[Tóm Tắt & Review Sách] “Nhà Giả Kim”: Hiểu Thấu Ý Nghĩa Sâu Xa Của Hạnh Phúc

Nhà giả kim, cuốn tiểu thuyết nổi tiếng của Paulo Coelho, đã trở nên quen thuộc với độc giả toàn cầu. Tác phẩm đầy tính triết lý Đông phương, lần đầu ra mắt năm 1988 tại Rio de Janeiro, Brazil, với tên gốc O Alquimista, chỉ bán được 900 bản. Tuy nhiên, khi vượt ra ngoài biên giới, nó đã làm rung động hàng triệu độc giả, trở thành một trong những cuốn sách bán chạy nhất mọi thời đại, và thậm chí còn được cho là có khả năng thay đổi cuộc đời người đọc.

“Nhà giả kim không chỉ là cuốn sách tôi đưa vào tất cả những gì tôi biết, mà còn cố gắng tạo ra những điều cần thiết, như các nhà văn lớn Hemingway, Blake, Borges đã từng làm. Borges đã dùng chủ đề từ lịch sử Ba Tư trong một truyện ngắn của mình, Malba Tahan.”

Nhà giả kim là hành trình phiêu lưu từ Tây Ban Nha đến Kim Tự Tháp của Santiago, một chàng trai chăn cừu. Những dấu hiệu từ quê nhà Andalusia, cùng những thử thách và bài học trên đường tìm kiếm kho báu giúp Santiago thấu hiểu ý nghĩa hạnh phúc sâu xa, hòa hợp với con người và vũ trụ.

Cuốn sách là lựa chọn hoàn hảo cho những ai đang tìm kiếm sự định hướng đúng đắn cho cuộc đời.

Đôi nét về tác giả

Paulo Coelho sinh năm 1947 tại Rio de Janeiro, Brazil. Ông từng học Luật nhưng đã bỏ học vào năm 1970 để bắt đầu hành trình du lịch qua châu Mỹ, châu Âu và châu Phi. Sau khi trở về, ông viết lời cho nhạc pop và cộng tác với ca sĩ rock Raul Seixas. Năm 1974, Paulo Coelho bị bắt giam vì tham gia hoạt động chống lại chế độ độc tài ở Brazil.

Paulo Coelho đã xuất bản hơn hai mươi cuốn sách, bán gần 90 triệu bản trên 150 quốc gia và nhận được nhiều giải thưởng danh giá. Trong đó, nổi tiếng nhất là tiểu thuyết O Alquimista - Nhà giả kim, với hơn 65 triệu bản bán ra theo thống kê năm 2008, được dịch ra 56 thứ tiếng và chỉ xếp sau Kinh Thánh về lượng bán. Tác phẩm được đạo diễn Laurence Fishburne chuyển thể thành phim, và được yêu thích bởi cựu tổng thống Mỹ Bill Clinton.

Thành công lớn nhất của Paulo Coelho là trở thành tác giả viết tiếng Bồ Đào Nha bán chạy nhất mọi thời đại (Nhà giả kim viết bằng tiếng Brazil, biến thể của tiếng Bồ Đào Nha). Ông cũng là một trong những nhà văn có nhiều độc giả nhất thế giới và là tác giả còn sống có tác phẩm được dịch ra nhiều ngôn ngữ nhất.

Câu chuyện về lòng quyết tâm của chàng trai chăn cừu Santiago trong Nhà giả kim chính là minh chứng cho sự kiên trì theo đuổi ước mơ của Paulo Coelho. Dù ban đầu Nhà giả kim chỉ bán được chưa tới 1000 bản tại Brazil, Paulo Coelho vẫn kiên định theo đuổi con đường văn chương, trở thành nhà văn Mỹ Latinh được đọc nhiều nhất trên thế giới.

Hành trình của Paulo Coelho và thuật giả kim

Cuốn Hành hương (phát hành năm 1987) là tác phẩm không hư cấu, kể về những trải nghiệm khi tác giả đi qua miền Bắc Tây Ban Nha trong chuyến hành hương đến Santiago de Compostela. Trái lại, Nhà giả kim mang tính biểu tượng, đậm chất triết lý và đầy cảm hứng.

Paulo Coelho đã dành 11 năm cuộc đời để nghiên cứu thuật giả kim. Như bao người, ông bị cuốn hút bởi khả năng biến kim loại thành vàng và chế tiên dược bất tử. Ngay từ những bước đầu, ông đã bị ấn tượng mạnh bởi tiên đan và dành trọn tâm huyết cho nghiên cứu này.

Đầu thập niên 1970, khi xã hội đang trong giai đoạn cải cách lớn, chưa có công trình nào nghiêm túc về giả kim thuật. Paulo Coelho đã chi không ít tiền để tìm kiếm sách nước ngoài về Đại Công trình và dành thời gian nghiên cứu ngôn ngữ biểu tượng phức tạp. Tuy nhiên, sau sáu năm không tiến triển, ông bắt đầu hoài nghi toàn bộ những gì liên quan đến bí thuật.

“Trong cuộc đày ải tinh thần này, tôi rút ra một số kết luận quan trọng: chúng ta chỉ chấp nhận chân lý sau khi đã từ chối nó toàn tâm; không cần trốn chạy vận mệnh của mình vì không thể nào thoát được; Thượng Đế nghiêm khắc nhưng khoan dung vô hạn.”

Năm 1981, Paulo Coelho gặp được vị thầy chân chính, người đưa ông trở lại con đường nghiên cứu giả kim thuật. Dưới sự hướng dẫn của thầy, ông tiếp tục hành trình đầy mạo hiểm. Ông nhận ra ngôn ngữ biểu tượng chính là con đường dẫn tới Tâm linh vũ trụ, hay theo Carl Jung, là “vô thức tập thể”.

Khi cần ăn thì ăn, khi phải đi thì đi.

“Nếu lúc nào cũng chỉ quen một số người nhất định, họ sẽ trở thành một phần không thể tách rời của cuộc đời mình. Khi đó, họ muốn thay đổi cuộc đời mình và sẽ thất vọng nếu ta không thay đổi theo ý họ.”

Santiago là một chàng trai chăn cừu ở vùng Andalusia. Dù cha mẹ mong muốn cậu trở thành linh mục - nghề danh giá nhất trong làng - Santiago lại mơ ước được chu du khắp thế giới, điều mà cậu cho là quan trọng hơn cả việc hiểu biết về Chúa và tội lỗi của con người. Sau khi thuyết phục cha, Santiago lên đường theo đuổi ước mơ cao cả: du hành. Với vai trò chăn cừu, sau hai năm, cậu đã khám phá hết mọi thành phố ở Andalusia và phải lòng con gái của ông chủ tiệm vải nơi cậu thường bán lông cừu.

Santiago từng qua đêm tại một nhà thờ cổ hoang phế và có một giấc mơ lặp lại hai lần. Trên đường trở lại tiệm vải để bán lông cừu, cậu gặp một bà thầy bói ở Tarifa để giải mã giấc mơ. Bà thầy bói nói cậu sẽ tìm thấy một kho tàng ở Kim Tự Tháp Ai Cập và yêu cầu một phần mười kho tàng đó làm thù lao khi cậu tìm thấy.

“Vì ai cũng tưởng mình biết rõ người khác phải sống thế nào cho đúng, trong khi lại mù mờ về cuộc sống của chính bản thân. Giống như bà lão giải mộng kia không thể biến giấc mộng thành hiện thực.”

Dù không tin tưởng hoàn toàn lời bà lão, Santiago lại được Melchizedek - người tự xưng là vua xứ Salem - truyền cảm hứng và hứa sẽ chỉ dẫn. Santiago bán đàn cừu, đưa cho Melchizedek sáu con và nhận lại hai hòn đá Urim, Thumim. Chuyến hành trình chính thức bắt đầu từ đó.

“Gió này tuy mang theo người Mauren, nhưng cũng đưa đến mùi thơm của sa mạc và hương của những phụ nữ đeo khăn che mặt. Nó mang cả mùi mồ hôi và giấc mơ của những người đàn ông đã lên đường vào chốn vô định để tìm vàng, phiêu lưu và cả Kim Tự Tháp.”

Nhưng đời không như mơ, ngày đầu tiên sau hai tiếng vượt sông sang Morocco, Santiago bị lừa sạch túi và mắc kẹt. Một năm sau, cậu làm việc cho ông chủ tiệm pha lê, một người Hồi giáo xem hành hương đến Mecca là mục tiêu treo để phấn đấu thay vì thực hiện. Khi đã dành đủ tiền để mua bầy cừu gấp đôi trước đây, Santiago nhìn lại hai viên đá mà vua xứ Salem ban cho và quyết định tiếp tục hành trình đến Kim Tự Tháp.

Khi gia nhập đoàn lữ hành vượt sa mạc đến Kim Tự Tháp, Santiago kết bạn với một người Anh, người mang theo toàn sách. Anh ta đã dành hai thập kỷ tìm kiếm một nhà giả kim thực thụ. Trong khi di chuyển, Santiago học thuật giả kim từ sách của người Anh, còn anh ta thì quan sát những gì Santiago gọi là ngôn ngữ của sa mạc.

Đoàn lữ hành dừng lại tại một ốc đảo có năm vạn gốc chà là và ba trăm giếng nước để tránh chiến tranh bộ tộc. Tại đây, người Anh bắt đầu tìm kiếm nhà giả kim, còn Santiago vô tình gặp gỡ và yêu Fatima, tình yêu định mệnh của cậu.

Sau khi Santiago thổ lộ tình cảm và Fatima hứa sẽ chờ đợi, cậu tiếp tục cuộc hành trình cùng nhà giả kim. Trên đường đến Kim Tự Tháp, họ bị bắt bởi một toán lính hiếu chiến. Để được thả, Santiago phải thể hiện khả năng giao tiếp với vũ trụ và biến thành gió. Khi gần đến đích, Santiago chia tay nhà giả kim và bị cướp hết vàng như lời tiên đoán. Cuối cùng, nhờ vụ cướp, cậu phát hiện ra kho báu thật sự ở nơi không ngờ tới.

Ý nghĩa sâu sắc của hạnh phúc (cảm nhận sau khi đọc)

Nhà giả kim không phải là cuốn sách dài, người đọc không mất nhiều thời gian để hoàn thành. Qua mỗi cuộc gặp gỡ giữa Santiago và các nhân vật, tác giả gửi gắm nhiều thông điệp ngắn gọn và rõ ràng. Paulo Coelho tin rằng mỗi người đều có giấc mơ của riêng mình và những dấu hiệu vũ trụ gửi đến để chỉ đường.

Giống như hành trình của Santiago từ Tây Ban Nha đến Ai Cập, rồi nhận ra kho báu ở nơi không ngờ tới, Paulo Coelho muốn định nghĩa kho báu là hạnh phúc, là hành trình chứ không phải đích đến. “Không bao giờ từ bỏ,” nhà văn Brazil nhấn mạnh. Kho báu không phải là tiền vàng hay bí quyết đặc biệt, mà là quá trình vượt qua thử thách mà cuộc sống đặt ra. Chỉ những ai kiên trì với ước mơ mới xứng đáng có được. Sống không phải là tối quan trọng, mà sống có ý nghĩa mới là điều đáng quý.

Nhà giả kim dễ dàng chinh phục người đọc bởi cách truyền tải đơn giản, không sa vào những triết lý phức tạp hay ngôn từ hoa mỹ. Chính nhờ điều này, Paulo Coelho đã đạt được thành công lớn với tác phẩm của mình. Cuốn sách trở thành best-seller toàn cầu, cuốn hút từ những người chưa thành công, người đang mất phương hướng đến những người đã đạt thành tựu. Mọi người đều bị lôi cuốn bởi cuộc phiêu lưu của chàng chăn cừu Santiago.

Khi gấp lại hơn hai trăm trang sách, độc giả sẽ cảm thấy hài lòng với lượng kiến thức vừa đủ mà Paulo Coelho truyền tải. Cuốn sách không chỉ là nguồn cảm hứng, mà còn là người bạn đồng hành, thúc đẩy mọi người bước ra thế giới và trải nghiệm cuộc sống. Ai cũng có thể giống Santiago, sau khi đi một vòng dài, sẽ nhận ra kho báu thật sự nằm trong chính mình.

Paulo Coelho đã lựa chọn một phạm vi kiến thức rộng lớn làm nền tảng cho Nhà giả kim, từ đạo đức, siêu hình học, nhân học đến văn hoá, lịch sử và cổ tích. Rất nhiều bài học được rút ra từ Kinh Thánh và Kinh Koran, thể hiện sự hiểu biết sâu rộng của tác giả về tôn giáo. Những giải thích của ông vừa tạo sự tò mò, vừa để người đọc tự suy ngẫm. Ví dụ như từ 'maktub', thay vì giải nghĩa rõ ràng, Paulo Coelho sử dụng cụm từ 'bàn tay Người đã viết trước', hay nói ngắn gọn là định mệnh.

Dù có nhiều điểm tương đồng với truyện cổ tích, nhưng trong những trang văn của Nhà giả kim, người đọc vẫn thấy phảng phất tính chất du ký. Đặc biệt ở những đoạn tại sa mạc và ốc đảo, phong cảnh và nét đẹp của biển cát mênh mông đã làm nổi bật cuộc hành trình săn tìm kho báu của Santiago. So với cừu, sa mạc còn mang ngôn ngữ cổ xưa và thông thái hơn nhiều.

Qua hành trình bị dẫn dắt bởi tiếng gọi huyền bí từ Kim Tự Tháp của Santiago, tác giả muốn vạch trần sự dối trá lớn nhất của cuộc sống: khi chúng ta không tự điều khiển cuộc đời mình mà để cuộc sống xô đẩy. Đó chính là niềm tin sai lầm lớn nhất. Một kết cấu mâu thuẫn hoàn hảo, vừa kích thích sự khám phá của người đọc, vừa mang lại dấu hiệu nhận biết những tình tiết tiếp theo một cách dễ dàng.

Không quan trọng người đọc có theo tôn giáo hay không, giá trị mà Nhà giả kim mang lại là những triết lý tôn giáo được Paulo Coelho lồng ghép khéo léo trong câu chuyện. Báo Frankfurter Allgemeine Zeitung của Đức nhận xét: “Santiago có khả năng cảm nhận bằng trái tim như Hoàng tử bé của Saint-Exupéry.” Ngôn ngữ mà Santiago học được không chỉ là ngôn ngữ giao tiếp giữa người với người, mà còn là ngôn ngữ của bầy cừu, của sa mạc, của gió, của mặt trời và của vũ trụ.

Với phong cách đơn giản, gần gũi kết hợp cùng chút bí ẩn thần thoại, tác phẩm của Paulo Coelho ghi điểm với độc giả. Qua cuốn Nhà giả kim, tác giả không chỉ thể hiện đam mê sáng tạo mà còn lan tỏa những bài học cuộc sống sâu sắc tới độc giả trên khắp thế giới.