bán linh hồn của mình. Tuy nhiên, có lẽ sự trong sáng trong tâm hồn chính là điều tất yếu phải đánh đổi để có được vẻ đẹp vĩnh cửu, như một quy luật không thể thay đổi.
Lần đầu tiên tâm hồn anh nhuốm bẩn hoàn toàn không cần sự can thiệp của bức tranh - lúc đó anh chưa biết về lời nguyền mà cuộc đời anh sắp phải gánh chịu. Thế nhưng, chính sự cố đầu tiên ấy đã cho anh biết về mối liên kết của mình với bức tranh, và anh nhanh chóng cảm thấy an lòng. Chính sự tàn nhẫn không vẽ trên khóe môi anh hôm ấy đã thúc đẩy sự hủy hoại tận sâu vào tâm hồn anh. Anh vẫn còn ngây thơ khi phạm phải tội lỗi đầu tiên, và với bức tranh giữ lại mọi hậu quả thay mình, anh chưa từng thực sự học được cách chịu trách nhiệm.
Khi anh yêu Sibyl Vane, anh chỉ yêu nhân vật mà nàng thể hiện trên sân khấu: anh yêu Juliet, anh yêu Rosalind, anh yêu Ophelia, anh yêu nàng ở mọi thời đại và trong mọi trang phục, nhưng anh chưa bao giờ yêu Sibyl Vane.
“‘Tối nay nàng là Imogen,’ anh trả lời, ‘và tối mai nàng sẽ là Juliet.’
‘Vậy khi nào thì nàng là Sibyl Vane?’
‘Không khi nào cả.’”
Lý do anh say đắm nàng diễn viên Sibyl Vane có lẽ cũng là vì sự hấp dẫn của tuổi trẻ - anh chán ngán cái bình thường và nhàm chán của cuộc sống hàng ngày. Anh yêu Sibyl Vane vì nàng không bao giờ là chính mình, và anh có thể mê hoặc bởi nàng hàng nghìn lần trên sân khấu. Nàng sống cuộc đời của vô số người, anh thuộc về tất cả những con người đó và cũng không thuộc về ai cả.
“Tôi vui mừng vì ông không nghĩ rằng tôi vô tâm. Tôi không phải loại người đó. Tôi biết rằng tôi không phải như vậy. Nhưng tôi phải thừa nhận rằng sự việc không ảnh hưởng đến tôi nhiều như nó đáng ra phải. Đối với tôi, nó chỉ như một kết thúc hoàn hảo cho một vở kịch hoàn hảo. Nó có tất cả vẻ đẹp kinh hoàng của một bi kịch Hy Lạp, một bi kịch mà tôi đã góp phần lớn vào, nhưng cũng là một bi kịch không gây hại gì cho tôi.”
Với Dorian Gray, người tình của anh chỉ là một vai diễn trên sân khấu, một Sibyl Vane thực sự chưa bao giờ tồn tại trong thế giới của anh.
“Nàng chưa từng thực sự sống, và vì vậy nàng cũng chẳng thực sự chết. Ít nhất với anh, nàng luôn là một giấc mơ, một bóng ma thoắt ẩn thoắt hiện qua những vở kịch của Shakespeare và làm cho chúng trở nên tuyệt vời hơn bằng sự hiện diện của nàng, một loại nhạc cụ mà qua đó âm nhạc của Shakespeare nghe đầy đặn và tràn đầy niềm vui hơn. Khi nàng chạm vào đời thực, nàng vấy bẩn nó, và nó vấy bẩn nàng, và thế là đời nàng kết thúc. Hãy khóc thương cho Ophelia nếu bạn muốn. Hãy xức tro lên đầu Cordelia bị thắt cổ. Hãy gào thét đến Thiên đường vì con gái của Brabantio đã qua đời. Nhưng đừng phí nước mắt cho Sibyl Vane, vì nàng không thực sự xứng đáng như họ.”
Hơn nữa, anh luôn có xu hướng bỏ qua những hậu quả của tội ác mà mình gây ra. Bởi những hậu quả đó không thực sự gây khó khăn cho anh, nên cách giải quyết của anh cũng không trưởng thành: anh chỉ cố lờ đi và không quan tâm.
Ngay khi anh phát hiện sự thay đổi của bức tranh, anh khóa nó lại trên căn phòng trên gác cũ kỹ không ai đến. Khi anh giết chết Basil Hallward, anh cũng không nhìn vào xác của danh họa.
“Anh thậm chí không nhìn vào người đàn ông vừa bị giết ngay lần đầu. Anh nghĩ rằng bí mật của toàn bộ việc này là không nhận biết được sự thật.”
Và cho đến cuối cùng, khi anh quyết định tiêu diệt bức chân dung, đó cũng là cách để che đậy quá khứ: anh vẫn chưa biết cách đối mặt với vấn đề.
“Nó sẽ chấm dứt quá khứ, và khi quá khứ đã mất, anh sẽ được tự do. Nó sẽ kết thúc cuộc sống của tâm hồn tàn bạo này, và không còn những cảnh báo đáng sợ của nó nữa, anh sẽ tìm được hòa bình.”
Có lẽ có lý do gì đó cho sự sáng suốt trong tâm hồn của anh không? Cuộc sống của anh có kết thúc như vậy nếu không có Lord Henry? Lord Henry có thực sự ảnh hưởng đến tâm hồn của anh, hay ông ta chỉ là một phần để thúc đẩy anh bộc lộ bản chất thật của mình? Vẻ đẹp, khi trở nên vĩnh cửu, có thể phá hủy con người như nó đã làm với Dorian Gray không?
Bức chân dung của Dorian Gray đặt ra câu hỏi tương tự như Vụ án kỳ lạ của Tiến sĩ Jekyll và Ông Hyde, khi con người có một lớp vỏ bọc hoàn hảo để che giấu tội ác của mình, liệu họ có phạm tội không? Với lối viết mượt mà và từ ngữ tinh tế, Oscar Wilde đã tạo ra một tác phẩm phản ánh chính mình và xã hội một cách sâu sắc và sắc nét. Đáng tiếc, đó lại là cuốn tiểu thuyết duy nhất ông viết trong suốt cuộc đời.
