[Tóm tắt & Review Sách] ‘’Quân Khu Nam Đồng“: Một Kỷ Niệm Về Thanh Xuân Dưới Bom Đạn

Tuổi trẻ, thời kỳ của nhiệt huyết và lý tưởng, trở thành biểu tượng quan trọng trong cơn ác mộng của chiến tranh. Dưới bóng tối chi phối mọi ngóc ngách, tuổi trẻ bộc lộ sự mãnh liệt vô cùng, là những chiến binh tinh thần mang hy vọng đến những thời khắc khó khăn nhất. Trong những ngày chiến tranh, họ trở thành những người hy sinh và dũng cảm. Họ đang hình thành con người dưới áp lực hàng ngày và sự đe dọa của chiến tranh, nhưng họ không từ bỏ mà đứng lên với lòng tin và ước vọng tự do. Những khoảnh khắc hưng phấn của tuổi trẻ, những kỉ niệm khó quên, những nụ cười vẫn còn rạng rỡ trên môi của những cô cậu thiếu niên, đã được tác giả Bình Ca vẽ nên trong tác phẩm Quân Khu Nam Đồng, kể về những năm tháng thanh xuân của ông và bạn bè ở khu tập thể Nam Đồng.

Trong bức tranh đầy máu và nước mắt, những con người trẻ là nguồn động viên vô giá. Họ là những người xây dựng, đấu tranh và hy sinh cho lý tưởng của mình. Đối mặt với khó khăn và thử thách, họ không cam chịu số phận mà đứng lên chiến đấu. Không chỉ có tinh thần võ đài, mà những thanh niên còn mang sức mạnh của tri thức và sự sáng tạo. Mỗi bước đi của họ, từ biểu tình đến những đêm gác mái nhà, là những bước tiến vững chắc trên con đường đòi hỏi hy sinh và dũng cảm. Họ không chỉ là những chiến binh trên chiến trường với súng đạn, mà còn là những người chiến đấu trong tâm trí, bằng tri thức và lòng yêu nước. Trong thanh niên, mỗi khoảnh khắc là cơ hội để chứng minh năng lực và lòng nhân ái. Họ không ngại vươn lên từ đống tro tàn để xây dựng lại cuộc sống, để góp phần vào sự phục hồi và xây dựng tương lai tươi sáng hơn. Sự nhiệt huyết và sự hi sinh của những thanh niên trong thời chiến không chỉ là biểu tượng của sức sống mãnh liệt mà còn là nguồn động viên bất tận đối với những người xung quanh, khơi gợi tinh thần sống và niềm tin vào một ngày mai tốt hơn.

1. Giới thiệu về tác giả và tác phẩm

Năm 2014, trong một buổi gặp gỡ các cựu cư dân khu tập thể Nam Đồng, tác giả Bình Ca chứng kiến nhiều câu chuyện được chia sẻ và chia sẻ trên mạng xã hội, nhận được sự quan tâm đáng kể. “Cảm xúc thanh xuân tràn về, tôi nghĩ rằng vẫn còn rất nhiều câu chuyện đáng kể nên sau đó, tôi dành nhiều tháng để viết lại. Viết vui vẻ thôi, chứ không có ý tưởng hay thông điệp phức tạp gì. Khi đó tôi vẫn phải đi làm, vì vậy tôi sử dụng những buổi tối để viết. Nhiều ngày, tôi nhớ ra điều gì đó ở trong nhà vệ sinh và tranh thủ ghi chép luôn”. Ban đầu, tác giả Bình Ca chỉ định đăng trên Facebook cá nhân, không hề nghĩ đến việc xuất bản sách. Bởi vì ông cho rằng, những câu chuyện này rất nhiều người biết, không có gì đáng gọi là giá trị văn chương cả. Và từ những câu chuyện hài hước, ý nghĩa đến cuốn sách đã được NXB Trẻ xuất bản năm 2015, trở thành cuốn sách bán chạy, làm cho chính tác giả cũng phải ngạc nhiên. Đến nay, Quân Khu Nam Đồng đã được tái bản 15 lần, với khoảng 32,000 bản in. Đây là một kỷ lục của một tác giả, một tác phẩm của văn học Việt Nam đương đại, mà rất nhiều tác giả trẻ mơ ước, ngoại trừ những “thương hiệu” như Nguyễn Nhật Ánh, Nguyễn Ngọc Tư.

Quân Khu Nam Đồng của Bình Ca là câu chuyện về “thanh xuân dữ dội” của một thế hệ thanh niên Hà Nội những năm 1970. Mở cuốn sách, bạn sẽ thấy cuộc sống sống động của những đứa trẻ trong khu tập thể lớn nhất Hà Nội thời ấy, luôn tự hào là “con nhà lính”, cùng những câu chuyện buồn vui, nghịch ngợm, học hành và yêu đương. Qua ngòi bút của Bình Ca, câu chuyện cũ vẫn làm cho thế hệ thanh niên ngày nay, giữa những năm 2000, phải “sục sôi” khi mua và đọc tác phẩm này. Điều này đến từ cách kể chuyện bình thường, hài hước, chậm rãi đi vào kí ức, tái hiện lại thời những năm 1970, giọng nói và ánh mắt của bạn bè vào các tình tiết, hành động để kể lại. Đồng thời, tác giả gửi đến thông điệp: Dù bạn sống thế nào đi nữa, 20 năm đầu tiên là những năm đẹp nhất và quan trọng nhất của cuộc đời bạn. Hãy cố gắng sống vui vẻ, hạnh phúc và đừng bao giờ ngã từ vạch xuất phát.

Buổi gặp mặt, số người đến gấp đôi so với dự kiến, gần bảy trăm người. Khi rượu vào lời ra, quá khứ ùa về như dòng nước thác. Việt lạc lõng giữa đám đông. Anh rời khu Nam Đồng gia nhập quân đội từ giữa năm 1974, rồi sau đó đến Sài Gòn. Người thân 20 năm xa cách, khi gặp lại thường trở nên lạ, đặc biệt là Việt và nhiều người chỉ sau 40 năm mới tái ngộ. Cô hàng xóm bên cạnh lại còn đánh anh vì không nhận ra em. Nhưng làm sao anh nhớ được, khi ngày xưa em vô tư đáng yêu, giờ đây tóc anh đã bạc phần nào.

Đặc biệt có một cô gái xinh đẹp lại níu chân Việt: “Anh Việt có nhớ em không?” Hừ, dường như anh ta đã quên rồi đấy! Ngày xưa, chúng mình thường cởi trần đi tắm chung với nhau… Anh vẫn không nhớ à? Thôi thì chán anh này quá!

1. Thời tuổi trẻ rực rỡ của những “tướng” nhí

 Năm 1964, khu tập thể quân đội Nam Đồng hoàn thành xây dựng, trở thành một trong những khu gia đình lính lớn nhất Hà Nội trong thời kỳ chiến tranh chống Mỹ. Ban đầu chỉ có 8 dãy nhà 4 tầng, sau đó Bộ Quốc Phòng lại xây thêm 6 dãy nhà 1 tầng ở giữa, nơi đây có khoảng 500 gia đình sĩ quan sinh sống. Điều gắn kết mọi người với khu tập thể nhất là những đứa trẻ. Gặp nhau từ năm 1964 – 1965, hầu hết chúng từ 5 đến 7 tuổi, chúng sống thân thiết và lớn lên cùng nhau từ thời thơ ấu đến niên thiếu. Trong số này có tác giả Bình Ca. Các thế hệ sau đó có dịp tái ngộ để kỷ niệm 50 năm thành lập khu tập thể Nam Đồng, nơi họ tất cả đã thúc đẩy Bình Ca viết nên Quân khu Nam Đồng.

Tác phẩm không tập trung vào một nhân vật chính cụ thể, mà chính là về một tập thể, là những ký ức của Bình Ca và những người bạn của ông về những năm thời 15 đến 17 tuổi. Lứa tuổi ấy vừa dại dột vừa thông minh, vừa dũng cảm vừa ngây thơ, vừa lãng mạn lại vừa vụng về. Tại khu tập thể Nam Đồng trong những năm tháng chiến tranh, trở thành nơi chứng kiến những cuộc vui đùa, phá phách và tuổi trẻ nhiệt huyết. Các chuyện tình yêu đơn giản, mộc mạc của tuổi trẻ xưa cũng là điểm nhấn thú vị trong tiểu thuyết Quân Khu Nam Đồng. Dù vẫn phải đối mặt với chiến tranh, tinh thần của những đứa trẻ ở đây vẫn rực rỡ và đầy cảm hứng. Thực tế chỉ có khu tập thể Nam Đồng, không hề có 'quân khu' Nam Đồng. Thuật ngữ 'quân khu' do những đứa trẻ tự đặt, là dấu ấn của một thế hệ trai trẻ sống trong khu gia đình quân đội, đồng thời là biểu tượng chống lại sự bắt nạt và đàn áp từ bên ngoài, cũng như để thỏa mãn sự kiêu hùng của mình.

Dù là ngày nắng gắt hay những đêm gió lạnh, những đứa trẻ ở khu tập thể Nam Đồng vẫn là những cậu bé, cô bé tràn đầy sức sống và năng động. Sự nghịch ngợm là nét đặc trưng của tuổi thơ, và ở đây, nó trở nên phong phú hơn bao giờ hết. Các em tham gia vào những trò chơi, cuộc phiêu lưu và những trò nghịch ngợm hài hước. Bạn có thể thấy họ vui đùa trong bãi cỏ xanh mướt, luôn tìm kiếm cảm giác mạo hiểm khi đối mặt với những rào cản xung quanh. Ở độ tuổi này, các chàng trai trong khu nhà lính luôn muốn khẳng định bản thân mình ở mọi phương diện. Đọc về cuộc sống tinh thần của các chàng trai thanh niên thời kỳ đó, bạn không thể không ngưỡng mộ.

 Một lần đá bóng, ông nhận ra chúng đã thay đổi phương thức phạt từ búng tai sang búng chim. Ông không muốn làm nữa khi phải nhìn thấy Tư lệnh Quân khu bị bọn trẻ búng chim. Chúng cười nhạo: “Chỉ có việc búng chim mà ông cũng sợ đau thì làm sao ông đánh giặc được?”. Hóa ra chúng đang rèn luyện sự dũng cảm để sau này gia nhập quân đội.

 Những cô bé, cậu bé vô tư vui chơi, chúng vui đùa hồn nhiên trong những trận đá bóng nhưng cũng sẵn sàng giúp mẹ việc nhà. Các chàng trai Nam Đồng không ngại gì, từ việc tắm cho lợn, thay phiên nhau quạt để lợn mát vì “thủ trưởng lợn” là tài sản quý nhất của mỗi nhà. Nhiều chàng trai còn phải ghen tị với lợn, như Khanh đã từng ước mơ “ước gì mình được làm con lợn nhà đó”. Những học sinh này thường bày trò làm cho người lớn đuổi theo mệt nghỉ. Chúng tụ họp hát quốc ca lớn khi chào cờ, vẽ chế nhạo thầy cô, bẻ chân gà nhà cô giáo hay đâm ghim vào ghế khiến người lớn kinh hoàng.

Những Việt, Hòa, Khanh, Ngọc, Hoàng, Đính, Minh, Quốc Tẩm, Hà Tư, Giang Cận… đã dành cả tuổi thơ và niên thiếu của mình ở khu Nam Đồng. Họ có rất nhiều kỷ niệm chung, cùng học, cùng chơi, cùng xếp hàng mua gạo, hứng nước, cùng nhau đánh lộn và… có cả những mối tình đẹp khi lớn lên. Với họ, những người còn lại trong khu như là anh em ruột, một người bị đánh là cả khu ra mặt bảo vệ. Họ mạnh mẽ để không bị bắt nạt khi ra ngoài đường, nhưng vẫn luôn lịch sự thậm chí khiến bạn bè trong lớp ngạc nhiên, đặc biệt là trước mặt con gái. Chắc chắn không ai quên được câu chuyện tình yêu của Việt và Hương, dẫu rằng họ không điều khiển tay nhau đi hết con đường dài.

Trong tuổi 15, 17 tràn đầy năng lượng, chân thành và nhiệt huyết, họ cống hiến hết mình cho bạn bè, tôn thờ tinh thần cộng đồng, nhưng thường phải xa cha mẹ, thiếu sự hướng dẫn và hướng dẫn đầy đủ từ gia đình, vì vậy họ lớn lên tự do, mạnh mẽ, thậm chí là hoang dã, và đôi khi chỉ cần một cái vẫy tay là có thể làm thay đổi số phận. Một số trong số họ đã phải trả giá với pháp luật vì những hành vi sai trái của mình. Sau những sai lầm ngớ ngẩn, họ học được cảnh giác, biết phục hồi. Tuổi trẻ vốn thế. Đôi khi không có sự suy nghĩ về hậu quả của hành động trước khi thực hiện. Đặc biệt là trong giai đoạn trưởng thành, khi ham muốn chứng minh bản thân ngày càng cao, các chàng trai khu Nam Đồng thiếu sự hướng dẫn chính xác. Và khi sự năng lượng không đúng hướng, lạm dụng cùng nhau, hậu quả có thể rất nguy hiểm. Từ một góc độ nào đó, những lỗi lầm của họ cần phải được chia sẻ và cảm thông.

1. Và cuối cùng tất cả chỉ còn là ký ức

 Ký ức về quá khứ thường là những tia nắng vàng soi sáng những giai đoạn thanh xuân, những khoảnh khắc nồng nhiệt mà chúng ta đã trải qua. Quá khứ, như một bức tranh đầy màu sắc, là nơi lưu giữ những kỷ niệm ngọt ngào và những thử thách đã giúp chúng ta trưởng thành. Dù là một câu chuyện về chiến tranh, là ký ức của những đứa trẻ sinh ra và lớn lên trong chiến tranh, dù tuổi thanh xuân của họ là những tiếng súng vang vọng từ chiến trường và bộ quần áo đẹp nhất để diện là quân trang của bố, thì vẫn có những người con người lấp lánh vẻ hài hước đáng yêu của những người trong sáng, lạc quan, dũng cảm và thành thật.

Trong bức tranh màu xám của cuộc chiến, những đứa trẻ như những đóa hoa rực rỡ, mang đến sự tích cực và năng động giữa không khí u tối. Bản năng chống chọi với đau thương và khó khăn đã biến chúng thành những ngọn lửa nhỏ, tỏa sáng giữa bóng tối của cuộc sống chiến tranh. Tinh thần lạc quan của các em hiện rõ trong những trò chơi đơn giản nhưng đầy niềm vui. Dù bom đạn vẫn rơi và âm thanh của cuộc chiến vẫn rền rĩ, họ vẫn tìm thấy niềm vui trong những hoạt động như nhảy dây, đua nhau, hay xây dựng những thành phố nhỏ từ những viên gạch nhỏ. Sự giản dị của trò chơi làm dịu đi sự nặng nề của thực tế, tạo ra những kỷ niệm tích cực giữa cuộc sống gian khổ.

Lúc này, cả trường chỉ còn mỗi Việt một mình, vì vậy nó phải tiếp tục, nơi nào không thuộc về nó thì nó vẫn “èn en” lớn nên càng trở nên hài hước: “Nối tiếp truyền thống cũ, nơi đây xây dựng trường học, tỏa sáng dưới ánh nắng ấm, mọi màu sắc áo quần với mọi… èn en. Cuộc sống đầy than vãn Bắc-Trung-Nam… èn en tự lên tiếng…”

Ông Thử, Trưởng Ban quản lý khu tập thể, nhỏ bé và mũm mĩm, luôn bị các đứa trẻ trong khu trêu chọc khi gặp: “Ồ đã tròn chín năm rồi, phấn đấu ba ngàn ngày, nhưng quân hàm trung úy vẫn… giữ nguyên'

Những trò phá phách ở trường, Việt đã viết bản đánh giá biến mọi lỗi thành phẩm khiến hiệu trưởng phải gật đầu, chơi “bắn bùm” chui vào chuồng gà để phục kích thì phát hiện ra quy luật thú vị rằng “gà không ỉa vào buổi tối”… Mỗi cuộc tình của tuổi trẻ đều có vô số chi tiết hài hước: những câu nói chuyện tình của mỗi cặp yêu nhau đều bị những đứa bạn nhòm ngó để rồi cười lớn bị nén hay những lá thư tình “dũng cảm” mà Việt nhờ Hòa viết để gửi tặng Mai Hương,… Đối mặt với đau thương và mất mát, các em thường biểu lộ sự mạnh mẽ qua nụ cười và tâm hồn vui vẻ. Chúng ta có thể thấy họ lạc quan, tìm thấy niềm vui trong những điều tưởng chừng như không thể. Những bức tranh về đứa trẻ cười giữa những đống đổ nát là biểu tượng cho sức mạnh và lòng kiên nhẫn trước những thử thách của cuộc sống. Trong những thời điểm khó khăn nhất, đứa trẻ là nguồn động viên, giúp chúng ta nhẹ lòng và nhìn cuộc sống lạc quan hơn. Những đóa hoa nhỏ bé đó là biểu tượng của hy vọng, là ngọn lửa nhỏ giữa bão tố, làm cho tâm hồn chúng ta bớt nặng trĩu giữa cảnh chiến tranh khắc nghiệt.

1. Kết thúc

 Tác phẩm về Quân khu Nam Đồng của Bình Ca không chỉ là một chuyến hành trình hồi tưởng về những kỷ niệm sôi nổi và thời thơ ấu của tuổi trẻ, mà còn là một bức tranh sống động về tình bạn, tình yêu và lòng tự hào với quê hương. Tác giả đã tinh tế miêu tả hình ảnh những đứa trẻ trong sáng, tràn đầy năng lượng và lòng nhân ái giữa bối cảnh chiến tranh nặng nề.

Thông qua cách tường thuật hài hước và cuốn hút của Bình Ca, người đọc không chỉ thấy được những trò nghịch ngợm và trò chơi vô tư của tuổi thơ, mà còn chạm vào những kí ức đầy cảm xúc và những tình cảm chân thành. Tác giả đã thành công trong việc nối kết thế hệ độc giả hiện nay với một giai đoạn lịch sử đầy biến động, khiến cho câu chuyện không chỉ thuộc về những người sống trong Quân khu Nam Đồng mà còn thu hút mọi độc giả. Qua những dòng văn, Bình Ca không chỉ làm dịu bớt phần nào nỗi đau của chiến tranh mà còn tăng thêm giá trị của tình bạn, lòng đoàn kết, và ý chí kiên trì. Tác phẩm không chỉ đơn thuần là một bức tranh về quá khứ mà còn là nguồn cảm hứng và lời nhắc nhở về những giá trị nhân văn, giúp độc giả hiểu rõ hơn về ý nghĩa của cuộc sống và lòng yêu nước.

Quân khu Nam Đồng không chỉ là một tác phẩm văn học sâu sắc mà còn là câu chuyện của một thế hệ, là giọng nói của những đứa trẻ không chỉ trải qua sự cô đơn và nỗi sợ hãi trong chiến tranh, mà còn biết đùa giỡn, biết yêu thương và sống trọn vẹn giữa những thử thách của cuộc sống. Từ những trang sách này, độc giả không chỉ đắm chìm vào thời kỳ của Quân khu Nam Đồng mà còn trải nghiệm những giá trị nhân văn sâu sắc và bền vững.